Dziedzictwo świętego Josemaríi Escrivá żyje nadalCarlos J. MoralesJosemaría: "Odkryłem w świętym Josemaríi cechy, które wciąż mnie zaskakują".Z inicjatywy Instytutu Historycznego św. Josemaríi Escrivy (ISJE) Papieski Uniwersytet Świętego Krzyża (PUSC) zaprezentował w Rzymie nowe wydanie krytyczne książki Droga autorstwa filologa Fidela Sebastiána Mediavilli, specjalisty w dziedzinie hiszpańskiego Złotego Wieku, które zostało opublikowane przez Centrum Publikacji Klasyki Hiszpańskiej, kierowane przez naukowca Francisco Rico.
Oprócz autora tego wydania, w prezentacji wzięli udział historyk Luis Cano oraz profesorowie Vicente Bosch i Rafael Jiménez. Droga jest owocem pracy kapłańskiej, którą św. Josemaría Escrivá rozpoczął w 1925 roku, a po raz pierwszy została opublikowana w 1934 roku w Cuenca w Hiszpanii pod tytułem Consideraciones espirituales.
Instytut Cervantesa wskazał niedawno na Światowej Mapie Tłumaczeń, że Droga jest czwartym najczęściej tłumaczonym dziełem literatury hiszpańskiej, a Święty Josemaría Escrivá piętnastym najczęściej tłumaczonym autorem na języki inne niż hiszpański. W wywiadzie dla Omnes zapytaliśmy najpierw filologa Fidela Sebastiána o jego pracę jako redaktora.
Co w szczególności było Twoim zadaniem jako redaktora tej dobrze znanej książki świętego Josemaríi Escrivá?
-Jest to wydanie krytyczne, ze wszystkim, co się z tym wiąże: zestawienie wariantów, które pojawiły się (dobrowolnie lub mimowolnie) w trakcie wydań opublikowanych od 1939 r., w celu ustalenia tekstu z najbardziej uzasadnionymi odczytaniami, jak określono w aparacie krytycznym, który publikujemy jako osobną sekcję.
Po ustaleniu tekstu konieczne stało się opatrzenie adnotacją każdego z punktów, z których składa się książka. Czasami jest to słowo, którego znaczenie lub intencja wymaga wyjaśnienia, aby pokazać, w jaki sposób pokrywa się ono ze sposobami pisania używanymi przez pisarzy z jego chronologicznego i kulturowego otoczenia. Czasami konieczne jest wyjaśnienie sytuacji lub tożsamości postaci zaangażowanych w anegdoty lub wydarzenia opowiadane przez autora.
Jednym słowem, konieczne było dostarczenie czytelnikowi, za pomocą wystarczającej adnotacji, ukrytych szczegółów, powodów zdania lub źródła literackiego, które pozostawiło ślad w pamięci pisarza.
Jesteś filologiem, specjalistą od hiszpańskiego Złotego Wieku. Czy autora Camino można zaliczyć do grona klasycznych hiszpańskich pisarzy XX wieku?
-Bez wątpienia uważam, że autor Drogi jest hiszpańskim klasykiem; a zatem autorem uświęconym lojalnością publiczności, która czyta go, a przede wszystkim czyta go z przyjemnością od dziewięćdziesięciu lat; autorem, który może stawić czoła osądowi krytyki literackiej z nadzieją na przyszłość. Escrivá jest ponadto popularnym klasykiem, którego powiedzenia są powtarzane zarówno przez krawcową, jak i nauczyciela: "Jak mawiał święty Josemaría...", mówią, nawet jeśli następnie cytują go (jak to często bywa) "w przybliżeniu", bez tradycyjnego wdzięku autora. To samo widzieliśmy w minionych stuleciach w przypadku Quevedo lub świętej Teresy od Jezusa.
W aparacie krytycznym tego wydania wymieniono warianty, które zostały wyprodukowane. Czy możesz trochę wyjaśnić?
-Do czasu śmierci autora (1975) ukazało się 28 wydań Drogi w języku hiszpańskim. Okoliczności historyczne i kulturowe, które zmieniły się na przestrzeni lat, sprawiły, że wskazane było zmodyfikowanie niektórych punktów, unikając aluzji, które mogłyby zabrzmieć obraźliwie dla niektórych grup ludzi, unikając wojowniczego języka listów jego młodych korespondentów lub dostosowując tekst niektórych części recytacji Mszy, które zmieniły się po Soborze Watykańskim II.
Inne warianty, głównie interpunkcyjne, ale nie tylko, ale także jedno słowo na drugie, zostały wprowadzone nieoczekiwanie, ale w sposób i z powodów dobrze znanych traktatom o krytyce tekstowej już w kopiach rękopiśmiennych. Spośród nich natknąłem się na bardzo interesującą, która pozostała niezauważona od czasu trzeciego wydania (1945) i której nie ujawniam tutaj, aby umożliwić czytelnikowi tego wydania cieszenie się odkrywaniem jej w punkcie 998, przedostatnim punkcie pracy, o czym informuje odpowiednia nota i odniesienie do aparatu krytycznego.
Zdobycie 999 punktów Camino musiało być trudnym zadaniem, które Czy pomaga to w kontekstualizacji każdego punktu?
-Stały czytelnik Drogi, który często korzystał z niej podczas modlitwy, z przyjemnością pozna tajniki anegdoty, autora cytowanego listu, okoliczności, w których ten czy inny punkt został napisany. Inni z przyjemnością zobaczą związek między duchem przekazanym przez św. Josemaríę a tym, co najlepsze w tradycji patrystycznej i mistyce kastylijskiej. Dla filologów, w szczególności, aktualność leksykonu i stylu pisania.
Jego zwroty frazeologiczne, można powiedzieć, są zwrotami frazeologicznymi używanymi przez Galdósa lub autora La Regenta. Nie oznacza to, że czytał je wszystkie wytrwale, chociaż zawsze był zapalonym i stałym czytelnikiem i degustatorem najlepszych klasyków. To, co należy powiedzieć i podkreślić, to fakt, że mówiąc o rzeczach najwyższych, nie używał języka kościelnego, że tak powiem, ale języka świeckiego, odpowiedniego do jego duchowego przesłania, które polegało głównie na zachęcaniu ludzi do poszukiwania świętości poprzez zwyczajność poprzez przekształcanie pracy i innych codziennych zajęć w ofiarę miłą Bogu.
Wreszcie, co najbardziej rzuciło ci się w oczy we Wprowadzeniu?
-We wstępie zastosowałem ten sam schemat, który zastosowałem do studiów uzupełniających edycję Libro de la vida de santa Teresa lub do Introducción del símbolo de la fe de fray Luis de Granada dla kolekcji Biblioteca Clásica de la Real Academia Española. Jest to studium oparte na tym, co do tej pory napisano o życiu autora, a także o jego pismach.
Jeśli chodzi o Drogę w szczególności, to nowatorstwo jej przesłania, styl i źródła, historia powstawania tekstu, a także szczególnie przyjemny dla mnie (bo zajmuję się tą tematyką od lat) rozdział - ortografia i interpunkcja w Drodze, gdzie zarezerwowane są dla czytelnika niespodziewane przejawy nowatorskiego charakteru, w ramach tradycji, pisarza, człowieka i założyciela.
