Finanse Watykanu, co mówią bilanse IOR i Obligacji Świętego Piotra?Finanse watykańskie: jak działają i jakie mają organyIstnieją dwa sposoby odczytywania bilansu Administracji Dóbr Stolicy Apostolskiej, którą można nazwać "Centralnym Bankiem Watykanu". Pierwszym z nich jest spojrzenie tylko na liczby, licząc nieruchomości, inwestycje i wkład w Kurię. Drugim jest zrozumienie znaczenia APSA na podstawie jego historii, która jest opowieścią o tym, jak powstały finanse Stolicy Apostolskiej i dlaczego istnieją.
Jednak przed zapoznaniem się z bilansem należy poczynić pewne wstępne rozważania. APSA zaczyna działać jako "suwerenny fundusz" Stolicy Apostolskiej. Nawet działalność administracyjna Sekretariatu Stanu została przeniesiona do APSA. Jest to coś, o czym należy pamiętać, patrząc na liczby, chociaż należy pamiętać, że APSA miała własną autonomię patrymonialną.
Druga uwaga wstępna: budżet został opublikowany 10 sierpnia, niemal niespodziewanie, bezpośrednio w Vatican News. Nie było żadnych oficjalnych komunikatów, żadnych wywiadów instytucjonalnych. Przede wszystkim nie opublikowano budżetu Stolicy Apostolskiej, znanego jako "budżet misyjny", który jest zwykle publikowany w tych samych dniach, co budżet APSA. Wydaje się to wskazywać, że niektóre rzeczy wkrótce zmienią się w sposobie sporządzania budżetów, a może nawet ponownie w administracji Stolicy Apostolskiej. Będziemy musieli mieć na to oko.
Liczby
Niektóre dane bilansowe: aktywa wyniosły 52,2 mln EUR, co oznacza wzrost o 31,4 mln EUR w porównaniu z 2021 r., podczas gdy koszty operacyjne wzrosły o 3 mln EUR. Aktywa w postaci nieruchomości, częściowo dzięki sprzedaży niektórych wolnych nieruchomości, wzrosły o 32 mln EUR. Z drugiej strony, aktywa ruchome (tj. operacje finansowe) są na minusie o 6,7 mln EUR, ze stratą 26,55 mln EUR od zeszłego roku, ze względu na decyzję o preferowaniu ostrożnych, niskodochodowych, wolnych od ryzyka inwestycji.
Nadwyżka sprawiła, że APSA przekazała 32,7 miliona na potrzeby Kurii Rzymskiej. APSA zawsze wspierała Kurię, korzystając z tego systemu: wyniki trzech segmentów zarządzania są sumowane, dając minimalny gwarantowany wkład w wysokości 20 milionów, a nadwyżka dodatnia 30% została dodana. Do tego budżetu dodano również dodatkowy i nadzwyczajny wkład w wysokości 8,5 miliona euro.
APSA jest właścicielem i zarządcą wielu nieruchomości. We Włoszech jest ich 4 072, obejmując powierzchnię handlową około 1,47 miliona metrów kwadratowych. Spośród tych lokali 2 734 jest własnością APSA, a 1 338 innych podmiotów. Wśród lokali APSA, 1 389 jest przeznaczonych do użytku mieszkalnego, 375 do użytku komercyjnego, 717 to budynki gospodarcze, a 253 to lokale o niskim dochodzie. Jeśli chodzi o rodzaj uzyskiwanego z nich czynszu, 1 887 lokali znajduje się na wolnym rynku, 1 208 w czynszach subsydiowanych, a 977 w czynszach zerowych.
92% nieruchomości we Włoszech znajduje się w prowincji Rzym, 2% w prowincjach Viterbo, Rieti i Frosinone, 2% w Padwie (Basilica del Santo), 2% w Asyżu i kolejne 2% w 25 innych włoskich prowincjach. Należy zauważyć, że koszty zarządzania wzrosły z 10 do 13 milionów, co prawdopodobnie obejmuje również niektóre firmy konsultingowe.
Jednym z głównych projektów APSA jest "Zwrot Pustych Domów". W ramach tego projektu do tej pory wyremontowano 79 zniszczonych domów, które zostaną teraz wprowadzone na rynek. To samo stanie się z drugą maksymalną partią 61 mieszkań.
Pod kierownictwem APSA znajduje się również 37 nuncjatur w Europie, 34 w Azji, 51 w Afryce, 5 w Ameryce Północnej, 46 w Ameryce Południowej i 3 w Oceanii.
Historia i cele APSA
To tyle, jeśli chodzi o liczby. Najbardziej interesujące są jednak dane historyczne. APSA narodziła się jako "La Speciale" i służyła do zarządzania dziedzictwem, które zostało utworzone dzięki rekompensatom, jakie Stolica Apostolska uzyskała w ramach postępowania pojednawczego. W 1967 r. Paweł VI zreorganizował ją, zmieniając jej nazwę na Administrację Dziedzictwa Stolicy Apostolskiej, APSA.
Szczególnie interesująca jest kwestia nieruchomości. "Ponieważ", czytamy w raporcie, "jak już wspomniano, nieruchomości w pobliżu Watykanu stanowiły - i nadal stanowią - zablokowaną część dziedzictwa Stolicy Apostolskiej, cel konsolidacji tego dziedzictwa został natychmiast powierzony inwestycjom w nieruchomości we Włoszech i za granicą".
Był to "naturalny wybór", który szedł w parze z "ostrożnością jako głównym kryterium w operacjach finansowych", ponieważ "podczas gdy z jednej strony cegły pozwalały na mniejszą ekspozycję na wahania kursów walut, z drugiej strony dywersyfikacja geograficzna inwestycji zmniejszała ryzyko związane z koncentracją w jednym kraju".
W raporcie prześledzono historię utworzenia APSA, jej dwóch "nadzwyczajnych" i "zwyczajnych" sekcji, jej reformę, która doprowadziła do utraty części jej uprawnień na rzecz Ministerstwa Gospodarki, oraz jej późniejsze dostosowanie, a także fakt, że obecnie APSA jest wezwana do zarządzania nie w celu osiągnięcia zysku, ale "zachowania i konsolidacji dziedzictwa otrzymanego jako darowizna".
Inwestycje poza Włochami
Bilans APSA 2022 podkreśla również, że APSA zarządza nieruchomościami poza Włochami za pośrednictwem spółek zależnych 100% APSA oraz że "nieruchomości należące do APSA w Wielkiej Brytanii są zarządzane za pośrednictwem lokalnej spółki nominowanej 100%" oraz że "nieruchomości należące do Anglii są uwzględnione we wszystkich celach w bilansie APSA".
Funduszami w Wielkiej Brytanii zarządza firma założona w 1932 r., British Grolux Investment Limited, która posiada wszystkie nieruchomości skoncentrowane w Londynie, gdzie właśnie zakończyła renowację budynku i wynajmuje go międzynarodowym firmom i prestiżowemu najemcy.
W 2022 r. firma Grolux zapłaciła 4 mln funtów z tytułu leasingu, do czego dodano 2,6 mln funtów z tytułu premii za przedłużenie leasingu, co miało również wpływ na nieruchomość będącą współwłasnością funduszu emerytalnego. Grolux miał zatem aktywa w wysokości 5,95 mln euro.
W Szwajcarii istniało dziesięć firm zarządzających nieruchomościami. W 2019 r. wszystkie zostały połączone w jedną spółkę, Profima S. A., która została założona już w 1933 r., co pozwoliło również na racjonalizację kosztów, a nawet zwolnienia podatkowe. Nieruchomości w Szwajcarii znajdują się głównie w Genewie i Lozannie, a racjonalizacja przyniosła nadzwyczajną dywidendę w wysokości 25 mln CHF, podczas gdy zwolnienie zaoszczędziło 8,25 mln CHF. Profima osiągnęła zysk netto w wysokości 1,79 mln, czyli o 51,7% więcej niż poprzednio.
Są też nieruchomości we Francji, zarządzane przez Sopridex S. A., firmę założoną w 1932 roku, która - pomimo lekkiego kryzysu - odnotowała wynik netto w wysokości 11,36 mln euro, co oznacza wzrost o 32% w stosunku do 2021 roku.
Daje to łączną kwotę płynnych środków w wysokości 89,8 mln euro wypłaconych APSA w 2022 roku.
Uwagi przewodniczącego APSA
Przewodniczący APSA Galantino zauważył w liście towarzyszącym budżetowi, że jego publikacja jest częścią "natury i zadań powierzonych przez papieża Franciszka Administracji Dziedzictwa Stolicy Apostolskiej". "APSA", zauważył biskup, "jest również powołana do wnoszenia wkładu w misję ewangelizacyjną Kościoła. Reputacja jest również częścią tej misji i z tego powodu - napisał Galantino - przejrzystość liczb, osiągniętych wyników i zdefiniowanych procedur jest jednym z narzędzi, którymi dysponujemy, aby wyeliminować (przynajmniej u tych, którzy są wolni od uprzedzeń) bezpodstawne podejrzenia co do wielkości majątku Kościoła, jego administracji lub wypełniania obowiązków sprawiedliwości, takich jak płacenie należnych podatków i innych opłat ".
Raport dołączony do budżetu odnosi się również do trzyletniego planu, który Apsa przyjęła w celu dalszego udoskonalenia metod pracy i poprawy wydajności, i oczekuje się, że przyniesie on łącznie około 55,4 mln euro korzyści.
