Niektórzy postrzegają celibat kapłański jako niezdrowe tłumienie popędów seksualnych i uważają, że sprzyja to skłonności duchownych do nadużyć seksualnych. Jednak nadużycia seksualne nie są częstsze wśród katolickich duchownych żyjących w celibacie niż w innych stylach życia.
Większość przypadków wykorzystywania seksualnego dzieci ma miejsce w rodzinie i w domu (70-90 %), popełnianych przez członków rodziny. Pozarodzinne (około 20 %) popełniane są przez opiekunki do dzieci, nauczycieli, terapeutów, monitorów, trenerów, przywódców grup lub duchowych wszelkich sekt oraz przyjaciół rodziny.
Na stronie Fundacja ANAR w jego pracowni Wykorzystanie seksualne w dzieciństwie i młodości w zależności od osób dotkniętych i jego ewolucji w Hiszpanii. (2008-2019) wynika, że tylko 0,2 % nadużyć popełniają księża, podczas gdy 23,3 % - rodzice. Większość sprawców nadużyć wobec dzieci to heteroseksualni mężczyźni z partnerem, pochodzący z rodziny lub kręgu społecznego osoby krzywdzonej, działający w średnim okresie życia (30-50 lat).
Motywacją do wykorzystania byłaby w 25-50% przypadkach pedofilia. Wiąże się również z problemami pochodzenia psychologicznego lub społecznego: stresem, problemami w związku, brakiem dostępności dorosłego partnera, depresją, nadużywaniem alkoholu lub narkotyków, zwiększonym pożądaniem seksualnym, antyspołecznymi cechami osobowości, impulsywnym brakiem kontroli i lekkim upośledzeniem umysłowym.
Nie ma dowodów na częstsze występowanie nadużyć seksualnych w działalności Kościoła w porównaniu z innymi kontekstami instytucjonalnymi dotyczącymi nieletnich. Nie chodzi tu o bagatelizowanie niewłaściwych zachowań niektórych duchownych, ale o wskazanie, że nie ma dowodów sugerujących, że celibat leży u podstaw problemu. Nie można powiedzieć, że celibat i pedofilia są ze sobą powiązane przyczynowo. Możemy stwierdzić, że kiedy ksiądz dopuszcza się nadużyć, waga problemu jest większa ze względu na jego odpowiedzialność i konsekwencje wynikające z faktu, że to właśnie sługa Chrystusa jest sprawcą.
Nadużycia ze strony osób duchownych są szczególnie głośne i wywołują skandal medialny, który jest bolesny i konieczny do wprowadzenia zmian, aby wiele ofiar mogło wreszcie po tylu latach zakomunikować ból, udrękę, złość i wstyd.
Czynnikami ryzyka pedofilii są temperamentalne, antyspołeczne zachowania, brak relacji z rówieśnikami, zainteresowanie młodszymi osobami, bo są słabsze, pasywne, zamknięte, zależne cechy osobowości, fałszywie potulne i krnąbrne, a w rzeczywistości zainteresowane przypodobaniem się przełożonym i utrzymaniem w tajemnicy własnych niepewności. Pewną rolę odgrywają również traumatyczne doświadczenia, czynniki genetyczne i fizjologiczne wynikające z zaburzeń neurorozwojowych.
Według. Raport Johna Jaya (JJR), odsetek oskarżonych księży jest podobny do odsetka duchownych innych religii, którzy nie żyją w celibacie, a ci, którzy dopuścili się nadużyć seksualnych, nie żyli w czystości. 50-70 % oskarżonych księży miało po święceniach stosunki seksualne z dorosłymi (JJR).
W drugiej edycji JJR (2011) stwierdzono, że tylko "zdezorientowana" tożsamość seksualna była skorelowana ze zwiększonym prawdopodobieństwem nadużycia, ale nie zachowania homoseksualne. Raport opracowany przez. Sullins (2018) dla Instytutu Ruth, zauważył, że istnieje silna korelacja między homoseksualizmem w klerze a nadużyciami duchownych. Także Prusak (2020) sugeruje, że sprawcami nadużyć wśród duchownych katolickich są często homoseksualiści.
Wskazania Kościoła katolickiego dotyczące niedopuszczania do święceń osób z parafiliami, nieuporządkowanymi zachowaniami seksualnymi, zaburzeniami osobowości lub innymi patologiami mogącymi utrudniać służbę ludziom są jasne i stanowcze.
Według różnych badań dotyczących nadużyć seksualnych w Kościele katolickim, sprawcami są mężczyźni; większość księży jest w wieku od 29 do 72 lat; średnia wieku to 50 lat; największy odsetek ofiar i sprawców to mężczyźni. Sprawcy wykazywali następujące cechy psychologiczne: niedojrzałość emocjonalna i/lub seksualna (29,6%), zaburzenia osobowości (21,6%), pedofilia (17,7%), nadużywanie alkoholu (13,1%), zachowania dewiacyjne (9,8%), zachowania pasywne (5,8%), inne, takie jak lęk, ataki paniki, paranoja i hipochondria (3,4%). Nie ma porównywalnych danych dotyczących tych cech w innych instytucjach.
Wydaje się więc, że księża dopuszczający się nadużyć to ci, którzy nie przeżywają swojego celibatu w sposób spójny, a dobrze zintegrowany celibat zapobiegałby nadużyciom. Inwestycja polegałaby więc na zachęcaniu księży, podobnie jak małżeństw, do przeżywania swoich decyzji w sposób kongruentny.
