Armenia - pierwszy naród chrześcijańskiSteven Schloeder: "Poprzez architekturę staramy się wyrazić głębszą prawdę".Miasto Konstantynopol, założone przez cesarza Konstantyna I Wielkiego (280-337 r. n.e.) nad dawnym Bizancjum, stało się stolicą Imperium Rzymskiego po upadku Rzymu w 476 r. n.e..
Konstantynopol był znany jako "Nowy Rzym" i przetrwał do czasu zdobycia go przez Turków w 1453 r., co zadało poważny cios chrześcijaństwu.
Budowa Hagia Sophia
To cesarz Justynian w 532 r. nakazał budowę bazyliki Hagia Sophia, która przez wiele lat była klejnotem Cesarstwa Wschodniorzymskiego, do tego stopnia, że koronacje cesarzy bizantyjskich odbywały się w jej wnętrzu na okrągłej płycie znanej jako "Omphalion" (pępek ziemi). Wcześniej w tym samym miejscu znajdowały się dwa inne kościoły, zniszczone odpowiednio w 404 i 532 r., Ten ostatni w wyniku pożaru podczas wewnętrznej rewolty Nika (nazwanej od okrzyku bojowego rebeliantów) między monofizytami a chrześcijanami.
Kilka dni po zniszczeniu tego kościoła cesarz Justynian postanowił zbudować wielką bazylikę, która przewyższyłaby poprzednią. Nazwa nadana nowej świątyni nie odnosi się do żadnego świętego, ale po grecku Ἁγία Σοφία (Hagia Sophia) oznacza "Świętą Mądrość".
Hagia Sophia została zaprojektowana przez architektów Antemiusza z Trales i Izydora z Miletu, a jej budowa była dość szybka i trwała zaledwie pięć lat, między 532 a 537 r. Mówi się, że Justynian powiedział: "Salomonie, pokonałem cię", kiedy wszedł do środka.
Przy budowie tej wielkiej świątyni nie szczędzono wydatków. W rzeczywistości mówi się, że Brama Cesarska została wykonana z drewna pochodzącego z Arki Noego.
Jednak kościół musiał być kilkakrotnie przebudowywany z powodu najazdów i licznych trzęsień ziemi. Kilka lat po jego wybudowaniu, w 558 roku, kopuła zawaliła się i musiała zostać odbudowana przez Izydora Młodszego, bratanka jednego z pierwotnych architektów.
Kopuła
Słynna kopuła Hagia Sophia ma ponad 30 metrów średnicy i wznosi się 55 metrów nad ziemią. Jest ona wsparta na pendentywach i była największą kopułą na świecie, dopóki w XV wieku nie zbudowano kopuły katedry we Florencji.
Bizantyjski historyk Prokopiusz z Cezarei (500-560), uważany za główne źródło dotyczące panowania cesarza Justyniana, powiedział o kopule, że "Wydaje się, że nie jest on oparty na solidnym murze, ale zawieszony na złotym łańcuchu z nieba". Patriarcha Konstantynopola Focjusz (820-893), ze swojej strony powiedział: "To jak wejście do samego nieba bez nikogo na drodze; jest się oświetlonym i dotkniętym przez różne piękności, które świecą przed nami jak gwiazdy dookoła".
Konwersja na meczet
Po inwazji tureckiej w 1453 r. i oblężeniu miasta, które trwało 53 dni, sułtan Mehmet II przekształcił kościół w meczet, co spowodowało utratę Pantokratora, który zdobił wnętrze kopuły, a także innych mozaik i chrześcijańskich odniesień, które zostały pokryte islamską dekoracją. Ponadto zbudowano mihrab (niszę wskazującą kierunek Mekki), dodano kapitele i cztery minarety. Od tego czasu miasto znane jest pod nazwą "Stambuł", która nie jest tureckim słowem, ale pochodzi od greckiego wyrażenia "στην Πόλιv" ("sten pólin"), "do miasta".
Wieki później, po upadku Imperium Osmańskiego w 1922 roku, Mustafa Kemal Atatürk, pierwszy prezydent Republiki Turcji, przekształcił meczet w muzeum w 1935 roku. Jednak wiele grup islamskich chciało, aby Hagia Sophia ponownie stała się meczetem, pomimo sprzeciwu m.in. greckiego rządu i UNESCO, które w 1985 r. wpisało Hagię Sophię na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Pomimo międzynarodowego sprzeciwu, w 2020 roku Hagia Sophia została ponownie otwarta dla kultu jako meczet. Nadal jednak można ją zwiedzać, o ile wizyta nie zbiega się z pięcioma codziennymi modlitwami muzułmanów.
