John Henry Newman (1801-1890) Święty na nasze czasyRozpoczyna się Jubileusz 2025: Kościół z otwartymi drzwiami i pełną nadziei perspektywąTomasz z Akwinu, syntetyczne rozumienie rzeczywistościInterwencja na konferencji naukowej na temat Teologia, humanizm, uniwersytetWydarzenie to miało miejsce na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Nawarry 17 stycznia 2025 r., z okazji jego zbliżającej się emerytury.
Wspomnienia i upamiętnienia
Rozpoczynamy Rok Jubileuszowy 2025. I możemy zebrać kilka pomysłów, przechodząc przez kolejne 25 lat.
W 225 roku (1800 lat temu) Orygenes napisał Peri archéPierwsza systematyczna próba teologii. Kupił hebrajski manuskrypt, znaleziony w słoiku, od którego miał rozpocząć pracę. Hexapla. W ten sposób rozpoczęło się dzieło teologii w dialogu z ludzką myślą i Pismem Świętym.
W 325 roku (1700 lat temu) Kościół obchodził święto Sobór Nicejskiktóre dało początek wielkiemu Credo i określiło miejsce Syna Bożego terminem "Syn Boży". homoousios. Było to możliwe dzięki protekcji cesarza Konstantyna. Rozpoczęła się pierwsza faza chrześcijaństwa.
W 425 r. (1600 lat temu) św. Augustyn pisał ostatnie księgi Księgi Rodzaju. Miasto Boga na ludzkiej historii, w której urzeczywistnia się boska historia. W ciągu zaledwie stu lat stało się jasne, że chrześcijańskie przesłanie nie wystarczy, aby ożywić stare imperium. Umiarkowanie schrystianizowany Zachód upadłby wraz z najazdami barbarzyńców, a inny świat (narody chrześcijańskie) narodziłby się po długim okresie ciąży. Z drugiej strony Wschód przetrwałby jeszcze tysiąc lat, dopóki nie zostałby podbity przez islam (1453).
W 1225 roku (800 lat temu) urodził się święty Tomasz z Akwinu. Zawdzięczamy mu podstawową strukturę teologii katolickiej, która pochodzi z Summy. I wiele innych spostrzeżeń. Ale ta historia często nie jest dobrze opowiedziana. To, co zatriumfowało około 1220 roku, to Sentencje Piotra Lombarda, które zdefiniowały teologię na ponad trzy wieki. Sentencje Suma później zatriumfował. W 1526 r. dominikanin Francisco de Vitoria wygrał profesurę i zastąpił Zdania Lombardii przez Summa Theologica jako podstawową książkę do studiowania teologii. Promował również Prawo Narodów.
W 1525 roku (500 lat temu) Juan Luis Vives, mając dość scholastyki uniwersyteckiej (pisząc De disciplinis) i z dala od Hiszpanii (gdzie jego ojciec został spalony jako judaizator w 1524 r.), przebywał w Anglii z Thomasem More'em, studiując dokładnie Miasto Boga. W tym samym roku Luter poślubił Katarzynę Bora. A król Henryk VIII, który zasłużył sobie na pontyfikalny tytuł Obrońca Fidei za sprzeciwienie się mu (1521), planował rozwieść się z Katarzyną Aragońską, co ostatecznie doprowadziło do rozłamu w Kościele anglikańskim (1534).
W 1825 roku (200 lat temu), John Henry Newman został wyświęcony na anglikańskiego księdza, rozpoczął studia licencjackie jako przewodnik i zaczął studiować Ojców Kościoła oraz kontrowersję ariańską, na temat której napisał znakomitą książkę. Zaczął również badać legalność Kościoła anglikańskiego jako trzecia droga między protestantami a katolikami. To doprowadziło go do Kościoła katolickiego. Przeżył również liberalną sekularyzację w Anglii, początek końca chrześcijańskich narodów ukształtowanych w średniowieczu, wraz z rozwojem nowoczesnego demokratycznego i pluralistycznego państwa.
Wydarzenia z 1925 r.
Jest wiele interesujących rzeczy, które wydarzyły się 100 lat temu.
W 1925 r. Maritain, nawrócony na wiarę, tomizm (i tradycjonalizm polityczny), opublikował Trzej reformatorzy. Luter, Kartezjusz, Rousseauale w 1926 roku, wraz z potępieniem L'Action (niezabliźniona rana), przeszedł od nostalgii za ancien régime'em (i jego obrony) do obrony rządów prawa. Rozwinął inspirowaną tomizmem filozofię osoby i państwa. Zastanawiał się, jak żyć po chrześcijańsku w demokratycznym i pluralistycznym społeczeństwie, zwłaszcza w Humanizm integralny (1937). Będzie miał ogromny wpływ na Dignitatis humanae Soboru Watykańskiego II.
W 1925 r. Guardini już rozpoczął swoje wielkie poświęcenie. Pomagał młodym ludziom z Rothenfels, opublikował Duch liturgii (1918) i Listy na temat samokształceniai przygotowany Listy nad jeziorem Como (1926), zastanawiając się nad zmieniającymi się czasami i ich chrześcijańskimi wymaganiami; przemyśli to ponownie w Schyłek ery nowoczesnej (1950). Ponadto przez dwa lata był profesorem. Weltanschauung (1923) ponownie czytając Kierkegaarda, Dostojewskiego, Pascala, świętego Augustyna...
W 1925 roku Von Hildebrand (w wieku 36 lat) zorganizował kółka na temat miłości. Zainspirowany wiarą, zajmował się duchową afektywnością (sercem) i jej reakcją na wartości. Ponadto w tamtych latach odważnie bronił innych profesorów przed rosnącą presją nazistowską na niemieckim uniwersytecie.
W 1925 roku jej koleżanka i przyjaciółka Edith Stein pracowała nad formacją powołań religijnych w Speyer i była zaniepokojona ateistycznym dryfem Heideggera. Byli oni niemal w tym samym czasie asystentami Husserla i podczas gdy Heidegger stracił wiarę, Edith Stein ją odnalazła. W ten sposób powstały dwie rozbieżne metafizyki. Heidegger podsumował je w Bycie i czas, 1927. Edyta Stein w Byt skończony i wiecznyopublikowanej pośmiertnie po jego śmierci w obozie koncentracyjnym (1942). W ostatniej części wskazuje na to, czego brakuje w metafizyce Heideggera. Tragicznie równoległe życia. Warto będzie o tym pamiętać w 2027 roku.
W 1925 roku Instytut Teologii Prawosławnej Saint Serge został założony w Paryżu przez grupę rosyjskich myślicieli i teologów, wydalonych w 1922 roku. Wyjechali z ubraniami na plecach. Inni mieli premierę Archipelagu Gulaj (1923). Saint Serge sprawił, że teologia patrystyczna i bizantyjska stała się obecna w Paryżu i w ten sposób poznali ją De Lubac, Congar i inni katoliccy teologowie. Nadał tożsamość współczesnej teologii prawosławnej i wyznaczył jej czerwone linie w stosunku do katolicyzmu i protestantyzmu.
W 1925 roku De Lubac, w nowicjacie jezuitów w Anglii, czytał Rousselota (Oczy wiary1910) i Blondela i został przedstawiony Ojcom Kościoła. Congar rozpoczął studia teologiczne w Le Saulchoir (wówczas w Belgii) u Chenu, który zaproponował nowy program nauczania. Te fermenty ukształtowały teologię XX wieku.
W 1925 roku Chesterton opublikował Wieczny człowiekTa błyskotliwa i bardzo aktualna książka, która trafiła w sedno C.S. Lewisa i doprowadziła do jego nawrócenia. W dwóch częściach uzasadnia chrześcijańskie rozmieszczenie w historii i wyjątkową wartość religijną Jezusa Chrystusa w obliczu współczesnych "ariańskich" ("unitariańskich") lub panreligijnych tendencji.
W 1925 r. święty Josemaría został wyświęcony i rozpoczął pracę kapłańską, która, dzięki Bożym natchnieniom, doprowadziła go do założenia Opus Dei. Jego misja nie była misją akademicką, ale rzucił wiele światła na to, jak być dobrym chrześcijaninem w świecie. Miał również wyraźnie humanistyczne usposobienie, doceniając owoce ludzkiej pracy, języka, kultury i nauki, edukacji i cnót, odpowiedzialności obywatelskiej i społecznej.
Co możemy z tego wszystkiego wyciągnąć?
Przede wszystkim powinniśmy być zdumieni i wdzięczni za tak rozległe i piękne dziedzictwo, będące owocem dialogu tak wielu chrześcijan z ich czasami i Pismem Świętym (z objawieniem). Nie ma nic tak bogatego i spójnego w intelektualnym wszechświecie. Wystarczy przypomnieć sobie dominującą ideologię komunistyczną ubiegłego wieku (i przeczytać Dramat humanizmu ateistycznego de Lubac). Dziś przekształcone w kulturę obudzonyktóry zapowiada się tak wszechobecny, arbitralny (i duszący) jak komunizm. Epidemia lub intelektualny covid.
Ewangelia, w dialogu z każdą epoką i włączając słuszne owoce ducha, wytwarza wokół siebie chrześcijański humanizm. Pomaga nam zrozumieć samych siebie. I jest polem spotkania (i ewangelizacji) ze wszystkimi ludźmi dobrej woli.
W ten sposób mamy ideę Boga, która łączy się z tajemnicą świata i z naszymi najgłębszymi aspiracjami (nie możemy już wierzyć w innych bogów). A także bogatą i dokładną ideę człowieka, jego ducha i rozwoju. I jego tajemniczej rany (genialnie wyrażonej w 7 grzechach głównych). I o jego końcu, szczęściu i zbawieniu w Chrystusie (droga, prawda i życie, por. John 14,6). Warto też zauważyć, że rządy prawa, wraz z prawami człowieka, które stanowią ramy prawne naszych społeczeństw (i naszą obronę przed nowymi tyraniami), są również owocem tego chrześcijańskiego humanizmu, a dziś są zagrożone przez materialistyczne uproszczenia i ideologiczne kaprysy.
Nowy kontekst
W jego Wprowadzenie do chrześcijaństwa (1967) Joseph Ratzinger ostrzegł, że Kościół przechodzi od starożytnych społeczeństw chrześcijańskich do żarliwych mniejszości (proces ten może potrwać wieki). Cesarstwo Zachodniorzymskie upadło w V i VI wieku. A od końca XVIII wieku dążenie do sekularyzacji (częściowo uzasadnione) demontuje chrześcijańskie narody ukształtowane w średniowieczu. I to czyni nas mniejszością, która musi wypełniać jako zaczyn misję, o którą prosił Pan: "...".Idźcie i ewangelizujcie wszystkie narody". (Mark 16, 15).
Wiele się zmieniło od czasu założenia naszego Wydziału Teologicznego w 1964 roku. Wtedy w Hiszpanii wyświęcano prawie 700 księży rocznie, a teraz jest ich nieco ponad 70. Kilka miesięcy temu rozpoczął się proces unifikacji hiszpańskich seminariów. Prawdopodobnie nastąpi rewizja studiów kościelnych, ponieważ uważa się, że nie odpowiadają one wymaganiom czasów: nie zachęcają wystarczająco do wiary kandydatów i nie przygotowują ich do misji.
Niemiecka podróż synodalna ujawniła nieadekwatność ściśle akademickiej teologii (z wieloma środkami), być może zbyt aseptycznej, jeśli nie problematycznej, która nie zdołała odżywić wiary struktur kościelnych, które ukształtowała.
Nierozwiązane kwestie w teologii
Przedmiotem teologii z definicji jest Bóg. Ale Bóg objawiony w historii i w pełni w Synu. Dziś nowy arianizm chce zmienić Jezusa Chrystusa w dobrego człowieka. Chesterton ostrzegał w Wieczny człowiek i C. S. Lewis, kiedy postawił swój słynny "trylemat" (patrz Wikipedia).
Jezus Chrystus, Syn, objawił nam prawdę i piękno Bożej miłości, przejawiającej się w Jego całkowitym oddaniu siebie. Ta osobista miłość (osoby do osoby) stanowi jedność trynitarną poprzez Ducha Świętego i rozciąga się na komunię świętych. Jeśli Jezus Chrystus nie jest homoousiosSamotny Bóg pozostaje zamknięty w swojej odległej i zawoalowanej tajemnicy. "Boga nikt nigdy nie widział; objawił nam Go Jednorodzony Syn, który jest na łonie Ojca". (John 1, 18).
Pozostajemy bez drogi zbawienia, którą jest Jezus Chrystus. Musimy odnowić i uczynić przesłanie zbawienia znaczącym dla naszych współczesnych. Ewangelia miłości Chrystusa zbawia nas od bezsensu świata i historii, od naszych moralnych upadków i upadków ludzkości, od śmierci i grzechu, który jest czymś najgłębszym i najbardziej tajemniczym. I to, co nasi współcześni odczuwają najmniej ze wszystkich.
Dlatego też potrzebujemy wierzącej lektury Biblii, która jasno ukazuje historię objawienia, przymierza i zbawienia, których kulminacją jest Chrystus (por. List do Hebrajczyków 1,1). I nie ograniczaj się do punktowej egzegezy, która rozprasza uwagę. Szczegółowe studium filologiczne jest tylko wstępnym zadaniem (które nie wymaga wiary, ani jej nie rozpala).
Wyjaśnienie przyczyn kryzysu posoborowego
Obecna wewnętrzna debata w Kościele wymaga uczciwej i dogłębnej diagnozy tego, co się stało, aby zrozumieć głębokie przyczyny kryzysu i odpowiednio zareagować.
Konfrontacja między tomizmem scholastycznym lat czterdziestych XX wieku a nowa teologia. Powstał wśród wielu nieporozumień i był zupełnie obcy prawdziwej myśli i usposobieniu św. Tomasza. Istnieje jednak niebezpieczeństwo jego przedłużenia.
Ponadto istnieją dwa obszary filozoficzne, w których dziedzictwo św. Tomasza wymaga rozwoju (co on sam by uczynił). Relacja z naukami ścisłymi, wyrażona w Filozofii przyrody i w Metafizyce. Gilson wezwał do tego na ostatnich stronach Filozof i teologia.
Również związek z myślą polityczną. Krótko mówiąc, rozeznanie w kwestii nowoczesności: zasadności i wartości rządów prawa, praw człowieka i wolności religijnej. Wątek ten sięga czasów Francisco de Vitorii. Został podjęty przez Maritaina i wielu innych. Został podjęty przez Sobór Watykański II i doprowadził, w wyniku reakcji, do schizmy Lefebvre'a.
Teologia XIX (z Newmanem, Scheebenem, Möhlerem i innymi) i XX wieku (z tak wieloma interesującymi autorami) jest niewątpliwie trzecim złotym wiekiem, obok patrystyki i scholastyki. Konieczna jest jego synteza i włączenie. Trudność polega właśnie na jego bogactwie i różnorodności oraz na ograniczeniach tego, czego można nauczać.
Potrzebujemy również rewizji teologii wyzwolenia, rozeznającej przeszłość i rzutującej się w przyszłość. Istnieje bowiem ryzyko, że preferencyjna opcja na rzecz ubogich, najszlachetniejsza i najbardziej chrześcijańska rzecz, stanie się iluzoryczną rewolucyjną nostalgią lub niedziałającą retoryką. Potrzebny jest polityczny i moralny (oraz teologiczny) wysiłek, aby budować sprawiedliwe społeczeństwa z chrześcijańską inspiracją.
Mamy ogromne dziedzictwo, które może nas inspirować i angażować w ewangeliczny dialog, w który jesteśmy dziś zaangażowani.
