20 października 2009 roku Stolica Apostolska ogłosiła utworzenie osobowej figury prawnej w celu przyjęcia do Kościoła katolickiego wiernych pochodzących z anglikanizmu, gdzie mogliby zachować swoje tradycje liturgiczne, duszpasterskie i duchowe: ordynariatów personalnych. A 15 stycznia 2011 r. został erygowany pierwszy Ordynariat personalny, pod nazwą Matka Boska z Walshinghamw Anglii.
Piąta rocznica tego wydarzenia, zatwierdzenie nowego Mszału do użytku ordynariatów personalnych oraz decyzja Stolicy Apostolskiej o mianowaniu nowego ordynariusza dla Ordynariatu Personalnego w Katedra św. Piotra w Stanach Zjednoczonych, który ma otrzymać święcenia biskupie, po raz kolejny stawia te eklezjalne realia w centrum uwagi.
Początki ordynariatów personalnych
Chociaż pierwszy Ordynariat Personalny został erygowany w Anglii ze względu na znaczenie tego kraju w tradycji anglikańskiej, to jego początków należy szukać w Stanach Zjednoczonych.
Wprowadzenie przez głosowanie zmian w doktrynie, liturgii i nauczaniu moralnym otworzyło rozłam w Komunii Anglikańskiej, który narastał przez lata. Pierwszy ważny krok w tym zerwaniu miał miejsce na Konferencji w Lambeth - spotkaniu organizowanym co 10 lat od 1897 r. przez arcybiskupstwo Canterbury dla wszystkich biskupów Wspólnoty Anglikańskiej - odbytej w 1930 r., która w rezolucji nr 15 wprowadziła jako moralnie dopuszczalne stosowanie antykoncepcji w wyjątkowych przypadkach, co ta sama Konferencja uznała za moralnie bezprawne w 1908 r. (rezolucja nr 47). To spowodowało, że niektóre grupy zaczęły rozważać zbliżenie z Rzymem.
Podejście to zaczęło nabierać praktycznych kształtów w 1976 r., kiedy to Kościół Episkopalny (anglikański) w Stanach Zjednoczonych zatwierdził dopuszczenie kobiet do posługi prezbiteratu, w wyniku czego dwie grupy wiernych episkopalnych złożyły w kwietniu 1977 r. petycję do Stolicy Apostolskiej i Konferencji Biskupów Katolickich Stanów Zjednoczonych o przyjęcie do Kościoła katolickiego "korporacyjnie", w strukturze personalnej, w której mogłyby być zachowane anglikańskie tradycje liturgiczne, duchowe i duszpasterskie.
W 1980 r., przy pozytywnej opinii Konferencji Biskupów Katolickich Stanów Zjednoczonych i przy wykluczonym ewentualnym utworzeniu nowego Kościoła rytualnego lub struktury jurysdykcji personalnej, a Opieka duszpasterska który przewidywał tworzenie osobowych parafii katolickich w porozumieniu z biskupem każdej diecezji, zachowujących i żyjących tradycjami anglikańskimi zatwierdzonymi przez Stolicę Apostolską. Zezwolił też żonatym pastorom anglikańskim na wyświęcanie na księży katolickich, wyjątkowo zwolnionych z prawa celibatu i po rygorystycznym procesie. Ponadto w 1986 r. Księga Kultu Bożegoksięga liturgiczna, która zawierała cz. Księga Powszechnej Modlitwy Anglikańskim i czterema Modlitwami Eucharystycznymi z Mszału Rzymskiego: nazywano go Zastosowanie anglikańskieNazwa ta nie jest już używana. W latach 1981-2012 wyświęcono 103 księży wg. Opieka duszpasterskaDwunastu z nich jest w celibacie. W 2008 r. łączna liczba wiernych należących do parafii zarządzanych przez Opieka duszpasterska wynosiła około 1.960, zgrupowanych w trzech parafiach personalnych i pięciu społeczeństwa o zgromadzenia.
Od 1996 do 2006 roku różne grupy anglikanów lub członków wiernych, którzy byli Opieka duszpasterska Prosili oni Stolicę Apostolską o erygowanie Prałatury personalnej, która by ich przyjęła; i wreszcie w styczniu 2012 r. został erygowany Ordynariat personalny Katedry św. Piotra, do którego te i inne grupy zostały włączone. Obecnie (wg. Rocznik Papieski 2015), że Ordynariat ma 25 ośrodków duszpasterskich, 40 kapłanów i około 6 tys. osób świeckich. Mniejsza liczba księży wynika z faktu, że wielu z tych, którzy zostali wyświęceni pod Opieka duszpasterska są już inkardynowani do danej diecezji i tam prowadzą swoją pracę duszpasterską.
Rozwój sytuacji w Anglii
Wtedy jednak w Anglii istniał już Ordynariat personalny. Rzeczywiście, kiedy 11 listopada 1992 r. Synod Anglikańskiego Kościoła Anglii również zagłosował nieznacznie za dopuszczeniem kobiet do posługi kapłańskiej, niektóre grupy anglikanów w Anglii zaczęły aspirować do przyjęcia ich do Kościoła katolickiego. Od grudnia 1992 r. do połowy 1993 r. w domu kardynała Hume'a odbyło się kilka spotkań katolików i anglikanów, prowadzonych przez samego Hume'a i Grahama Leonarda, anglikańskiego biskupa Londynu i bardzo prominentną postać w tamtym czasie. Grupy te zwróciły się do Kościoła katolickiego o stworzenie figury prawnej typu prałatury personalnej lub diecezji personalnej, z samym Hume'em jako prałatem, lub przynajmniej diecezji personalnej. Opieka duszpasterska Mieli być przyjęci do Kościoła katolickiego i otoczeni opieką przez własnego pastora, wyświęconego katolickiego księdza, tak jak w Stanach Zjednoczonych. Prosili o zachowanie anglikańskich tradycji duszpasterskich, liturgicznych i duchowych zatwierdzonych przez Stolicę Apostolską.
Wreszcie 26 kwietnia 1993 r. Konferencja Episkopatu Anglii i Walii uznała, że lepiej będzie, jeśli przyjmowanie osób pragnących zostać przyjętych do Kościoła katolickiego będzie odbywało się na zasadzie indywidualnej poprzez parafie katolickie; a w przypadku anglikańskich ministrów pragnących zostać wyświęconymi na księży katolickich sprawa będzie rozpatrywana indywidualnie, zgodnie z procedurą zatwierdzoną w lipcu 1995 r. pod nazwą Statuty dotyczące przyjęcia do Kościoła katolickiego żonatych mężczyzn z byłego duchowieństwa anglikańskiego, zatwierdzony przez Jana Pawła II w dniu 2 czerwca 1995 r. Podając je do publicznej wiadomości, kardynał Hume wyjaśnił w liście pasterskim, że Ojciec Święty "Prosił, byśmy byli wielkoduszni, by pozwolenie na wyświęcanie żonatych mężczyzn było wyjątkiem i zostało udzielone osobiście przez Ojca Świętego i wreszcie, by środek ten nie oznaczał zmiany prawa celibatu, który jest bardziej potrzebny niż kiedykolwiek".
Choć źródła nie są precyzyjne i nie ma oficjalnych danych, od 1992 do 2007 roku 580 byłych ministrów z Kościoła Anglii zostało wyświęconych na księży katolickich, z czego 120 jest żonatych. Kolejnych 150 zostało przyjętych jako osoby świeckie, pięć zostało przyjętych do Kościoła Prawosławnego, a siedem do innych grup anglikańskich.
Tymczasem Kościół Anglii przyjął w 1993 r. Ustawa o duszpasterstwie Episkopatu z synodu, która stworzyła wyjątkowy osobisty status prawny dla parafii anglikańskich, które po głosowaniu odmówiły dopuszczenia kobiet do posługi i pozostania pod jurysdykcją biskupa, który uczestniczył w wyświęceniu kobiety lub przyjął ją do posługi w swojej diecezji. Były to tzw. Wizytatorzy prowincjalni EpiskopatuParafie otrzymały zadanie opiekowania się nimi duszpastersko i sakramentalnie, choć prawnie i terytorialnie zależały od biskupa diecezjalnego. Struktura ta przyczyniła się do tego, że wiele parafii, które poważnie rozważały możliwość przyjęcia do Kościoła katolickiego, zdecydowało się tego nie robić i przystąpić do tego reżimu., Perspektywa braku możliwości pozostania w jedności. Formuła ta przyczyniła się również do narodzin ordynariatów personalnych: w rzeczywistości, spośród pierwszych pięciu biskupów anglikańskich, którzy otrzymali święcenia kapłańskie w Ordynariacie Matki Bożej z Walsingham, trzech było Wizytatorzy Prowincjonalni Episkopatu, a wiele parafii, które wówczas pozostały w Kościele Anglii pod tą postacią, należy obecnie do Ordynariatu personalnego.
Następnie, ze względu na zmiany doktrynalne, które nadal zachodziły w Komunii Anglikańskiej i w oczekiwaniu na ewentualne dopuszczenie kobiet do episkopatu, od 2005 do 2009 roku trwały dyskusje i prośby kierowane do Stolicy Apostolskiej przez grupy anglikanów. Pierwszy wniosek wpłynął w 2005 r. od Tradycyjna Wspólnota Anglikańska (TAC), która jednoczyła grupy anglokatolickie na całym świecie, zwłaszcza w Australii i Nigerii. Nawiązano również kontakty z Naprzód w wierzeGrupa powstała w Anglii w 1992 r. pod przewodnictwem Johna Broadhursta, Andrew Burnhama i Keitha Newtona, pierwszych trzech biskupów anglikańskich, którzy zostali wyświęceni na księży katolickich w celu wprowadzenia w życie ordynariatu personalnego w Anglii. Od października 2008 r. do listopada 2009 r. trwały również rozmowy pomiędzy inną grupą anglikanów (składającą się z biskupów i ministrów w Anglii) a członkami Kongregacji Nauki Wiary, które obejmowały omówienie konkretnej i ostatecznej treści Anglicanorum Coetibus, postanowienie, którym Benedykt XVI w 2009 roku stworzył postać Ordynariatów personalnych.
Pierwszym efektem było utworzenie 15 stycznia 2011 r. w Anglii Ordynariatu Matki Bożej z Walsingham.
Pięć lat Matki Bożej z Walsingham
W ciągu pięciu lat od powstania, Ordynariat Matki Bożej z Walsingham stopniowo się rozrastał. Na stronie Rocznik Papieski 2015 r. wspomina, że należy do niej ok. 3,5 tys. osób świeckich i 86 księży.
Ordynariat posiada 60 wspólnot w Anglii i 4 wspólnoty w Szkocji (z 40 ośrodkami duszpasterskimi, wg. Rocznik). Niektórzy są bardzo aktywni, inni ze względu na odległość mogą spotykać się tylko raz w miesiącu, a w tygodniu udają się do najbliższej parafii diecezjalnej. Źródła ordynackie wskazują, że na ogół są dobrze przyjmowani i otrzymują pomoc w parafiach diecezjalnych, a uwaga, z jaką spotykają się ich wierni, gdy nie mogą udać się do parafii ordynackiej, jest dowodem na harmonię z diecezjami.
Ale liczby nie są miernikiem, którym można mierzyć pracę Ordynariatu w ciągu tych pięciu lat, ponieważ musimy raczej patrzeć na pracę, która dzieje się w każdej parafii, w każdej grupie. Liczbę osób przyjętych do Kościoła katolickiego za pośrednictwem Ordynariatu można by porównać do małej, ale stałej strużki. Z drugiej strony warto zauważyć wpływ na anglikanizm w ogóle, a także wpływ na inne ordynariaty tego, co robi lub promuje Ordynariat Anglii: tak jest w przypadku zatwierdzenia nowego Mszału do użytku ordynariuszy, czym zajmiemy się za chwilę.
Jak podkreśla bp Keith Newton, jego ordynariusz, misją ordynariatu jest nowa ewangelizacja i jedność Kościoła, a on sam jest pomostem, przez który wiele osób może zostać przyjętych do Kościoła katolickiego. Co kwartał duchowni Ordynariatu uczestniczą w sesjach formacyjnych; poruszane dotychczas tematy były bardzo różnorodne, od zagadnień z zakresu teologii moralnej czy patrystyki po tematykę ostatniego Synodu o Rodzinie. Z pewną regularnością, tzw. Festiwal OrdynariatuW ramach tego ostatniego odbyło się kilka sesji poświęconych liturgii i nowej ewangelizacji.
Z drugiej strony, Ordynariat powołał kilka komisji, aby przygotować się do piątej rocznicy i zbadać, jak doprowadzić do wewnętrznego nawrócenia swoich wiernych z okazji ANa stronie Miłosierdzia, a także jak mogą dotrzeć do większej liczby osób poprzez apostolską i świadczącą pracę Ordynariatu. Wspierany przez dokument pt. Dorastanie Dorastanie Wycofywanie sięW rezultacie każda grupa ordynariatu bada, jak się rozwijać, dokonuje przeglądu swoich relacji z biskupem diecezjalnym i planuje, jak dotrzeć do większej liczby osób. W ostatnich latach Ordynariat w Anglii nabył dwie nieruchomości kościelne; a dwie anglikańskie wspólnoty zakonne zostały przyjęte jako część Ordynariatu: interesujące, biorąc pod uwagę wpływ anglikańskiej tradycji monastycznej, która często spogląda na Kościół katolicki w wymiarze liturgicznym i duchowym.
Nowy Mszał dla ordynariatów
Ostatnim kamieniem milowym było zatwierdzenie przez Stolicę Apostolską dokumentu Kult BożyPrzepis liturgiczny dotyczący sprawowania Mszy św. i innych sakramentów w Ordynariatach personalnych. Wyraża ona i zachowuje dla kultu katolickiego godne anglikańskie dziedzictwo liturgiczne; jak wskazuje Ordynariat Katedry św. Piotra, sposób odprawiania Mszy Świętej, który stwierdza "jest zarówno wyraźnie i tradycyjnie anglikańska w swoim charakterze, rejestrze językowym, jak i strukturze".Jeffrey Steenson (wcześniej biskup anglikański) podkreśla, że z zadowoleniem przyjmuje m.in. "ta część, która pielęgnowała wiarę katolicką w tradycji anglikańskiej i która sprzyjała dążeniom do jedności kościelnej"..
Nazwa Boski kult a nie tego z Użycie anglikańskie podkreślenie jedności z obrządkiem rzymskim, którego jest wyrazem; dlatego na stronie tytułowej Mszału czytamy "według rytu rzymskiego".. Zawiera on m.in. Spis tytułów z instrukcjami dotyczącymi tych części, w których odbiega od Mszału Rzymskiego.
Kapłanom Ordynariatu zaleca się odprawianie ordynacji według tego mszału, zarówno w parafiach Ordynariatu, jak i poza nimi. Jednak nie każdy kapłan może odprawiać według niego, choć może koncelebrować w uroczystości, w której używa się mszału, a w przypadkach koniecznych lub pilnych proboszcz diecezjalny jest proszony o to dla grup ordynariatu, które o to proszą. I każdy wierny katolik może uczestniczyć we Mszy św. odprawianej według tego mszału.
Najbardziej zauważalną różnicą w stosunku do Mszału Rzymskiego jest to, że. Kult Boży nie obejmuje okresu zwanego "czasem zwykłym". Okres pomiędzy uroczystością Objawienia Pańskiego a Środą Popielcową nazywany jest "Czasem po Objawieniu Pańskim". (Epiphanytide)i jest jeszcze jeden czas zwany "Pre-Lent". (Pre-lent) która rozpoczyna się w trzecią niedzielę przed Środą Popielcową. Po Wielkanocy, niedziele w Czasie Zwykłym nazywane są zbiorczo TrinitytideUroczystość Chrystusa Króla. Inne godne uwagi cechy to: obrzęd pokutny ma miejsce po modlitwie wiernych; istnieją dwie formuły offertorium: ta z Mszału Rzymskiego i tradycyjna z Mszału Anglikańskiego; uwzględniono tylko dwie Modlitwy Eucharystyczne: Kanon Rzymski i II Modlitwę Eucharystyczną.
Na razie używane czytania to wersje Konferencji Episkopatu Anglii i Walii, przejęte przez wiele parafii anglikańskich po Soborze Watykańskim II. Obrzęd Komunii ma taką samą strukturę jak w Mszale Rzymskim, z trzema dodatkami z tradycji anglikańskiej: podczas łamania chleba kapłan śpiewa lub recytuje tradycyjny hymn Chrystus, nasza Pascha, jest ofiarowany za nas, z odpowiedzią ludu; po frakcji kapłan i komunikujący odmawiają wspólnie modlitwę. Modlitwa pokornego przystępu; a na zakończenie rozdawania Komunii kapłan i lud składają dziękczynienie kolejną modlitwą z tradycji anglikańskiej: Wszechmogący i wiecznie żyjący Bóg.
Nowy biskup zwyczajny
Pod koniec listopada Stolica Apostolska mianowała nowego ordynariusza w Stanach Zjednoczonych dla Ordynariatu Katedry św. Piotra, na prośbę samego Ordynariatu. Po głosowaniu w Radzie Zarządzającej i przedstawieniu Stolicy Apostolskiej listy trzech kandydatów, papież wybrał mons. Stevena Josepha Lopesa, 40-letniego księdza i urzędnika Kongregacji Nauki Wiary.
Nominacja przyciągnęła uwagę z dwóch powodów. Po pierwsze, nie wywodzi się z anglikanizmu, choć dobrze zna zarówno rzeczywistość anglikańską, jak i ordynariaty personalne, gdyż był członkiem Komisji ds. Anglicanae Traditiones, który nadzoruje i koordynuje Ordynariaty w sprawach liturgicznych i duszpasterskich. Po drugie dlatego, że 2 lutego 2016 roku przyjmie święcenia biskupie, co jest znamienne. Tytułem jego święceń będzie ordynariat personalny, a nie wygasła diecezja, jak to się czyni w innych przypadkach; w ten sposób, chociaż urząd ordynariusza miał już uprawnienia biskupie, teraz będzie mógł również wyświęcać kapłanów (niektórzy autorzy rozumieją to jako wikariusza z uprawnieniami biskupimi).
Ordynariat w innym miejscu
Rozwija się także Ordynariat Matki Bożej Południowego Krzyża, Our Lady of The Southern Cross, w Australii, która liczy dziś 14 księży i ok. 2 tys. osób świeckich (w 2013 r. było 7 księży i 300 osób świeckich), z jedenastoma wspólnotami w Australii i jedną niedawno utworzoną w Japonii.
Minęło jednak dopiero pięć lat od ustanowienia pierwszego ordynariatu personalnego dla wiernych anglikańskich, na co zwrócił uwagę bp Steven Lopes tuż po nominacji na ordynariusza, "Niedługo będziemy obchodzić 500-lecie reformacji protestanckiej. Nie sądzę, by przesadą było stwierdzenie, że za 500 lat ten pomysł Benedykta i Franciszka będzie postrzegany jako początek zamykania wyrwy podziału w Kościele"..
