Obligacja św. Piotra stała się realnym wsparciem dla Stolicy Apostolskiej od XIX wieku, kiedy papież stracił państwa papieskie, a katolicy na całym świecie zorganizowali się, by finansować jego misję. Nie powinno więc dziwić, że zdecydowana większość środków z Obligacji przeznaczona jest na działalność Stolicy Apostolskiej: pokrycie budżetu Kurii, wydatków nuncjatur i innych wydatków instytucjonalnych. Tylko niewielka część obolusu św. Piotra idzie na dzieła charytatywne, na konkretne projekty.
Dane zostały opublikowane 16 czerwca, w deklaracji rocznej, która rozpoczęła się w zeszłym roku, ponieważ ostatnie dane pochodziły z 2015 roku. Aby zrozumieć, czym jest Óbolo i jak się go używa, zacznijmy od liczb i cofnijmy się w historii.
Liczby
W 2021 roku 55,5 mln przeznaczono na wsparcie działań promowanych przez Stolicę Apostolską w ramach wypełniania misji apostolskiej Ojca Świętego. Kolejne 9,8 mln przeznaczono na projekty bezpośredniej pomocy potrzebującym.
W sumie 65,3 mln euro nie wyszło ze zbiórki, bo w zeszłym roku było to 46,9 mln euro. Obolo jest, krótko mówiąc, w czerwieni. Dane pokazują jednak, że poradził sobie lepiej niż się spodziewano.
Ojciec Antonio Guerrero Alves, prefekt Sekretariatu ds. Ekonomii, mówiąc o "budżecie misyjnym" Kurii Rzymskiej na rok 2021, wyraził swoje zaniepokojenie pobieraniem obolusów.
W szerokim ujęciu - podkreślił prefekt ds. Ministerstwo Gospodarki-mogę powiedzieć, że w 2021 roku znowu nastąpił spadek w stosunku do roku poprzedniego, który określiłbym na nie mniej niż 15%. Jeśli w 2020 roku łączna kolekcja Óbolo wyniosła 44 miliony euro, to w 2021 roku nie sądzę, że będzie to 37 milionów. Spadek w 2021 r. jest na szczycie spadku 23% w latach 2015-2019 i spadku 18% w 2020 r., pierwszym roku pandemii.
W jaki sposób została zakryta dziura?
Stolica Apostolska przekazała ponad 35 mln euro, które pokryły szereg potrzeb. W ten sposób Obolo bezpośrednio przekazał fundusze na 157 różnych projektów w 67 różnych krajach. W sumie 9,8 mln, co powinno być uwzględnione we wspomnianych 35 mln. Z tych projektów 41,8% sfinansowano w Afryce, 23,5% w obu Amerykach, 25,5% w Azji, 8,2% w Europie i 1% w Oceanii.
Projekty, które otrzymały dofinansowanie to m.in. budowa budynku dla młodzieży w Saint Bertin (Haiti); wkład w budowę szkoły w Zimbabwe; projekt na Filipinach mający na celu pomoc w zakończeniu wykorzystywania seksualnego i handlu dziećmi; akademiki w Sudanie Południowym i Indonezji; odbudowa klasztoru w Ekwadorze; budowa kościoła parafialnego w Indiach.
Do tego dochodzi wsparcie dla misji papieża, czyli wydatki na utrzymanie dykasterii. 55 milionów przekazane przez Obolo pomogło sfinansować 237,7 milionów wydatków dykasterii w ubiegłym roku.
Największymi płatnikami do Óbolo są Niemcy, Stany Zjednoczone, Włochy, Francja, Hiszpania, Filipiny, Ameryka Łacińska i Polska.
Jak działa Óbolo
Óbolo ma strona internetowa gdzie można znaleźć wszystkie informacje o projektach, które wspiera. Nie należy jednak zapominać, że głównym celem jest pomoc Stolicy Apostolskiej w jej misji. Nie dziwi zatem fakt, że jest on wykorzystywany do celów instytucjonalnych.
Kwestia oblacji wysunęła się na pierwszy plan w watykańskim procesie dotyczącym zarządzania funduszami Sekretariatu Stanu. Sekretariat Stanu miał podobno zainwestować pieniądze z Obligacji, zabierając je biednym.
Rzeczywistość, jak wykazał proces, jest zupełnie inna. Do lat 90. to Sekretariat Stanu zarządzał przepływem darowizn z Obligacji św. Piotra. W tym celu Sekretariat Stanu otworzył Konto OnboloSam bank watykański w połowie lat 90. miał otwartych około 80 rachunków na konkretne potrzeby.
Zdecydowano się wówczas na racjonalizację wydatków i kontroli poprzez zamknięcie ksiąg rachunkowych i przekazanie zarządzania Óbolo Sekretariatowi Stanu. Sekretariat Stanu zachował jednak konto "Onbolo". Jednakże konto to było tylko z nazwy, podczas gdy inne zasoby Sekretariatu Stanu zostały na nie przekazane. To właśnie stamtąd pochodziły pieniądze na inwestycje Sekretariatu Stanu. Gdyby użył Óbolo, zrobiłby to w każdym razie zgodnie ze swoją misją. I faktycznie, nie dotknął majątku Obligacji św.
Historia obola św.
Praktyka obola ma bardzo dawne korzenie, gdyż chrześcijanie od samego początku wspierali dzieła Apostołów.
Pod koniec VIII wieku Anglosasi, po swoim nawróceniu, poczuli się tak blisko biskupa Rzymu, że postanowili wysyłać coroczną składkę na rzecz Ojca Świętego. Inicjatywa przyjęła nazwę Denarius Sancti Petri (jałmużna dla św. Piotra), a wkrótce rozprzestrzeniła się na kraje europejskie. Papież Pius IX, z encykliką Saepe venerabilis z 5 sierpnia 1871 r., zinstytucjonalizował tę praktykę w wyniku ruchu wiernych na jej rzecz.
W rzeczywistości wydaje się, że Charles Forbes René, hrabia de Montalembert, zirytowany ucieczką Piusa IX do Gaety w listopadzie 1848 roku w czasach Garibaldiego, założył komitet, aby przyjść z pomocą zbiegłemu papieżowi i wesprzeć państwo watykańskie, które, jak to ujął watykański sekretarz stanu Giacomo Antonelli, kurczyło się do "dziecięcego ciała z coraz bardziej astmatycznym oddechem".
W 1870 roku Rzym, nie chroniony już przez Francuzów, którzy brali udział w wojnie francusko-pruskiej, został zajęty i zaanektowany przez Królestwo Włoch. Pius IX schronił się w Watykanie, odrzucił ofertę państwa włoskiego dotyczącą rocznego odszkodowania, ponieważ ustawa była jednostronna, nadawała terytorium w użytkowaniu, a nie we własności.
Odizolowana, bez większego terytorium, Stolica Apostolska coraz bardziej zależała od ofiar wiernych. I te oferty trwały nawet po odtworzeniu państwa terytorialnego w wyniku Paktów Laterańskich w 1929 roku.
Obolus z ostatnimi papieżami
Wysokość ofiar zależy w równym stopniu od sytuacji ekonomicznej w poszczególnych regionach, jak i od sympatii papieża. W latach 80. seria skandali - w tym skandal z Instytutem Dzieł Religijnych - niemal spowodowała upadek obolusu, który w 1985 roku runął do 17 milionów dolarów.
Deficyt był jednak spowodowany także licznymi wydatkami, zwłaszcza nuncjatur, dlatego Jan Paweł II podjął się drastycznego ograniczenia kosztów. Zapoczątkował też większą przejrzystość poprzez upublicznienie budżetów i powołał Radę 15 Kardynałów, która miała zajmować się problemami organizacyjnymi i ekonomicznymi Stolicy Apostolskiej.
Pod rządami Benedykta XVI i Franciszka finanse Watykanu dążą do większej przejrzystości. Od 2016 roku Stolica Apostolska postanowiła uczynić Obolus bardziej dostępnym i nawiązać dialog z wiernymi na całym świecie na temat potrzeby i skutków dobroczynności wobec najbardziej potrzebujących. Dlatego powstała strona internetowa, na której można znaleźć więcej informacji.
