Pamięć pokoleń przenosi nas z powrotem do początków apostolskiego kaznodziejstwa. W Saragossie, rzymskiej Cezarauguście, znajdujemy Apostoła Św. Jakub Większy zmęczony i obciążony, modlący się wraz z kilkoma nawróconymi i Dziewicą Maryją, która "przychodzi", aby go pocieszyć i przypomnieć mu o misji powierzonej mu przez Jezusa Chrystusa oraz o obietnicy: "Wiedzcie, że Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do skończenia świata". Nie jest to objawienie, ale przyjście: przyjście "w śmiertelnym ciele", ponieważ Dziewica nie zakończyła jeszcze swoich dni na tej ziemi, nie została jeszcze wzięta do nieba, ale była w Jerozolimie, w Matce Kościele.
Słup Dziewicy
Różne relacje o tym niezwykłym wydarzeniu mówią o "chwalebnym przyjściu", o "nocy, która stała się światłem", o "dziedzińcach aniołów"... a przede wszystkim o "filarze". Tym "słupem" jest "Filar". Dziewica podczas spotkania z apostołem Jakubem wskazała na kamienny filar z różowego jaspisu o wysokości 170 centymetrów i średnicy 24 centymetrów. Ten filar, który nie ruszył się z tego samego miejsca, w którym miało miejsce Przyjście, reprezentuje stałość i bezpieczeństwo wiary chrześcijańskiej w Hiszpanii oraz wspólnotę ludów latynoskich, które mają w Maryi znak nadziei.
Matka Boża przypomniała również Apostołowi, że ma zbudować Kościół: Kościół i świątynię, w której będzie czcił Boga i zachowywał pamięć o Jego macierzyńskiej obecności. Filar postawiony przez Dziewicę jest znakiem, wokół którego buduje się to, co jest znane jako pierwsza świątynia maryjna; a przede wszystkim obraz Kościoła, który za sprawą Maryi i św. Jakuba zaczyna się rozprzestrzeniać. Kiedy to się stało? Tradycje jakobickie i filareckie przenoszą nas do czasów sprzed męczeństwa św. Jakuba i Wniebowzięcia Maryi. W XVII wieku będzie to franciszkańska zakonnica, czcigodna matka María Jesús de Ágreda (1602-1665), która w swojej książce "Mistyczne Miasto Boże" umieszcza Przyjście drugiego stycznia roku 40 naszej ery chrześcijańskiej.
Świątynie" Pilar
Każdy, kto zna bazylikę katedralną El Pilar, wie, że jest to barokowa świątynia. Co więc wydarzyło się między rokiem 1940 a 1680, kiedy to rozpoczęto budowę obecnego budynku? Tradycja głosi, że kościół zbudował sam apostoł św. Jakub. Jednak udokumentowana historia świątyni sięga IX wieku, kiedy to mnich o imieniu Ainoimo poświadczył istnienie kościoła mozarabskiego w muzułmańskiej Saraqusta.
Ten kościół poświęcony Santa María zajmował to samo miejsce, w którym obecnie stoi barokowa bazylika i był w złym stanie zachowania, ponieważ chociaż muzułmanie tolerowali kult chrześcijański, nie pozwalali na reformy ani budowę nowych świątyń. Po podboju Saragossy przez króla Alfonsa I Aragońskiego w 1118 r. świątynia została odbudowana i zbudowano romański kościół, nad którym prace zakończono dopiero w XI-XII wieku, a którego wygląd można zobaczyć w tympanonie, który jest nadal zintegrowany z obecną fasadą. Jednak pożar w 1434 r. doprowadził do budowy nowego budynku w stylu gotycko-mudejarskim.
Świątynia ta nie przetrwała długo: Cud Kalandy doprowadził do nowego boomu pielgrzymkowego, a budynek stał się zbyt mały. Wkrótce rozpoczęła się budowa obecnej barokowej świątyni, która została ukończona dopiero w 1961 roku, wraz z ostatnią z czterech wież.
Cud Calandy
Historia przenosi nas do końca lipca 1637 roku. Miguel Juan Pellicer, pochodzący z Calandy (Teruel), miał wypadek podczas pracy. Upadł na ziemię, a jedno z kół wozu jego wuja przejechało po jego prawej nodze. Złamał ją mniej więcej na wysokości kostki. Został zabrany do szpitala w Walencji, a widząc, że jego stan się pogarsza, został przeniesiony do Saragossy, gdzie przybył na początku października z wysoką gorączką i całkowicie zgorzelinową nogą. Przed przyjęciem do szpitala udał się do kościoła El Pilar, gdzie przystąpił do spowiedzi i przyjął komunię. Po przybyciu do szpitala lekarze stwierdzili, że nogi nie da się wyleczyć i postanowili odciąć mu cztery palce poniżej kolana, bez żadnego znieczulenia poza napojem alkoholowym, podczas gdy on modlił się do Dziewicy z Pilar.
Po operacji dwóch lekarzy zakopało jego nogę na szpitalnym cmentarzu. Kiedy wyzdrowiał po operacji, spędził dwa i pół roku żebrząc o jałmużnę pod drzwiami Pilar, smarując kikut olejem z lampy w kościele Pilar i śpiąc w karczmie lub na szpitalnych ławkach. Wrócił do Calandy i 29 marca 1640 r., zmęczony pracą, położył się spać wcześnie i w tym samym pokoju, co jego rodzice. Wkrótce potem, gdy weszli do sypialni, zauważyli dziwny zapach; matka podeszła do syna ze świecą i zobaczyła, że nie jedna, ale obie jego nogi wystają spomiędzy prześcieradeł. Była to jego własna amputowana noga: ze starymi bliznami z dzieciństwa i urazem w pobliżu kostki, który spowodował powóz, gdy go przejechał.
Wielkie święto dnia Pilar
Istnieje kilka dat w kalendarzu, które oznaczają nabożeństwo do Virgen del Pilar. Oczywiście najbardziej znaną i prawdopodobnie najbardziej popularną jest 12 października: święto Matki Bożej z Filaru, patronki Saragossy i Aragonii. Należy zauważyć, że to papież Innocenty XIII w XVIII wieku ustalił datę 12 października jako dzień Virgen del Pilar, ponieważ to właśnie 12 października odprawiono pierwszą mszę po odzyskaniu miasta Saragossa. Jak obchodzony jest 12 października? Wielkie święto Virgen del Pilar poprzedzają i towarzyszą mu liczne tradycje, które sprawiają, że to święto wiary maryjnej jest wyjątkowe.
-Wigilia Pilar: pełna życia. Dzień oczekiwania, który koncentruje się na procesji, która około godziny 20:30 jedenastego października wyrusza z głównego ołtarza do Santa Capilla del Pilar, aby zaśpiewać Salve. Procesja ta, znana jako "Claustro Magno", jest tradycyjnie prowadzona przez studentów ostatniego roku i arcybiskupa archidiecezji Saragossy.
-Msza dla niemowląt: Rodzina. Najbardziej ujmująca celebracja tego dnia poświęcona Najświętszej Dziewicy. Jest to Dzień Filaru, jest godzina 4:15. Jest środek nocy, a dzieci jako pierwsze śpiewają Błogosławioną i Pochwaloną Dziewicę w dniu Jej święta. Święta Kaplica jest pełna i nie słychać żadnego szmeru. Modlitewna cisza rozprzestrzenia się w bazylice, gdzie gromadzą się setki wiernych, z których niektórzy przeszli wiele kilometrów. Po tej uroczystości w pobliżu bazyliki maryjnej często można spotkać rodziny i same dzieci degustujące czekoladę.
-Różaniec Aurory: Ofiarowany. Po wyczekiwanej Mszy dla niemowląt, około godziny 5:45, Hak przybywa do Pilar, pochodzącego z parafii San Pablo. To wyjątkowe urządzenie otwiera drogę, nie raniąc świtu, który przychodzi, aby oddać szacunek swojej Królowej poranka. Płaszcz kwiatowy wykonany z ofiar składanych 12 października.
-Msza Święta sezonowa: Uroczysta. Dwunastego października o godzinie 12:00. Jest to msza par excellence, celebrowana przez pasterza diecezji w asyście całego ludu Bożego. Wspaniała Eucharystia sprawowana z udziałem chóru, rondalli, orkiestry i organów. Jest to msza aragońska mistrza Berdejo-Marína. Tysiące ludzi gromadzą się w domu Matki Bożej, na jej placu i w okolicy, aby oddać jej cześć w dniu jej głównego święta.
-Ofiary dla Dziewicy: rozległe i intensywne. Pierwszą z tych ofiar są kwiaty. Setki ludzi przychodzą do obrazu Virgen del Pilar umieszczonego na placu, od 7:30 rano dwunastego października, niosąc bukiety, dekoracje i kompozycje kwiatowe, z których utkany jest ogromny i kolorowy płaszcz. Druga ofiara to owoce i odbędzie się trzynastego października o godzinie 12:00 w południe. Ofiarowana zostanie również muzyka, aby utkać dźwięczny płaszcz dla Virgen del Pilar.
-Kryształowy Różaniec: Każdego 13 października w Saragossie odbywa się Kryształowy Różaniec. Ten wyjątkowy i piękny zwyczaj sięga 1889 roku, od założenia Bractwa Różańca Świętego Virgen del Pilar. Dzień po święcie Matki Boskiej, o godzinie 18:30, z Plaza de San Pedro Nolasco wyrusza wyjątkowa procesja 30 szklanych, podświetlanych od wewnątrz pływaków, nawiązujących do Tajemnic Różańca (Bolesnej, Radosnej i Chwalebnej).
Ta świetlista procesja przebija się przez ulice i modlitwy tysięcy ludzi niczym Droga Mleczna, która zstąpiła z nieba na ziemię i jest symfonią światła i koloru, sztuki i nieporównywalnej wspaniałości. Wraz z włączeniem przez św. Jana Pawła II Tajemnic Światła do Różańca, do procesji została dodana nowa, nowoczesna platforma przedstawiająca te tajemnice.
Infantyka i "środki
Wokół Virgen del Pilar znajduje się również szereg instytucji, tradycji i ciekawostek. Wśród nich, dwie najbardziej znane to Dzieciobójstwo del Pilar i "miary" Virgen del Pilar, które dziesiątki tysięcy ludzi nosi w swoich samochodach, plecakach lub zawiązane w rękach.
-Infanticos: Infantes del Pilar, popularnie zwani "Infanticos del Pilar", to jedna z grup szkolnych, które do dziś przetrwały w Hiszpanii. Instytucja ta została formalnie ustanowiona w XVII wieku, choć istnieją dowody na jej istnienie już w XIII wieku. Obecnie grupa liczy piętnaścioro dzieci w wieku od sześciu do dwunastu lat, które codziennie śpiewają podczas porannej mszy kapitulnej oraz Gozos i Salve po południu.
-"Miary" Matki Boskiej: Jedną z najbardziej typowych i najczęściej poszukiwanych pamiątek z Pilar są "miary". "Miarka" to wstążka o długości 36,5 centymetra, co odpowiada rozmiarowi rzeźby Matki Boskiej z Filaru, jak głosi legenda wydrukowana na tkaninie. Wstążki odnoszą się do płaszczy okrywających Świętą Kolumnę i dlatego mają różne kolory: zielony, fioletowy, błękitny lub z flagami Hiszpanii lub Aragonii. Te "Medidas" są noszone przez Pilar i są znakiem pobożności i ochrony maryjnej. Ile samochodów, walizek, lalek lub łóżeczek dziecięcych nosi jedną z tych słynnych "Medidas" jako znak synowskiego kultu maryjnego!
Uniwersalne oddanie
Jednym z najbardziej uderzających elementów przechowywanych wewnątrz bazyliki-katedry Matki Bożej z Pilar w Saragossie, w pomieszczeniu nad Muzeum Pilarystów, jest kolekcja flag z różnych krajów, społeczności lub oddziałów wojskowych, ofiarowanych Dziewicy w różnych okresach naszej współczesnej historii. Jak podkreślają José Enrique Pasamar i Leonardo Blanco Lalinde, "najstarsze flagi związane są z wydarzeniami oblężeń Saragossy. Pozostałe flagi są ogólnie związane z Hispanidad, ponieważ Virgen del Pilar została ogłoszona królową i patronką Hispanidad". Najstarsze flagi pojawiły się w 1908 roku, kiedy Dziewicy ofiarowano 19 flag amerykańskich: Dominikany, Kuby, Paragwaju, Urugwaju, Chile, Haiti, Salwadoru, Kostaryki, Peru, Meksyku, Ekwadoru, Panamy, Wenezueli, Kolumbii, Argentyny, Boliwii, Hondurasu, Gwatemali, Nikaragui oraz flagę Filipin.
Flagi przybyły do Hiszpanii po pobłogosławieniu ich w Rzymie przez św. Piusa X. Hiszpańska flaga była następną, która przybyła w 1909 roku. Minęło trochę czasu, zanim nowa flaga została dodana do tych ofiarowanych Dziewicy: 17 maja 1953 r. flaga Puerto Rico dołączyła do kolekcji krajów Ameryki Łacińskiej obecnych w bazylice patrona Latynosów. Flagi Stolicy Apostolskiej, Portugalii i Brazylii również pojawiły się w 1953 roku.
Zniszczenie wielu z tych flag doprowadziło w 1958 r., w 50. rocznicę ofiarowania flag amerykańskich, do odnowienia flag promowanych przez Instituto Cultural Hispánico de Aragón. 10 lat później, w 1968 r., Floryda ofiarowała swoją flagę. Ostatnią ofiarowaną flagą jest flaga Stanów Zjednoczonych Ameryki, która dołączyła do flag amerykańskich 14 września 2000 roku.
22 stycznia 2005 roku, z okazji Roku Jubileuszowego i w ramach obchodów stulecia kanonicznej koronacji wizerunku Dziewicy Filaru, Filipiny i Haiti odnowiły swoje flagi. Według słów Pasamara i Lalinde, "także dzisiaj flagi Filaru chcą być posłańcami jedności, pokoju, żarliwości, a przede wszystkim współpracy między krajami".
Nabożeństwo do Matki Boskiej Filarowej jest również silne w krajach Ameryki Łacińskiej, gdzie istnieje wiele kościołów poświęconych temu macierzyńskiemu wezwaniu. Przykłady obejmują bazylikę katedralną Nuestra Señora del Pilar w São João del Rei (Brazylia), bazylikę Nuestra Señora del Pilar w Buenos Aires (Argentyna) oraz uroczystości ku czci Virgen del Pilar w gminie Maneiro w stanie Nueva Esparta w Wenezueli, gdzie Virgen del Pilar jest czczona jako patronka miasta.
Patronat Virgen del Pilar
Matka Boża z Pilar ma tę cechę, że jako patronka świata latynoskiego jednoczy w swoim nabożeństwie wszystkie ludy latynoskie.
Obchody 12 października jako Dnia Kolumba przypominają o skarbie kulturowym, jakim jest unia krajów hiszpańskojęzycznych, a także potwierdzają wartość rdzennej ludności, braterstwa i braterstwa. Ponadto Virgen del Pilar patronuje, być może mniej znanym, innym instytucjom. Pierwszym z patronatów Virgen del Pilar jest hiszpańska Gwardia Cywilna. Patronat, który zawdzięcza swoje istnienie pobożności kapelana wojskowego, Miguela Moreno Moreno, który w Kolegium Gwardii Cywilnej w Valdemoro, gdzie stacjonował w 1864 roku, umieścił obraz Virgen del Pilar i wprowadził młodych studentów w nabożeństwo i miłość do Dziewicy.
Nabożeństwo do Matki Bożej z Pilar nabrało kształtu w Gwardii Cywilnej i 8 lutego 1913 r., na mocy rozkazu królewskiego, Virgen del Pilar została ogłoszona patronką Gwardii Cywilnej. Ponadto Virgen del Pilar jest patronką korpusu okrętów podwodnych hiszpańskiej marynarki wojennej od 1946 r., ponieważ na długo przed tym obraz Matki Bożej z Filaru został zabrany na pokład torpedowego okrętu podwodnego Isaaca Perala podczas pierwszego zanurzenia. Innym patronatem, mniej znanym, jest patronat hiszpańskiej poczty. W 1935 roku utworzono Hermandad del Pilar de Funcionarios de Correos (Bractwo Pilar de Correos), a Matka Boża z Pilar została patronką Korpusu Pocztowego, podczas gdy apostoł św. Jakub jest patronem Korpusu Telegraficznego.
Delegat ds. mediów w arcybiskupstwie Saragossy i kanonik katedralny w Saragossie.