24 sierpnia papież Franciszek opublikował list do całego Kościoła z okazji 50. rocznicy motu proprio św. Pawła VI, Ministeria quaedamw którym papież ustanowił ministerstwa świeckie. W tym przypadku Franciszek zaprasza nas do refleksji nad posługami, czyli pewnymi funkcjami, które niektórzy wierni pełnią w Kościele.
Przy tej okazji papież Montini zakończył okres w Kościele, w którym wejście do stanu duchownego odbywało się przez tonsurę, czyli akt polegający na obcięciu odrobiny włosów kandydata do święceń, które dzieliły się na święcenia mniejsze i większe. Od czasu wejścia w życie Ministeria quaedamZ dniem 1 stycznia 1973 r. posługi lektora i akolity mogły być udzielane nie tylko kandydatom do kapłaństwa, ale także wiernym świeckim.
Duszpasterstwa dostępne dla laików
Franciszek wprowadził pewne zmiany na wzór duszpasterstw ustanowionych przez Pawła VI. Z jednej strony, 10 stycznia 2021 r. opublikowano motu proprio Spiritus Domini, która pozwalała na przyznawanie lektoratu i akolitatu kobietom. Natomiast 10 maja tego samego roku zostało opublikowane motu proprio Antiquum ministerium, który stworzył posługę katechety. Dlatego, zaznacza papież, chodzi raczej o pogłębienie nauki o posługach niż o rozłam, bo już od początku Kościoła znajdujemy różne posługi, dary Ducha Świętego dla budowania Kościoła. Posługi te są więc ukierunkowane na wspólne dobro Kościoła i budowanie wspólnoty.
W obecnym liście Franciszek przestrzega, że posługi nie mogą być przedmiotem ideologii czy arbitralnych adaptacji, ale są owocem rozeznania w Kościele, za przykładem apostołów, którzy uznali za konieczne zastąpienie Judasza, aby kolegium apostolskie było kompletne.
Tak więc pasterze Kościoła muszą rozeznać, czego w danym momencie potrzebuje wspólnota, kierowani przez Ducha Świętego, i muszą dokonać adaptacji, aby wypełnić misję, którą Chrystus powierzył apostołom, misję nadprzyrodzoną, której celem jest uświęcenie.
Nie chodzi więc o tworzenie duszpasterstw, aby każdy w Kościele miał co robić podczas Mszy Świętej, ale o to, aby służyć, co oznacza słowo posługa, i przyczyniać się do budowania Kościoła, każdy według swojego stanu.
Mamy tu do czynienia z ukrytym niebezpieczeństwem w Kościele, klerykalizacją świeckich, czyli przypisywaniem świeckim pewnych funkcji, z których część jest właściwa stanowi duchownemu, tak jakby świeccy nie mieli własnych funkcji. Stąd też definicja Kodeksu Prawa Kanonicznego bardzo ubogo określa świeckich, wskazując, że świeckimi są ci, którzy nie są ani duchownymi, ani konsekrowanymi (por. 207 § 1).
Z drugiej strony, Konstytucja dogmatyczna Lumen Gentium przedstawia, czym naprawdę są świeccy: "Do świeckich należy, z własnego powołania, staranie się o królestwo Boże przez zarządzanie sprawami doczesnymi i porządkowanie ich według Boga. Żyją w świecie, to znaczy w każdym z obowiązków i zajęć tego świata oraz w zwykłych warunkach życia rodzinnego i społecznego, z którymi ich egzystencja jest niejako spleciona. Tam są powołani przez Boga, aby wykonując swój zawód, kierując się duchem Ewangelii, przyczyniali się do uświęcenia świata od wewnątrz, na wzór zaczynu". (Lumen Gentium, n. 31).
Mając na uwadze te idee, Papież Franciszek zaprasza Konferencje Episkopatów do podzielenia się swoimi doświadczeniami dotyczącymi sposobu realizacji tych posług ustanowionych przez Pawła VI w ciągu ostatnich 50 lat, a także niedawnej posługi katechety, jak również posług nadzwyczajnych, na przykład nadzwyczajnego szafarza Komunii Świętej, oraz tych de facto, kiedy parafia organizuje niektórych wiernych do wykonywania czytań podczas Mszy Świętej lub asystowania przy sprawowaniu Eucharystii, bez oficjalnego ustanowienia ich lektorami lub akolitami.
Nie wiadomo jeszcze, kiedy i w jaki sposób dojdzie do tego dialogu czy wymiany doświadczeń, który - miejmy nadzieję - będzie szedł po dwóch liniach wskazanych przez Papieża w jego liście: dobra wspólnego i budowania wspólnoty, czyli Kościoła Chrystusowego.
