Bractwo Szkoły Chrystusowej. Skupienie wiary i tradycji w GwatemaliKażdego 15 stycznia Gwatemala obchodzi święto Czarnego Chrystusa z Esquipulas, miasta położonego 222 kilometry od stolicy kraju. Święto to przyciąga do Esquipulas około czterech milionów pielgrzymów z całej Gwatemali. Przybywają oni, aby dziękować lub prosić o łaski Czarnego Chrystusa.
W okolicach tej daty w mieście odbywają się procesje, nowenny, msze, a także różnorodne formy ekspresji kulturowej, które wyrażają wiarę i pobożność ludową mieszkańców wioski. Nabożeństwo rozprzestrzenia się w kilku krajach Ameryki Środkowej i Stanach Zjednoczonych, ponieważ obraz przyczynia się do wzrostu żarliwości i pobożności, ale jest także elementem tożsamości i spójności społecznej poza granicami kraju. Gwatemalczycy odnajdują w Czarnym Chrystusie czynnik jednoczący i przywiązanie do swoich tradycji i kultury.
Wizerunek Czarnego Chrystusa
Obraz jest rzeźbą przedstawiającą ukrzyżowanego Chrystusa wykonaną w XVI wieku z polichromowanego drewna. Jego autorstwo przypisuje się rzeźbiarzowi Quirio Cataño. Istnieje wiele wersji i legend na temat ciemnego koloru. Nie ma manuskryptów, które stwierdzałyby, że pierwotny kolor drewna był całkowicie czarny, pewne jest natomiast to, że dym świec, kadzidła, kurz i ręce pielgrzymów przyczyniły się do jego pociemnienia.
Według niektórych badaczy, czarna tonacja Cristos lub Dziewic w Ameryce jest przypisywana czterem czynnikom: synkretyzmowi religijnemu, materiałom, z których wykonane są dzieła (na bazie pasty trzcinowej, kukurydzy i ciemnego drewna), zapotrzebowaniu na przedstawienia, które wywołują poczucie przynależności oraz afroamerykańskiej społeczności w Nowej Hiszpanii.
Począwszy od XVIII wieku, duchowni Sanktuarium w Esquipulas starali się ukierunkować popularną pobożność i połączyć ją z mrocznym tonem obrazu. Na przykład kanonik Juan Paz Solórzano napisał w 1914 roku: "Kiedy nadeszła godzina Męki, Chrystus szedł na Kalwarię pod płonącym i obejmującym słońcem, pośród chmury kurzu wytwarzanej przez tłum bezbożnego tłumu, który podążał za Nim. Skąd więc ten podziw na widok świętego obrazu przedstawionego w ciemnym cieniu?".
W związku z tym podczas wizyty w sanktuarium Esquipulas w dniu 6 lutego 1996 r, Jan Paweł II Podkreślił: "Przez cztery wieki wierzący mężczyźni i kobiety z tych umiłowanych ziem padali na kolana, pełni miłości i ufności przed Chrystusem, którego zaczernił upływ czasu i wyrazy pobożności. Ten wizerunek, tak czczony przez Gwatemalczyków i mieszkańców sąsiednich krajów, jest jak światło, które objawia nam drogę do Boga".
Pobożność w Ameryce
W Ameryce Środkowej znajdują się 272 sanktuaria poświęcone Panu z Esquipulas, a na kontynencie amerykańskim jest ich ponad 420, z czego ponad 370 znajduje się w Ameryce Środkowej, a 80 % z nich jest związanych z Chrystusem z Esquipulas. W Meksyku, w Katedrze Metropolitalnej Meksyku znajdują się ciemne wizerunki Chrystusa z Chalma, Tila, Otatitlán i Pana Trucizny.
Nabożeństwo do Pana z Esquipulas rozprzestrzeniło się szeroko poza Gwatemalą, zwłaszcza w Ameryce Środkowej, Meksyku i Stanach Zjednoczonych, w Kalifornii, na Florydzie, w Teksasie i Nowym Jorku, stanach o największej populacji Gwatemalczyków w Stanach Zjednoczonych. Gwatemalczycy są szóstą co do wielkości populacją pochodzenia latynoskiego w kraju. W latach 2000-2021 ich liczba wzrosła z 410 000 do 1,8 miliona.
Badacz Leonardo D. Rosas Paz wskazuje w swojej pracy badawczej na temat rozpowszechniania kultu Chrystusa z Esquipulas w Stanach Zjednoczonych, że miasto Los Angeles było centrum propagowania kultu Czarnego Chrystusa w innych miejscowościach Ameryki Północnej. Jednym z pierwszych miejsc, w których był czczony, był kościół Matki Bożej Królowej Los Angeles (Placita Olvera) w historycznym centrum Los Angeles. Wizerunek Pana z Esquipulas przybył tam w 1986 roku.
Innym pionierskim kościołem był kościół Niepokalanego Poczęcia w MacArthur Park w Los Angeles. Od 2000 roku inne kościoły w tej archidiecezji zainicjowały to nabożeństwo, a czynnik ten wzrósł od 2010 roku, prawdopodobnie ze względu na wzrost liczby społeczności gwatemalskich, które przybyły w różnych falach migracji z Ameryki Środkowej do Stanów Zjednoczonych.
Dzisiejszy festiwal
Obecnie istnieje około 20 miejsc w obszarze metropolitalnym Los Angeles i 6 w San Francisco, gdzie odbywa się to nabożeństwo. W tych miejscach powstały bractwa Chrystusa z Esquipulas, które około 15 stycznia organizują nowenny, festiwale, msze i różne uroczystości, które służą upowszechnianiu bogatych tradycji tego kraju w Stanach Zjednoczonych. W 2024 r. dziesiątki kościołów w Kalifornii będą organizować uroczystości ku czci Czarnego Chrystusa.
W innych miastach, takich jak Atlanta, Chicago, Floryda, Georgia, Maryland i Nowy Jork, również odbędą się uroczystości. Wielu mszom będą przewodniczyć biskupi w kościołach, w których jest on czczony lub w katedrze, jak w przypadku St. Patrick's w Nowym Jorku. Kardynał Alvaro Leonel Ramazzini z Huehuetenango w Gwatemali przewodniczył ceremonii w niedzielę 7 stycznia.
