Z hasłem "Przyjdź i zobacz" (J 1,46). Komunikuj się, spotykając ludzi tam, gdzie są i jacy są"., Papież Franciszek zachęca, by "ruszyć w drogę, iść i zobaczyć, być z ludźmi, słuchać ich". Wezwanie do "pójścia i zobaczenia" jest sugestią dla każdej formy "komunikatywnego wyrażania się", mówi Ojciec Święty, i "jest sposobem przekazywania wiary chrześcijańskiej, począwszy od pierwszych spotkań nad brzegami rzeki Jordan i Jeziora Galilejskiego".
"Tak zaczyna się wiara chrześcijańska. I jest ona przekazywana w ten sposób: jako wiedza bezpośrednia, zrodzona z doświadczenia, a nie ze słyszenia" - podkreśla Orędzie. "Przyjdź i zobacz" to najprostsza metoda poznawania rzeczywistości. Jest to najuczciwsza weryfikacja każdego głoszenia, bo aby poznać, trzeba się spotkać, pozwolić, by ten, który stoi przede mną, mówił do mnie, by jego świadectwo do mnie dotarło".
Papieskie orędzie nawiązuje następnie do jednego z kazań św. Augustyna, kiedy to mówi: "W naszych rękach są książki, w naszych oczach czyny". "Ewangelia powtarza się dzisiaj - kontynuuje Wikariusz Chrystusa - za każdym razem, gdy otrzymujemy wiotkie świadectwa osób, których życie zostało zmienione przez spotkanie z Jezusem. Od ponad dwóch tysięcy lat łańcuch spotkań komunikuje fascynację chrześcijańską przygodą. Wyzwaniem, które nas czeka, jest więc komunikacja poprzez spotkanie z ludźmi tam, gdzie są i takimi, jakimi są".
Świadkowie prawdy
"Również dziennikarstwo, jako relacja z rzeczywistości, wymaga umiejętności pójścia tam, gdzie nikt inny nie idzie: ruchu i chęci zobaczenia. Ciekawość, otwartość, pasja", mówi Francisco, który twierdzi, że sieć, z jej niezliczonymi formami wyrazu społecznego, "może zwielokrotnić zdolność opowiadania i dzielenia się", ale dostrzega "ryzyko komunikacji społecznej pozbawionej kontroli" i "łatwej do manipulowania".
Dlatego Papież apeluje o "większą zdolność rozeznania i dojrzalsze poczucie odpowiedzialności", ponieważ "wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za komunikację, którą prowadzimy, za informacje, które podajemy, za kontrolę, którą razem możemy sprawować nad fałszywymi wiadomościami, demaskując je". Wszyscy jesteśmy powołani, aby być świadkami prawdy: iść, widzieć i dzielić się".
Pozytywne historie
Osobiście chciałbym pójść o krok dalej w tym kierunku, z perspektywy zawodowej i chrześcijańskiej, mając na uwadze wydarzenia, seminaria odbywające się w tych tygodniach oraz osobiste lektury.
Papież nawiązuje do ogromnych i bardzo realnych możliwości technologii cyfrowej. "Potencjalnie wszyscy możemy stać się świadkami wydarzeń, które tradycyjne media w innym przypadku by przeoczyły, dać swój obywatelski wkład, sprawić, że pojawi się więcej historii, także tych pozytywnych. Dzięki sieci mamy możliwość opowiadania o tym, co widzimy, co dzieje się na naszych oczach, dzielenia się świadectwami".
To rzeczywiście prawda, że "w komunikacji nic nie zastąpi całkowicie faktu osobistego zobaczenia". Niektórych rzeczy można się nauczyć tylko przez doświadczenie" - ostrzega Orędzie; nie mniej jednak, moim skromnym zdaniem, prawdą jest, że w przekazie wiary, podobnie jak w przekazie informacji czy bieżących wiadomości, potrzebny jest kluczowy czynnik: zaufanie. Zaufanie do osoby lub osób, które nadają.
Zaufanie jest kluczem
Większość newsroomów składa się z ludzi, którzy poszukują informacji i mają bezpośredni kontakt z ludźmi - moglibyśmy ich nazwać naocznymi świadkami - oraz innych specjalistów, którzy je analizują i przekazują. Wszystkie są niezbędne. A zaufanie, zaufanie do siebie nawzajem, jest najważniejsze.
Ufamy tym dziennikarzom, że będą mówić prawdę, nawet do tego stopnia, że oddadzą swoje życie, jak to miało miejsce w przypadku dziennikarzy Davida Beriáina i Roberto Fraile, zabitych kilka dni temu w Burkina Faso podczas wykonywania swojego zawodu, a do których hiszpańscy biskupi w swoim oświadczeniu powiedzieli: "Ufamy, że będą mówić prawdę, nawet do tego stopnia, że oddadzą swoje życie, jak to miało miejsce w przypadku dziennikarzy Davida Beriáina i Roberto Fraile, zabitych kilka dni temu w Burkina Faso podczas wykonywania swojego zawodu". Wiadomość tych dni "nasze uznanie, podziękowania i modlitwy. Oddali swoje życie za naszą wolność.
Zaufanie, o którym mówimy, odnosi się oczywiście do zaufania, jakim Nathanael obdarzył Filipa, kiedy ten ostatni powiedział mu: "chodź i zobacz" ["Nathanael idzie i widzi, i od tego momentu jego życie się zmienia" - pisze papież Franciszek]. Ale także do dziennikarzy i komunikatorów w ich sposobie pracy z informacjami i ich wartościowaniu; do ludzi w ich pracy, w ich relacjach rodzinnych i społecznych; lub do tych samych ludzi, gdy wchodzą w interakcje na portalach społecznościowych lub słuchają komunikatów wydawanych przez instytucje lub polityków. Albo do wiarygodności tych samych instytucji, czy osób, gdy wydają swoje komunikaty. I to pogorszenie jest niepokojące. Coraz mniej ufamy, co obserwujemy w tych czasach pandemii ze szczepieniami, ale nie tylko w tym aspekcie.
Ważne jest ożywienie zaufania, w szczególności do świadków, do świadków bezpośrednich, o których mówiliśmy wcześniej, i do świadków pośrednich, do instytucji, do ludzi. Kongres "Inspirujące zaufanie (Inspiring Trust), zorganizowana przez Uniwersytet Santa Croce w Rzymie, mówi właśnie o tym, w czasach, gdy nieufność i podejrzliwość dotyka wszystkich, także Kościół.
Wszyscy możemy być influencerami
W przekazie wiary, skoro "wszyscy jesteśmy powołani do bycia świadkami prawdy", jak podkreśla Papież, może warto pamiętać o tym, co powiedział św. Paweł VI w Evangelii NuntiandiWspółczesny człowiek chętniej słucha świadków niż nauczycieli". Mariano Fazio, wikariusz pomocniczy Opus Dei, który był pierwszym dziekanem Wydziału Instytucjonalnej Komunikacji Społecznej na wspomnianej uczelni pontyfikalnej.
W rozdziale zatytułowanym "Być influencerem" w książce "Przemieniać świat od wewnątrz" (Palabra), biskup Fazio pisze: "Wielu powie: ale ja nie mam ani zdolności, ani środków, ani możliwości, aby zajmować wpływową pozycję w społeczeństwie. Ale każdy, kto tak myśli, byłby w błędzie: wszyscy możemy być influencerami w sferze, w której wykonujemy nasze codzienne czynności".
Anegdota od Newmana
Autor opowiada, że w 1850 roku John Henry Newman, obecnie kanonizowany, zorganizował wykłady dla katolików w Birmingham. Wzywał ich "do bycia prawdziwie katolickimi, do wyznawania wiary bez lęku, do formowania się doktrynalnie". "Newman przejmował się nie tyle tym, co może powiedzieć "The Times", czy tym, co mówiono w salach parlamentu - mówi bp Fazio - ale tym, co nazywał 'lokalną opinią', czyli tym, co anglikanie w dzielnicach miast i wsi myśleli o swoich katolickich sąsiadach. I namawiał tych ostatnich, by mieli prestiż, gdziekolwiek by mieszkali. Anglikański rzeźnik, piekarz, fryzjer, kioskarz czy greengrocer zmieniłby zdanie [Stolica Apostolska przywróciła hierarchię katolicką w Anglii i powstała kontrowersja], kiedy zobaczyłby, jak dobrzy są angielscy katolicy.
O oznakach zaufania, czyli o tym, jak zaufanie jest inspirowane, do których zalicza się uczciwość lub konsekwencja; kompetencja lub zdolność zawodowa; oraz życzliwość (życzenie drugiemu/innym dobrze), czyli zagadnienia, o których wspomina prof. Juan Narbona we wspomnianym webinarium "Inspirowanie zaufania" z Rzymu, innego dnia.
Przypis Martwi piszącego, który jest nikim, że na mównicach kościołów w jego mieście, poza zaszczytnymi wyjątkami, rzadko pojawiają się orędzia papieża, ani biskupów, poza jakimś oficjalnym tekstem dotyczącym np. pojemności miejsc w kościele.
Dziennikarz i pisarz. Absolwentka nauk informacyjnych na Uniwersytecie Navarry. Reżyserował i współpracował w mediach specjalizujących się w ekonomii, polityce, społeczeństwie i religii. Jest laureatem nagrody dziennikarskiej Ángel Herrera Oria 2020.
