Pośrednictwo Chrystusa jest jednym z centralnych punktów chrystologii Listu do Kolosan. Wychodząc od konkretnej sytuacji wspólnoty chrześcijańskiej w Kolosach, Paweł uniwersalizuje swoje przesłanie i proponuje głęboką refleksję nad prymatem Chrystusa w stworzeniu i odkupieniu. Tekstem, z którego wskazujemy kilka kluczowych punktów, jest Kol 2:9-15, zwłaszcza wersety 13-15: "A was, którzyście byli umarłymi przez występki wasze i nieobrzezanie ciała waszego, uczynił żywymi z nim, przebaczywszy wszystkie wasze winy, unieważniwszy zwój z jego dekretami, który był nam nieprzychylny, i zniósł go, przybiwszy go do krzyża; rozbroiwszy księstwa i moce, uczynił je widowiskiem w bezpieczeństwie, obchodząc triumfalnym pochodem swoje zwycięstwo nad nimi, w nim.".
Kontekst fragmentu
Ogólną treścią Kolosan jest działanie Chrystusa na rzecz świętości wierzących i wierności Ewangelii otrzymanej i głoszonej przez Pawła. Tematy te są rozwinięte w Kol 1,24-4,1. Serce ekspozycji (Kol 2,6-23) składa się z szeregu napomnień i ostrzeżeń, które ujmują w ramy racje chrystologiczne: Chrystusa i wierzących z Nim (Kol 2,9-15). Jednostka ta podzielona jest na dwa etapy argumentacyjne:
a) Najpierw motywacje oparte na obecnej sytuacji (wersety 9-10): w Chrystusie mieszka cała pełnia Bóstwa "cieleśnie" (relacja Chrystus/Bóg); w Nim zostaliście w pełni napełnieni (relacja Chrystus/wierzący); Chrystus, głowa wszystkich księstw i mocy (Chrystus/moc).
b) Po drugie, motywacje oparte na wydarzeniach z przeszłości (wersety 11-15). Z jednej strony przemiana dokonana w wierzących: rozdzielanie ciała i grzechu (obrzezanie, z konotacją chrztu, w. 11) oraz unia z Chrystusem (śmierć/zmartwychwstanie, z konotacją chrztu, w. 12). Z drugiej strony, działanie Boga/Chrystusa w ich imieniu poprzez krzyż (wersety 13-14) i działanie na potęgach (w. 15).
Decydującym punktem jest pełnia otrzymana w Chrystusie przez wierzących: są w Nim napełnieni, zmartwychwstali z Nim. W Chrystusie wierzący otrzymali już wszystko i nie potrzebują praktyk, które zakładają, że zbawcze dary otrzymane w Chrystusie są niepełne lub muszą być dopiero uzyskane.
Obecna sytuacja i wydarzenia z przeszłości
Wersety 9-10 podkreślają, że pełnia Bóstwa znajduje się w Chrystusie, w nim samym i w żadnym innym, naprawdę, prawdziwie, w pełni, i że chrześcijanie mają dostęp do tej pełni, bez uciekania się do duchowych mocy i wymaganych przez nie praktyk, przez włączenie "w Chrystusa". Podkreśla się również, że Chrystus jest głową wszystkich księstw i mocy. Relacja Chrystusa do chrześcijan jest relacją głowy ciała; relacja Chrystusa do potęg jest relacją głowy jako wyższości i dominacji. Moce, poddane Chrystusowi, nie mogą kwestionować ani zagrażać pełni, którą wierzący otrzymują tylko od Chrystusa. Ci, otrzymawszy wszystko od Niego, nie podlegają mocom, zarówno anielskim, jak i ziemskim.
Dzięki tym wersetom argument przechodzi z obecnej sytuacji wierzących (ostateczne zjednoczenie z Chrystusem) do tego, co ją wytworzyło.
Odchodząc od obrzędu obrzezania jako pozbycia się kawałka ciała, Paweł mówi o wyższości "obrzezania Chrystusowego", które jest duchowe i przekształca całego człowieka, uwalniając go od wszystkiego, co "cielesne" (nawiązując do nowego stanu chrześcijanina, teraz w porządku Chrystusa) poprzez chrzest, umożliwiając w ten sposób dostęp do boskiej pełni poprzez ostateczne zjednoczenie z umarłym i uwielbionym Chrystusem, bez potrzeby dodawania jakiejkolwiek specjalnej praktyki czy obrzędu. Ten rozdzielanie lub rozbieranie się cielesne idzie w parze z unia jako śmierć i zmartwychwstanie, rozumiane jako nowe i przemienione życie ochrzczonych (osobiste zjednoczenie z Chrystusem), ale oczekujących jeszcze na ostateczne uwielbienie. To zmartwychwstanie było możliwe dzięki otwartości (wierze) na moc Boga.
Wersety 13-15 przenoszą teraz akcent na pośrednictwo Chrystusa, nie określając wyraźnie podmiotu użytych czasowników. Nasza śmierć miała swoją przyczynę w niepodporządkowaniu się woli Bożej, co jest tożsame z "nieobrzezaniem serca" jako odmową wyrzeczenia się "ciała"; życie (stowarzyszenie z pełnią Chrystusa) przyszło przez Chrystusa i przebaczenie grzechów.
Sens wersetów 14-15 można by podsumować następująco: Chrystus, Głowa, zaprowadził pokój między Bogiem a ludźmi, redukując do bezsilności każdą władzę, która Mu się sprzeciwiała, i rozbrajając każdą władzę, która, nawet gdy została ujarzmiona, pełniła rolę karzącą i przymuszającą. Dlatego w tekście wyrażenie "księstwa i moce" odnosi się zarówno do dobrych, jak i złych mocy. Wyrażenie "dawanie w spektaklu" odnosi się również do obu: o konotacji negatywnej (zwycięstwo i poddanie się szyderstwu) oraz o konotacji neutralnej lub pozytywnej (manifestacja swojej wierności), w zależności od osoby, której dotyczy. Triumfalne świętowanie dotyczy również obu. Dokument, o którym mowa w w. 14, to księga, w której aniołowie zapisywali grzechy ludzi, zasługujące na karę, za którą aniołowie mieli czuwać nad jej zastosowaniem i wykonaniem. Śmierć Chrystusa na krzyżu sprawiła, że ten dokument zniknął, grzechy zostały odpuszczone przez łaskę.
Profesor Nowego Testamentu, Uniwersytet w Nawarze.
