"Ad charisma tuendum" konkretyzuje postać Prałatury Opus DeiCharyzmat i hierarchia w Opus Dei, dwa wymiary w tej samej rzeczywistości. Relacje między darami Ducha Świętego w KościeleTłumaczenie artykułu na język włoski
Tłumaczenie artykułu na język angielski
Poprawna interpretacja rzeczywistego zakresu ostatniego motu proprio o Opus Dei "Ad charisma tuendum wymaga zastosowania dwóch kluczy hermeneutycznych podanych w dokumencie przez samego papieża Franciszka.
Pierwszym kluczowym punktem jest wyraźne odniesienie w motu proprio do konstytucja apostolska "Ut sitz którym św. Jan Paweł II wzniósł Prałatura personalna Świętego Krzyża i Opus Dei w dniu 28 listopada 1982 roku.
Wydaje mi się ważne, aby podkreślić, że nowe motu proprio nie uchyla Konstytucji Apostolskiej, lecz jedynie dostosowuje ją do nowej organizacji Kurii Rzymskiej, która przewiduje w sposób ogólny kompetencje Dykasterii ds. Duchowieństwa, a nie jak dotychczas Dykasterii ds. Biskupów, w zakresie wszystkiego, co dotyczy Stolicy Apostolskiej w sprawach prałatur personalnych.
W pozostałym zakresie struktura i treść Konstytucji Apostolskiej "Ut sit", lapidarnie podsumowana przez samego św. Jana Pawła II w Przemówienie wygłoszone 17 marca 2001 r. przed uczestnikami spotkania promowanego przez Prałaturę Opus Dei. W tym przemówieniu Święty Papież w jednoznacznych sformułowaniach nie tylko określił Prałaturę jako "organicznie ustrukturyzowaną", czyli złożoną z "kapłanów i wiernych świeckich - mężczyzn i kobiet - mających na czele własnego Prałata", ale także potwierdził "hierarchiczną naturę Opus Dei, ustanowioną w Konstytucji Apostolskiej, za pomocą której erygowałem Prałaturę".
Hierarchiczny charakter
Z tego hierarchicznego charakteru św. Jan Paweł II wyciągnął "duszpasterskie rozważania bogate w praktyczne zastosowania", podkreślając, "że przynależność wiernych świeckich zarówno do ich Kościoła partykularnego, jak i do Prałatury, do której są włączeni, sprawia, że szczególne posłannictwo Prałatury zbiega się w ewangelizacyjnym zaangażowaniu każdego Kościoła partykularnego, tak jak przewidział to Sobór Watykański II, ustanawiając postać prałatur personalnych".
To odniesienie do Soboru Watykańskiego II jest bardzo znaczące i stanowi drugi klucz hermeneutyczny do motu proprio. "Ad charisma tuendum", w którym wyraźnie podkreśla się konieczność odniesienia się do "nauki eklezjologii soborowej o prałaturach personalnych".
Jak wiadomo, ostatni Sobór, przewidując możliwość tworzenia "specjalnych diecezji lub prałatur personalnych i innych tego rodzaju przepisów", aby ułatwić "nie tylko dogodne rozmieszczenie kapłanów, ale także dzieła duszpasterskie właściwe różnym grupom społecznym, które mają być prowadzone w każdym regionie lub narodzie, albo w każdej części ziemi" (Dekret "Presbyterorum Ordinis".n. 10), nie nakreślił jej dokładnych konturów, woląc pozostawić miejsce na przyszły dynamizm kościelny i wyartykułowaną dyscyplinę, "według modułów, które zostaną określone dla każdego przypadku, z zachowaniem praw ordynariuszy lokalnych".
Wdrożenie Rady
Kolejne interwencje Papieży rzymskich, wprowadzając w życie perspektywę wskazaną przez Sobór, pozostawiały te przestrzenie otwarte: jest to przypadek motu proprio "Ecclesiae Sanctae Pawła VI (6 sierpnia 1966 r.), a przede wszystkim Kodeks Prawa Kanonicznego św. Jana Pawła II z 1983 r., w którym niektóre przepisy poświęcone są prałaturom personalnym (kanony 294-297), które mogą być konkretyzowane w różny sposób, zgodnie z potrzebami określonymi przez Stolicę Apostolską, która jest odpowiedzialna za erygowanie prałatur personalnych.
Należy jednak zauważyć, że. Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 r. (w odróżnieniu od poprzedniego Kodeksu, który dopuszczał istnienie zwykłego tytułu honorowego prałata), używa terminu "prałat" wyłącznie na oznaczenie podmiotów innych niż biskupi diecezjalni, ale posiadających, podobnie jak oni, uprawnienia właściwych ordynariuszy w odniesieniu do obszarów wykonywania władzy zwierzchniej zwanych "prałaturami", doprecyzowanych kwalifikatorem terytorialnym lub personalnym, zgodnie z przyjętym w każdym przypadku kryterium identyfikacji wiernych, do których kierowane jest wykonywanie władzy. Kodeks Prawa Kanonicznego pozostawia jednak miejsce na wiele różnych konfiguracji, które konkretnie poszczególne prałatury mogłyby otrzymać w statutach nadanych każdej z nich przez Najwyższą Władzę Kościoła.
Episkopat prałata
W tym szerokim obszarze wolności Kodeks Prawa Kanonicznego nie przewiduje konieczności, ale też nie wyklucza możliwości, powierzenia prałatowi godności biskupiej, przy czym wybór ten zależy wyłącznie od oceny Papieża Rzymskiego, który jako jedyny w Kościele łacińskim jest odpowiedzialny za mianowanie biskupów.
Abstrakcyjna zgodność natury prałatury personalnej z godnością biskupią podmiotu stojącego na jej czele znajduje zresztą potwierdzenie w decyzji św. Jana Pawła II o mianowaniu na biskupów dwóch poprzednich prałatów Opus Dei, którym m.in. sam osobiście udzielił święceń biskupich.
Z drugiej strony, istnieją okręgi kościelne o charakterze terytorialnym, na czele których stoją prałaci, którzy z pewnością posiadają władzę rządową o charakterze hierarchicznym, ale którzy jednak zazwyczaj nie są obdarzeni godnością biskupią (pomyślmy o prefekturach apostolskich na terenach misyjnych).
Do tego należy dodać, że jak wiadomo, w perspektywie sprawowania funkcji władzy nie ograniczonej wyłącznie do biskupów, insygnia pontyfikalne nie są zastrzeżone przez prawo kanoniczne wyłącznie dla tych ostatnich, ale ich użycie jest przewidziane dla znacznie szerszej kategorii podmiotów, nawet jeśli nie są one wyniesione do episkopatu, Są to np. kardynałowie i legaci papieża rzymskiego, opaci i prałaci, którzy mają jurysdykcję nad terytorium odrębnym od diecezji, administratorzy apostolscy na stałe ukonstytuowani, wikariusze apostolscy i prefekci apostolscy, opaci zgromadzeń zakonnych.
Motu proprio Ad charisma tuendum
Jeśli zatem bez trudu przyjmuje się, że funkcje prałata można powierzyć kapłanowi, nie przeszkadza to, aby prałatury personalne zawsze wiązały się ze sprawowaniem władzy kościelnej, choćby dlatego, że jak przewiduje kanon 295, paragraf 1, prałat personalny "ma prawo założyć seminarium krajowe lub międzynarodowe, a także inkardynować alumnów i promować ich do zakonów z tytułem służby prałaturze".
Josemaría Escrivá de Balaguer", w żaden sposób nie utrudnia faktu, że prałatura jako taka została ustanowiona na mocy konstytucji apostolskiej, która jest instrumentem używanym zazwyczaj przez papieża rzymskiego do ustanawiania okręgów kościelnych, poprzez które rozdziela się i reguluje sprawowanie władzy odpowiadającej hierarchii.
W związku z tym motu proprio "Ad charisma tuendum", W świetle Magisterium Soboru, daleki od narzucenia wyraźnego rozdziału między wymiarem charyzmatycznym a wymiarem instytucjonalno-hierarchicznym Opus Deinależy odczytywać jako zaproszenie do życia z "nowym dynamizmem" (por. św. Jan Paweł II, List apostolski "Nowy dynamizm Kościoła").Novo millennio ineunte"15) wierność charyzmatowi świętego Josemaríi, który Najwyższa Władza Kościoła, poprzez konstytucję apostolską "Ut sit", przełożyła na instytucję Prałatury personalnej, czyli instrumentu o charakterze hierarchicznym.
Powierzono jej to, co papież Franciszek określa w motu proprio jako "zadanie duszpasterskie", które ma być realizowane "pod kierunkiem prałata" i które polega na "szerzeniu w świecie wezwania do świętości, poprzez uświęcanie pracy oraz zobowiązań rodzinnych i społecznych, za pośrednictwem inkardynowanych do niej duchownych i przy organicznej współpracy świeckich, którzy poświęcają się dziełom apostolskim".
Zadanie, które właśnie dlatego, że jest duszpasterskie, nie może nie być dzielone z pasterzami Kościoła i które pod względem treści nie odnosi się do szczególnych kategorii podmiotów, ale obejmuje wszystkich wiernych, powołanych do świętości na mocy chrztu, a nie z powodu szczególnego wyboru życia.
Profesor prawa kanonicznego i prawa kościelnego
Uniwersytet w Weronie
