Jak Kościół w Polsce pomaga Ukraińcom?Polska jest naprawdę inna. To turystyczne hasło użyte w latach 60. ubiegłego wieku można powiedzieć, że jest bardzo realne w kraju św. Jana Pawła II, jeśli chodzi o praktykowanie wiary chrześcijańskiej przez wiernych.
W miniony Wielki Czwartek byłem głęboko poruszony celebracją eucharystyczną Mszy Świętej Chryzmatycznej we współkatedrze diecezji warszawsko-praskiej o godzinie dziesiątej rano. Liturgia była bardzo starannie przygotowana, z Gloria, Sanctus i Angus Dei z Mszy de Angelis, a także ze śpiewem Pater Noster w języku łacińskim. Cała nawa kościoła Santa María de la Victoria była pełna księży, naliczyłem ich ponad sześćset, wielu z nich bardzo młodych, wszyscy w sutannach i ubrani w alby i białe stuły.
Można było odczuć pobożność przeżywaną z naturalnością tego, kto się modli. Wśród koncelebransów, którzy są w prezbiterium, jest trzech kapłanów obchodzących pięćdziesięciolecie kapłaństwa, jedenastu z trzydziestu jeden, którzy otrzymali święcenia w Warszawie 28 maja 1972 roku razem z błogosławionym męczennikiem Jerzym Popiełuszką, jest też ponad dwudziestu kapłanów obchodzących srebrny jubileusz kapłaństwa. Wszyscy z zaciśniętymi rękami, jakby byli dziećmi pierwszokomunijnymi.
Przyszła mi do głowy myśl, że my księża, kiedy celebrujemy lub koncelebrujemy, nie wiemy, gdzie położyć ręce w czasie uroczystości. Najprostszą i najbardziej pobożną rzeczą jest trzymanie ich razem, jak to robiło tak wielu pobożnych księży w przeszłości, a niektórzy robią to do dziś. Przynajmniej we współkatedrze Santa María de la Victoria widziałem dziś tylu młodych wielebnych, a z tych z siwymi włosami, z rękami pobożnie złączonymi na znak modlitwy.
Modliliśmy się szczególnie o zakończenie wojny na Ukrainie, a czyniliśmy to w tym kościele jako wyraźne życzenie biskupa Romualda. Aby Święta Maryja, która obroniła Warszawę przed wojskami sowieckimi w 1920 roku, czyli w tzw. Cudzie nad Wisłą, mogła dziś bronić Kijowa i Ukrainy przed "rosyjską operacją wojskową".
Grób Pański. Grób Pański
Tak, Polska jest inna i chciałbym teraz skomentować dwa zwyczaje wprowadzone do liturgii Kościoła w Polsce, które odpowiadają na powszechną wolę wiernych.
Mam na myśli to, co w języku polskim nazywamy "Grobem Pańskim" - grobem Pańskim, na zakończenie liturgicznego obchodu Męki Pańskiej w Wielki Piątek, a także "święconki".
Jakiś czas temu powiedziałem, że aby lepiej zrozumieć Kościół w Polsce trzeba znać znaczenie i wartość dwóch słów w społeczeństwie - kolenda i plebania - a teraz chciałbym dodać jeszcze dwa słowa specyficzne dla Wielkanocy - Grób Pański i Święconka.
Na zakończenie liturgii Wielkiego Piątku rozpoczyna się to, co nazywane jest "Grobem Pańskim". Z Najświętszym Sakramentem w Monstrancji odbywa się procesja i jest on umieszczany w przygotowanej kaplicy, w której obok wielu różnych motywów z życia religijnego, społecznego i politycznego kraju i świata, zawsze znajduje się przedstawienie Pana leżącego martwego. Obok umieszcza się monstrancję okrytą białym welonem. Na straży stoją żołnierze lub strażacy.
Godziny otwarcia zależą od poszczególnych parafii. W piątek do północy, a w sobotę od wczesnych godzin do godziny przed rozpoczęciem Wigilii Paschalnej. W tym czasie wierni przychodzą do kościoła na modlitwę i kontemplację tajemnicy śmierci Pana w grobie wraz z adoracją Najświętszego Sakramentu. W ciągu moich długich lat pobytu w Polsce przekonałem się o teologicznym znaczeniu tego popularnego zwyczaju.
Święconka. Błogosławieństwo żywności
W każdą Wielką Sobotę zakorzeniłem też tradycję, jak to czyni tak wiele polskich rodzin, odwiedzania Grobu Pańskiego w różnych kościołach i, również w Wielką Sobotę, udawania się na błogosławieństwo pokarmów, czyli na "Święconkę", o czym poniżej wyjaśnię, na czym polega ten zwyczaj, również "fuori norme". Najpierw jednak chciałbym wyjaśnić, że dniem w roku, w którym najwięcej wiernych idzie do kościoła, jest dzień, w którym nie sprawuje się liturgii - Wielka Sobota. Naprawdę, Polska jest inna.
Przed laty, gdy mieszkałem w Krakowie, aragoński program telewizyjny pt. Aragonese na całym świecieRealizatorzy programu ze zdumieniem obserwowali tłumy rodzin na ulicach z koszami żywności w kościołach, aby otrzymać błogosławieństwo księdza wraz z krótką homilią. Realizatorzy programu ze zdumieniem obserwowali tłumy rodzin na ulicach z koszyczkami z jedzeniem, które przychodziły do kościołów, aby otrzymać błogosławieństwo księdza wraz z krótką homilią wyjaśniającą znaczenie święta Wielkiej Nocy. Ilekroć słuchałem tych małych rozmów, stwierdzałem, że stanowią one imponującą katechezę mistagogiczną.
Podstawowym założeniem jest to, że wierni uczestniczą w liturgicznych obchodach Wielkanocy i że napełniają się radością nie tylko w kościele, ale także w swoich domach. Przywołuje się obecność Zmartwychwstałego Pana, aby cała rodzina zasiadła razem do spożywania pierwszych pokarmów Wielkiej Niedzieli razem z Panem. A jako znak używa się pokarmu, który został zabrany w koszyku do błogosławienia dzień wcześniej, czyli w Wielką Sobotę.
Święconka to tradycja w kilku krajach katolickich, w tym na całym terytorium Polski, polegająca na błogosławieniu różnych produktów spożywczych w Wielką Sobotę. Żywność, taka jak mięso, chleb, jajka, sól itp. umieszczana jest w wiklinowych koszach i zanoszona do kościołów, gdzie księża błogosławią ją podczas specjalnego nabożeństwa. Pobłogosławione pokarmy spożywane są następnego dnia rano podczas uroczystego śniadania wielkanocnego.
Błogosławieństwo udzielane przez kapłana mniej więcej brzmi: "Panie Jezu, w przeddzień swojej męki i śmierci wysłałeś apostołów, aby przygotowali Paschę, a w dniu swojego zmartwychwstania zasiadłeś do stołu ze swoimi uczniami. Prosimy Cię, abyś pozwolił nam doświadczyć swojej obecności w wierze podczas śniadania wielkanocnego w naszych domach. Ty, który jesteś żywym Chlebem, który zstąpiłeś z nieba i dajesz życie światu, pobłogosław + ten chleb, jak pobłogosławiłeś bochenki, które dałeś do jedzenia tym, którzy Cię słuchali na pustyni. Baranku Boży, Ty, który obmyłeś świat z grzechu, pobłogosław + to mięso i wszystkie pokarmy, które będziemy spożywać na pamiątkę baranka paschalnego, tak jak udzieliłeś błogosławieństwa wszystkim pokarmom, które jadłeś z Apostołami podczas Ostatniej Wieczerzy. Chryste, nasze życie i zmartwychwstanie, pobłogosław + te jajka, znak nowego życia, abyśmy dzieląc się nimi, my również mogli dzielić wzajemną radość z Twojej obecności. Otwórz oczy i serca tych, którzy cierpią z powodu pandemii lub wojny, pomóż tym, którzy służą ubogim oraz sprawie pokoju i sprawiedliwości na świecie. I tak niech wszyscy cieszymy się wieczną ucztą w domu Ojca, gdzie żyjesz i królujesz na wieki wieków. Amen.
