W kierunku narodzin państwa Izrael. Syjonizm i pierwsza alijaW kierunku narodzin państwa Izrael. Żydowskie osadnictwo i arabski nacjonalizmW kierunku narodzin państwa Izrael. Pierwsza wojna światowaIzrael. Palestyna. Ha-Aretz (Hebrajski: Ziemia tout court, tak Żydzi określają Ziemię obiecaną im przez Boga, od Dan na północy do Beerszeby na południu). Filastìn (arabski: Palestyna). Jeruszalajim (hebrajska nazwa Jerozolimy, oznaczająca "wzgórze pokoju", a tym samym miasto pokoju). Al-Quds (Święty: arabska nazwa Jerozolimy). W tej niewielkiej chusteczce na ziemi rzeczy często mają dwie lub więcej nazw, a definicje miejsc w tym niewielkim regionie na granicy Afryki i Azji są dobitne, dając poczucie absolutu, boskości, prawie tak, jakby wszystkie widoki świata, wszystkie oczekiwania, tęsknoty i pragnienia miliardów ludzi na przestrzeni dziejów zbiegały się tutaj.
Przed zagłębieniem się w kwestię arabsko-izraelską konieczne jest zatem wyjaśnienie, o kim i o czym mówimy. Aby być jeszcze bardziej precyzyjnym, powinniśmy nawet mówić przede wszystkim o Kwestia żydowskaktóry następnie staje się Judeo-Otomański i jednocześnie Judeoarabski o judeo-palestyńskii wreszcie, dopiero od 1948 roku, arabsko-izraelski o izraelsko-palestyński.
Żydzi czy Izraelczycy?
Zacznijmy od jednego z tych założeń, których każdy początkujący orientalista powinien być świadomy. Tak jak podczas pierwszych zajęć na uniwersytecie uczymy się, że nie wszyscy Arabowie są muzułmanami i nie wszyscy muzułmanie są Arabami, tak samo należy podkreślić, że nie wszyscy Żydzi są Izraelczykami i nie wszyscy Izraelczycy są Żydami.
Kim więc są Izraelczycy? To obywatele państwa Izrael, zachodnioazjatyckiego kraju liczącego około 9 milionów mieszkańców, z których około 7 milionów to Żydzi, ze znaczną mniejszością (około 2 milionów) Arabów, w przeważającej większości sunnickich muzułmanów, ale z niewielką mniejszością chrześcijan i druzów. Izraelczycy są zatem zarówno Żydami, jak i Arabami (lub Palestyńczykami: na temat używania tego ostatniego terminu odsyłamy do następnych stron), a także Żydami i muzułmanami, Druzami, chrześcijanami itp.
Żydzi (termin, który w języku włoskim jest synonimem "Izraelitów", a nie "Izraelczyków") są tymczasem grupą etniczno-religijną liczącą od 17 do 20 milionów ludzi, z których większość (około 10 milionów) mieszka w Stanach Zjednoczonych; jest ich również około 7 milionów w Izraelu. Są również dość liczni we Francji (na początku tego wieku było ich 700 000, ale liczba ta stale spada), Wielkiej Brytanii, Rosji i innych krajach. We Włoszech mieszka około 45 000 Żydów.
Określają siebie jako "grupę etniczno-religijną", a nie po prostu jako wyznawców religii, ponieważ pojęcie etniczności i wiary religijnej w judaizmie są ze sobą ściśle powiązane. Przed ShoahHolokaust, ludobójstwo, które eksterminowało większość europejskich społeczności żydowskich, Stary Kontynent był domem dla ponad połowy Żydów na świecie.
Aszkenazyjczycy i Sefardyjczycy
Żydzi, zarówno ci mieszkający w Izraelu, jak i ci rozproszeni po całym świecie, są generalnie podzieleni na dwie główne grupy, oparte na różnych czynnikach, którymi są przede wszystkim wszystkie aspekty kulturowe, które ich wyróżniają, takie jak język, tradycje, zwyczaje i nawyki, a także historyczne perypetie, przez które przeszli i położenie geograficzne społeczności, do której należą.
Te dwie grupy nazywane są "Aszkenazyjczykami" i "Sefardyjczykami" (od Aszkenaz i Sefarad, które w średniowiecznym języku hebrajskim oznaczają odpowiednio Niemcy i Hiszpanię).
Ogólnie rzecz biorąc, Sefardyjczycy to ci Izraelici (Isaac Abravanel, Żyd i minister finansów królestwa do czasu wypędzenia, mówi o 200 000-300 000), którzy odmówili przejścia na chrześcijaństwo i zostali wypędzeni z Hiszpanii w 1492 r., po ostatecznym odzyskaniu kraju od Maurów przez Ferdynanda, króla Aragonii, i Izabelę, królową Kastylii. Znaleźli schronienie w Afryce Północnej, Imperium Osmańskim, Egipcie i na Bliskim Wschodzie.
Dziś jednak społeczności żydowskie w Jemenie, Iraku, Palestynie i innych krajach Azji i Afryki, które mają niewiele lub nic wspólnego z uchodźcami wypędzonymi w XV wieku z Półwyspu Iberyjskiego, są również określane jako sefardyjskie. Wynika to z faktu, że w XVI wieku uczony i mistyk pochodzenia andaluzyjskiego, Yossef Caro (1488-1575), napisał kodeks, zwany Shulhan Arukh, który zebrał wszystkie tradycje, zwyczaje, zasady legalności i nielegalności oraz rytuały społeczności latynoskich.
W odpowiedzi polski żydowski uczony, Mosze Isserles, znany również jako Harema, skomentował kodeks Caro, orzekając, że niektóre zawarte w nim zasady nie są zgodne z tradycją aszkenazyjską. W ten sposób powstało rozróżnienie między Aszkenazyjczykami i Sefardyjczykami (różnica obejmuje rytuały, jedzenie, sposób odnoszenia się do nie-Żydów, język używany w życiu codziennym itp.
To, co właśnie powiedzieliśmy, jest tylko uogólnieniem wielu i różnorodnych różnic między Żydami na całym świecie, którzy mimo wszystko zawsze zachowali wspólne korzenie, kult, a przede wszystkim nostalgiczną tęsknotę za powrotem do Ziemi Obiecanej, której towarzyszy ból wygnania (te ostatnie elementy są wszechobecne w gestach i słowach codziennego życia i najważniejszych uroczystości).
Diaspora
Diaspora, czyli rozproszenie Izraelitów (termin, który jest synonimem "Żyda", a nie "Izraelity") na cztery strony świata, rozpoczęła się już między 597 a 587 r. p.n.e., wraz z tak zwaną "niewolą babilońską", czyli deportacją mieszkańców królestw Izraela i Judy do Asyrii i Babilonu oraz zniszczeniem świątyni zbudowanej przez Salomona z rąk króla Nabuchodonozora.
W 538 r., dzięki edyktowi Cyrusa, króla Persów, niektórzy Żydzi byli w stanie odbudować świątynię po powrocie do domu, chociaż wielu Żydów pozostało w Babilonie lub wyjechało do innych regionów, a proces ten trwał do epoki hellenistycznej i rzymskiej.
To jednak Rzym położył kres - na prawie dwa tysiące lat - narodowym i terytorialnym aspiracjom narodu żydowskiego w krwawych trzech wojnach żydowskich. Pierwsza z nich (66-73 r. n.e.), zainicjowana serią buntów miejscowej ludności przeciwko władzy rzymskiej, zakończyła się zniszczeniem Jerozolimy i Świątyni, a także innych miast i twierdz wojskowych, takich jak Masada, oraz śmiercią, według ówczesnego historyka Józefa Flawiusza, ponad miliona Żydów i 20 000 Rzymian. Druga (115-117) miała miejsce w rzymskich miastach diaspory i również pochłonęła tysiące ofiar. W trzecim (132-135), znanym również jako Powstanie Bar-KokhbyRzymska machina wojenna przetoczyła się przez wszystko na swojej drodze, zrównując z ziemią około 50 miast (w tym to, co pozostało z Jerozolimy) i 1000 wiosek. Nie tylko rebelianci, ale prawie cała populacja żydowska, która przetrwała pierwszą wojnę żydowską, została unicestwiona (około 600 000 zabitych), wraz z samą ideą żydowskiej obecności w regionie, który został zromanizowany nawet w swojej topografii. W rzeczywistości nazwa Palestyna, a dokładniej Syria Palæstinazostała nadana przez cesarza Hadriana starożytnej prowincji Judei w 135 r. n.e., po zakończeniu trzeciej wojny żydowskiej (Palestyna właściwa była do tego czasu cienkim pasem ziemi, mniej więcej odpowiadającym dzisiejszej Strefie Gazy, na której znajdowało się starożytne filistyńskie Pentapolis).
Ten sam cesarz kazał odbudować Jerozolimę jako miasto pogańskie, pod nazwą Aelia CapitolinaNaród żydowski, stawiając świątynie grecko-rzymskim bóstwom tuż nad żydowskimi i chrześcijańskimi świętymi miejscami (Żydzi i chrześcijanie byli wówczas zasymilowani), i uniemożliwił Żydom wejście, chociaż, przynajmniej w pierwszych wiekach ery chrześcijańskiej, mniejszość żydowska przetrwała na wsi judejskiej, a zwłaszcza w świętych miastach Safed i Tyberiada w Galilei, Mniejszość żydowska przetrwała na wsi judejskiej, a zwłaszcza w świętych miastach Safed i Tyberiada w Galilei, do tego stopnia, że w ówczesnych kronikach pojawia się informacja, że podczas buntu przeciwko bizantyjskiemu cesarzowi Herakliuszowi w 614 r. mniejszość izraelska uczestniczyła w masakrach chrześcijan (ok. 90.90 000 zabitych) oraz w zniszczeniu niektórych świętych miejsc, takich jak Grób PańskiRządził nawet Jerozolimą przez 15 lat, zanim została ona prawie całkowicie zmasakrowana i sprzyjała postępowi i podbojowi wojsk arabsko-islamskich w 637 roku.
Można się w każdym razie zastanawiać, dlaczego przed 1880 r., datą, która tradycyjnie wyznacza początek kwestii arabsko-izraelskiej - w tym czasie bardziej poprawne byłoby nazywanie jej nadal żydowsko-palestyńską - nie doszło do masowej imigracji Żydów do regionu, który w międzyczasie przechodził z rąk do rąk: Rzymian, Persów, Bizantyjczyków, Arabów, krzyżowców, Turków Osmańskich.
Z pewnością z powodów ekonomicznych (społeczności żydowskie, już wysoce zurbanizowane i zaangażowane w handel, osiedliły się na stałe w wielu ważnych ośrodkach śródziemnomorskiej Europy, Azji i Afryki i utkały gęstą sieć handlową), ale prawdopodobnie także religijnych: Talmud Babiloński (traktat Ketubot, 111a) stwierdza, że Bóg uniemożliwi Izraelitom bunt przeciwko narodom poprzez utworzenie własnego państwa; od masowej imigracji do Ziemi Świętej; od przyspieszenia przybycia mesjasza. Zakazy te stanowią podstawę sztywno antysyjonistycznej i antyizraelskiej doktryny Neturei Karta (Strażników Miasta, ekstremistycznej grupy żydowskiej zamieszkującej dziś głównie dwie dzielnice Jerozolimy, Me'ah She'arim i Ge'ula), ortodoksyjnego ruchu żydowskiego, który odmawia uznania autorytetu i samego istnienia państwa Izrael.
W każdym razie, pod koniec XIX wieku Palestyna była częścią największej prowincji (vilayet) Syrii, a jej ludność była prawie wyłącznie arabskojęzyczna i islamska (chociaż istniały znaczące mniejszości chrześcijańskie, zwłaszcza w miastach takich jak Nazaret, Betlejem i sama Jerozolima, gdzie chrześcijanie czasami stanowili względną większość). Było tam tylko 24 000 Żydów, 4,8% populacji.
Jako poddani osmańscy byli uważani (podobnie jak chrześcijanie) za obywateli drugiej kategorii, tj. nie byli uważani za obywateli osmańskich, dhimmii podlegali obowiązkowi zapłaty podatku kapitulacyjnego, zwanego dżizjaZiemia, którą posiadali, i podatek od ziemi, którą posiadali, kharàjaż do 1839 r., kiedy to w następstwie edyktu (Hatti sherif) Gülhane, po którym nastąpił edykt (Hatti) Hümayun (1856) i Islahat Fermani, sułtan Abdülmecit I przyznał pełną równość prawną z muzułmanami wszystkim nieislamskim poddanym Sublime Porte, w ramach słynnego TanzimatLiberalne reformy inspirowane przez Europę.
Paradoksalnie, nasiona kwestii arabsko-izraelskiej kiełkowały w tym samym czasie, gdy w okresie liberalnych rewolucji i otwarcia gett w Europie i na Bliskim Wschodzie dyskutowano o kwestii arabsko-izraelskiej. Tanzimat W Imperium Osmańskim nadal dochodziło do brutalnych pogromów i bardziej subtelnych aktów i epizodów antysemityzmu, zwłaszcza w Europie i Rosji, ale także w Syrii i innych częściach świata zachodniego i wschodniego.
To właśnie wtedy, w kontekście europejskiego nacjonalizmu, a także w konsekwencji Haskali, żydowskiego oświecenia (w którym nastąpiło odrodzenie żydowsko-europejskiej literatury i kultury), narodziła się i rozwinęła ideologia, która stanowi podstawę dzisiejszego państwa Izrael - syjonizm.
Pisarz, historyk i ekspert w dziedzinie historii, polityki i kultury Bliskiego Wschodu.
