Przywrócenie więzi z prawdą"Jako chrześcijanie musimy jako pierwsi unikać logiki sprzeciwu i uproszczeń, szukając zawsze zbliżenia, towarzyszenia, pogodnej i uzasadnionej odpowiedzi na pytania i zastrzeżenia". To zdanie papieża Franciszka, wypowiedziane w miniony piątek w obecności niektórych przedstawicieli mediów katolickich skupionych w przyjętym na audiencji Międzynarodowym Konsorcjum "Catholic Fact-Checking", stawia przed nami jako dziennikarzami i komunikatorami wyzwanie i stawia w centrum refleksji podstawową postawę, która powinna charakteryzować nasze zawody.
Jest to refleksja, którą prowadzimy od kilku lat z wieloma uczonymi i profesorami uniwersyteckimi - wśród nich z włoskim filozofem Bruno Mastroiannim - i która podkreśla potrzebę przyznania ważnego miejsca edukacji młodych ludzi, którym należy pokazać, że nie wszystko można sprowadzić do "jeden przeciwko jednemu", ale że pokojowa i pełna szacunku konfrontacja może przynieść dojrzałe owoce wzajemnego wzrostu.
Papież mówi tu o "stylu komunikatora chrześcijańskiego". Nieprzypadkowo, nawiązując także do dynamiki społecznej, która od kilku lat charakteryzuje dyskusje wokół pandemii Covid-19, Franciszek wezwał do przeciwdziałania fake newsom, ale z priorytetem szacunku dla ludzi.
Styl uniwersalny
A przecież jest to postawa, która moim zdaniem powinna charakteryzować komunikację jako taką, bez jakichkolwiek kategorii. Samo słowo określa połączenie, zjednoczenie dwóch odległych od siebie biegunów. Dlatego jeśli ten "krok" zostanie przecięty, a więź zerwana poprzez nieporozumienia i zaostrzone konflikty, to traci się samą istotę komunikacji, wchodzenia w związek poprzez argumenty.
Widzimy to bardzo wyraźnie w sieciach społecznościowych, z których jasno wynika, że w konfrontacjach internetowych, w gorących konfliktach, przegranym jest sama komunikacja, a w zasadzie sami kłócący się ludzie. Nie oznacza to oczywiście, że nie ma "kryzysów" czy sytuacji problematycznych, które mogą generować konflikty. Kryzys, w tym przypadku, nie jest czymś, przed czym należy się wzbraniać, ale okazją do lepszej komunikacji, przyjęcia do wiadomości powodów debaty, wartości argumentów i tym samym okazania wzajemnego szacunku rozmówcom.
Prawidłowe informacje
W innym fragmencie przemówienia Papież przypomniał, że bycie prawidłowo poinformowanym jest prawem człowieka, które należy zagwarantować "zwłaszcza tym, którzy są najgorzej zaopatrzeni, najsłabszym, najbardziej bezbronnym". Perspektywa tej afirmacji polega na tym, że "prawidłowo", co polega na faktycznym dostarczaniu informacji. Ma to miejsce, gdy osoba zostaje postawiona w sytuacji, w której zdobywa więcej wiedzy o jakimś fakcie lub zdarzeniu niż miała wcześniej. Jeśli natomiast mamy do czynienia z oszustwem czy wręcz manipulacją, to nie jest się w ogóle informowanym.
Poprawna informacja to niewątpliwie ta, która szanuje osoby, które ją otrzymują, uwzględnia kontekst, "złożoność" sytuacji i dodaje coś więcej, pozwalając "odbiorcy" na zdobycie jak najpełniejszej wiedzy. Nie wystarczy zatem być odbiorcą, "z prawa", określonej treści, ale konieczne jest bycie odbiorcą w sposób pełny i prawidłowy.
Etyka algorytmów
Papież nie mógł nie wspomnieć o algorytmach cyfrowych, które dzisiaj są projektowane w celu maksymalizacji zysku, a kończą się podsycaniem radykalizacji i ekstremizmu, oczywiście ze szkodą dla społeczeństwa, które naprawdę można nazwać "świadomym, sprawiedliwym, zdrowym i zrównoważonym". Ten aspekt sugeruje, że musimy rozważyć wartość etyczną tych innowacji, które nie powstają dla nich samych, ale są wynikiem ludzkiej pomysłowości i jako takie muszą służyć ich dobru.
To sprowadza nas z powrotem do szacunku dla każdej jednostki, który technologia musi zawsze zachować. W rzeczywistości prawdziwa "rewolucja", czy to technologiczna, jak w tym przypadku, jest taka, jeśli przynosi ludzkości coś dobrego; jeśli natomiast jest szkodliwa, należy jej za wszelką cenę unikać, a więc na pewno nie zbłądzimy.
Przywrócenie więzi z prawdą
