Najlepsze kolędy na okres świątecznyDziewięć wierszy do modlitwy przy szopceMiasto Betlejem: historia i archeologiaW ostatnim kwartale 1824 roku Ernst Anschütz (1780-1861) opublikował "Musikalisches Schulgesangbuch". Zawiera ona kolędę "O Tannenbaum", którą sam napisał. Pieśń ta stała się kolędą śpiewaną na całym świecie i doczekała się wielu poprzedników i ciekawych następców.
Jej autor jest znacznie mniej znany niż sama piosenka. Ernst Anschütz urodził się w 1780 roku w górskiej wiosce Goldlauter niedaleko Suhl. Jego ojciec był miejscowym wikarym i chciał, aby Ernst pewnego dnia został jego następcą. Chociaż studiował teologię, filozofię i pedagogikę w Lipsku, zdecydował się nie przyjąć pastoratu w Goldlauter, który był dla niego zarezerwowany przez dwa lata po śmierci ojca. Pozostał w Lipsku, aby pracować jako nauczyciel w Erste Bürgerschule, organista i kantor w Neue Kirche oraz jako prywatny nauczyciel śpiewu, fortepianu, altówki, skrzypiec, wiolonczeli i klarnetu. Jego pensja była jednak tak niska, że z trudem utrzymywał żonę i siedmioro dzieci. Mimo to był szanowanym człowiekiem w Lipsku.
"Jodła i wiele więcej
Nie pozostawił tam jednak żadnego publicznego śladu. Ani Pierwsza Szkoła Obywatelska, ani Nowy Kościół, ani jego grób nie przetrwały upływu czasu. W archiwach miejskich zachowały się jednak fotografie Anschütza i rękopisy niektórych z jego najbardziej znanych piosenek. Należą do nich "Der Tannebaum", napisana w październiku 1824 r. i znana dziś jako "O Tannenbaum". W czerwcu 1824 roku napisał także słowa piosenki "Lisie, ukradłeś gęś". "The Mill Vibrates by the Stream" powstał w kwietniu 1835 r. i można poprosić o obejrzenie tych utworów.
To samo dotyczy kopii jego niepublikowanej ośmiostronicowej autobiografii zachowanej w Muzeum Historii Miasta. Opowiada w niej obszernie o swoim "Hymnie Szkoły Muzycznej", wydanym w czterech tomach w latach 1824-1830 przez Carla Ernsta Reclama. Zawiera on głównie pieśni pochwalne na cześć Pana, wraz z radosnymi pieśniami myśliwskimi, turystycznymi i dziecięcymi, ale także powtarzające się lamenty nad szybkim upływem czasu.
W śpiewniku utworom skomponowanym lub opatrzonym słowami Anschütza towarzyszą pieśni i melodie innych kompozytorów, takich jak Luter, Bach, Klopstock czy Mozart. Anschütz pisze: "Jeśli obliczę wszystkie związane z tym koszty, niewiele lub nic nie zyskałem na tej pracy. O tym, że praca ta nie była bezwartościowa, świadczy fakt, że nieznajomi i przyjaciele okradali mnie i wykładali moje utwory w zeszytach i zeszytach ćwiczeń. Ale zawsze było moim losem w życiu, że tam, gdzie ja siałem, inni zbierali; tam, gdzie ja sadziłem, inni zrywali owoce".
Boże Narodzenie zamiast smutków miłości
Anschütz czerpał również inspirację od innych kompozytorów i autorów tekstów. Bezpośrednim poprzednikiem jego pieśni bożonarodzeniowej był Joachim August Zarnack. W 1820 roku opublikował on zbiór pieśni zawierający tragiczną pieśń miłosną "O Tannenbaum". Anschütz w dużej mierze zaadaptował jej pierwszy wers. Przekształcił słowa Zarnacka "Jesteś zielona nie tylko latem, ale także zimą, kiedy mróz i śnieg" w "Jesteś zielona nie tylko latem, ale także zimą, kiedy pada śnieg". Dla Zarnacka wiecznie zielona jodła symbolizuje wieczną miłość. Dla kontrastu, pozostałe trzy wersy jego piosenki lamentują nad niewiernością: "O dziewczyno, o dziewczyno, jak fałszywe jest twoje usposobienie". Anschütz, z drugiej strony, uderza w pocieszającą nutę, śpiewając o pełnych nadziei świętach Bożego Narodzenia zamiast o smutku miłości: "Jak często twoje drzewo nie zachwycało mnie w Boże Narodzenie". Ostatni wers brzmi: "O jodło, twoja sukienka nauczy mnie czegoś: nadzieja i stałość dają siłę i pocieszenie w każdym czasie".
Podobnie jak Zarnack, Anschütz zaadaptował swoją Pieśń Choinkową do melodii pieśni "Niech żyje cieśla", która po raz pierwszy ukazała się drukiem w 1799 roku. Liczne teksty są śpiewane do tej melodii, z lub bez bezpośredniego odniesienia do Anschütza. Na przykład hymn "Czerwona flaga" brytyjskiej Partii Pracy lub hymn Maryland i innych stanów USA. Podczas I wojny światowej istniała wersja "O Hindenburg, o Hindenburg, jak piękne są twoje zwycięstwa". Po klęsce i abdykacji Wilhelma II pojawiła się prześmiewcza pieśń "O choinko, o choinko, cesarz odział się w wór".
Szlachetna gałąź
Pieśń o wiecznie zielonej jodle ma długą tradycję. Zarnack zaczerpnął ją z rymowanki opublikowanej przez Clemensa Brentano w trzecim tomie zbioru pieśni "Czarodziejski róg dziecka" (1808): "O jodło, o jodło, jesteś dla mnie szlachetną gałęzią, jesteś tak wierna, trudna do uwierzenia, zielona zarówno latem, jak i zimą". Brentano z kolei zainspirował się starą śląską pieśnią ludową, która brzmi: "O jodło, o jodło, jesteś szlachetną gałęzią. Rośniesz zimą jak latem". Nadworny kompozytor koburski Melchior Franck (1579-1639) napisał następnie: "O jodło, o jodło, szlachetna gałązko! Zielenisz naszą zimę, nasze drogie lato". Poza początkowymi słowami "O jodło", wersja ta odpowiada wersowi z XVI-wiecznej pieśni miłosnej "A stable boy hangs his bridle high up on a Christmas tree".
Z inicjatywy burmistrza dzielnicy Goldlauter-Heidersbach Matthiasa Geringa i jego kolegów, Deutsche Post wydaje w grudniu specjalny znaczek zatytułowany "200 lat kolędy O Tannenbaum". Niestety, organizatorom nie udało się umieścić nazwiska Ernsta Anschütza na znaczku. W ten sposób publiczny hołd dla Anschütza pozostaje wyjątkową cechą jego rodzinnego miasta. Przed plebanią, w której się urodził, znajduje się kamień pamiątkowy. Jego metalowa płaskorzeźba wymienia najsłynniejsze pieśni Anschütza i przedstawia jego portret. Pierwowzorem był portret, który Willibald Ryno Anschütz namalował swojemu ojcu około 1830 roku. Szlak pieśni ku czci Anschütza również kończy się na plebanii i biegnie przez cztery kilometry w górę i w dół wokół Goldlauter na południowych zboczach Lasu Turyńskiego, z sześcioma stacjami śpiewu.
Teksty piosenek są zapisane na tablicach. Odpowiednią melodię można sprawdzić za pomocą aplikacji. Stacja przed plebanią zachęca do zaśpiewania "O Tannenbaum".
Jest to tłumaczenie artykułu, który po raz pierwszy pojawił się na stronie internetowej Die-Tagespost. Oryginalny artykuł w języku niemieckim można znaleźć na stronie tutaj . Opublikowano w Omnes za zgodą.
