Najstarsza wzmianka o grobie św. Jakuba pochodzi od św. Hieronima (331/420): o Dwunastu, "...".Jeden udał się do Indii, inny do Hiszpanii, inny do Illyricum, inny do Grecji, aby każdy mógł odpocząć (requiesceret) w prowincji, w której głosił Ewangelię i naukę" (Komentarz do Księgi Izajasza).. Jeden z autorów mówi o Jakubie, że św.podkreślając, że każdy z apostołów spoczywa w prowincji, w której głosił Ewangelię, zdaje się wskazywać, że jego święte ciało jest wśród nas." (Z. García Villada, Kościelna historia Hiszpanii).

Śmierć Jakuba jest jedyną śmiercią świętych apostołów opisaną w Nowym Testamencie: "...".W tym czasie Herod, król, aresztował niektórych z kościoła, aby ich źle traktować. Jakuba, brata Jana, zabił mieczem. Kiedy zobaczył, że podoba się Żydom, postanowił aresztować również Piotra. Były to czasy Azimosa. Kiedy go schwytał, wsadził go do więzienia i przekazał czterem oddziałom czterech żołnierzy, aby go strzegli...". Po zniknięciu Piotra, Herod "ścigał strażników i kazał ich stracić (Dz 12,1-20)..

Herod Agryppa I (10 p.n.e./44 n.e.) był przyjacielem Gajusza Kaliguli od czasów jego młodości w Rzymie i na Capri. Po zastąpieniu Tyberiusza, Kaligula przyznał mu tetrarchie Filippi i Lizanii oraz tytuł króla w 37 r. n.e., a w 40 r. n.e. tetrarchię H. Antypasa. W 41 r., gdy H. Agryppa przebywał w Rzymie, po śmierci Kaliguli pomógł uczynić Klaudiusza nowym cesarzem, który przyznał mu Samarię i Judeę.

Prześladując chrześcijan i wykonując egzekucję na Jakubie, król chciał uzyskać przebaczenie za swoją przeszłość wśród pogan, przyciągnąć elity Izraela i zapewnić sobie panowanie w stolicy: nie pokazywał swojego judaizmu poza Jerozolimą".ani przez bicie monet z jego wizerunkiem lub wizerunkiem cesarza; wynika z tego, że wszystkie ustępstwa Agryppy na rzecz faryzeizmu były prawdopodobnie bardziej kwestią polityki niż przekonania, w którym to przypadku takie zachowanie świadczyłoby o jego prawdziwym statusie potomka Heroda Wielkiego." (E. Schürer, Historia narodu żydowskiego w czasach Jezusa).

Co stało się z ciałem Apostoła?

Byłoby dziwne, że - jeśli król to zatwierdził - św. Łukasz nie mówi o jego pochówku, który po śmierci Szczepana powiedział, że niektórzy pobożni ludzie "... pochowali go...".pochowali go i opłakiwali" (Dz 8, 2)..

Zgodnie z obowiązującym prawem rzymskim, ciało straconej osoby było usuwane przez organ, który zarządził jego śmierć, co w przypadkach szczególnej wagi zakazywało pochówku (Mª Amparo Mateo, Summa supplicia, scenariusze, formy i działania śmierci w męczeństwach chrześcijańskich). Ponieważ w procesie Jezusa Piłat ogłosił jego niewinność, miał sens, aby zezwolił na jego pochówek ( J 19, 38). Ale H. Agryppa zdecydował o aresztowaniu, procesie i egzekucji Jakuba, znał kary zakazu pochówku - rzymskie i deuteronomiczne (Deut, 28, 26) - i wykazał się nadmiernym rygoryzmem, nakazując egzekucję szesnastu strażników, którym powierzono pilnowanie Piotra.

Wiele lat po śmierci Jakuba, jego brat Jan przypomniał o straszliwej karze, jaką ponieśli dwaj męczennicy Chrystusa w Jerozolimie". A ludzie z ludów, ras, języków i narodów będą patrzeć na ich martwe ciała przez trzy dni i pół; nie wolno grzebać ich ciał" (Obj. 11,7-10)..

Gdyby król zakazał dostarczenia ciała Jakuba, czy jego krewni zrezygnowaliby z okupu i pochówku, wciąż z dala od ojczyzny, ale wolni od władzy Heroda i jak najdalej od rzymskiej kontroli? Tobiasz przypomniał: "sGdy zobaczyłem ciało jednego z mojego rodu wyrzucone poza mury, pochowałem go; gdy usłyszałem, że król ma o mnie doniesienia i że szuka mnie, aby mnie zabić, przestraszyłem się i uciekłem" (Tob.1:18-20)..

Katalogi apostolskie z VI-VIII wieku odnoszą się do przeniesienia ciała św. Jakuba, z różnicami w miejscu przeznaczenia: Marmarica, Punta de la Marmarica...; IX-wieczne rękopisy z Od ortuThe końcówka harmonijkiStarożytny region z zachodnim finisterre; manuskrypt w Biblioteca Casanatense zawiera translatio Sancti Iacobi Apostoli in GalliamCzy istnieją dowody tradycji o pochówku Apostoła na dalekim zachodzie i o wczesnej powszechności ekspansji Ewangelii?

Przeprowadzka do Hiszpanii

Martyrologium Florusa z Lyonu (między 808 a 838 r.) odnosi się do VIII Kalendy sierpnia (25 lipca), "...".narodziny (dla nieba) błogosławionego apostoła Jakuba, brata Jana Ewangelisty, ściętego przez króla Heroda w Jerozolimie, jak nauczają Dzieje Apostolskie. Święte kości tego apostoła, przeniesione do Hiszpanii i przechowywane w ostatniej z jej granic, to znaczy przed Morzem Brytyjskim, są czczone przez bardzo znaną pobożność tego ludu.".

Najstarszym dokumentem, który wyraźnie wspomina o ciele św. Jakuba w Galicji, jest list Alfonsa III z roku 906; posłańcy z Tours poprosili o mediację biskupa Iria, aby król kupił im koronę, i poprosili o informacje na temat grobu Apostoła.

Król napisał do nich: "Zapewniamy, że mamy grób Santiago Boanergesa, ściętego przez Heroda, w Archis Marmoricis, w prowincji Galicja. Rządzony ręką Pana, o czym mówi wiele prawdziwych historii, został przewieziony statkiem, gdzie pochowano jego ciało.../... Ponieważ pytałeś, jaka jest odległość od oceanu do grobu lub w jakim miejscu się znajduje, wiedz, że od morza do miejsca, w którym zarządzany przez Pana statek przybył, miejsca zwanego Bisria, do starożytnej siedziby Iriense, kościoła świętej Eulalii, jest dziesięć mil, a następnie do jego chwalebnego grobu jest dwanaście mil ".(Juan J. Cebrián Franco. Jakuba do Composteli).

Szczątki apostoła musiały zostać ukryte: chrześcijaństwo nie było uznawane jako religio licita do 324 r.; w V wieku Suevi zaatakowali chrześcijańskie pomniki w Galicji; wraz z Leovigildem nowe prześladowania; po nawróceniu Recaredo - między 586 a 587 r. - i przed 612 r. De ortu et obitu patrum Izydora z Sewilli, mówi o św. Jakubie, jego głoszeniu w Hiszpanii i pochówku.

Islamska inwazja w 711 r. ponownie pogrążyła Hiszpanię w niepewności. Jednak w czasie prześladowań i po nich w chrześcijańskich rodzinach musiały przetrwać wspomnienia o starożytnym grobowcu, obok którego pochowano ich przodków.

Mauzoleum Santiago

W dwóch średniowiecznych dokumentach (Traslatio z Gembloux, oraz Codex Calixtinus), mówi się, że aby pochować ciało Apostoła w Galicji, jego przyjaciele poprosili matronę o świątynię poświęconą bożkowi; w rzeczywistości mauzoleum pani Atii poświęcone jej wnuczce Virii, jak wyryto na płycie pogrzebowej ponownie wykorzystanej jako ołtarz prymitywnego kultu jakobickiego.

Po początkowej odmowie, dama oddała część mauzoleum na pochówek Apostoła; była to prostokątna edikula, podobna do tych datowanych na Rzym z I wieku, o wymiarach 6,41 na 4,69 metra, z dwoma piętrami: górnym, gdzie znaleziono nagrobek, oraz kryptą, do której wchodziło się z górnego pomieszczenia. Dwóch przyjaciół Apostoła, Atanazy i Teodor, zostało tam później pochowanych (Brewiarz z Évory i Codex Calixtinus).

Profesor Enrique Alarcón uważa, że napis na płycie -DMS-, z pogańskim odczytem D(iis) M(anibus) S(acrum), był podatny na chrześcijańską wersję: D(eo) M(aximo) S(acrum). A w inskrypcji na kamieniu, który zamyka fenestella na północnej ścianie sarkofagu, przetłumaczony z greki przez Atanazego Męczennika, odkrył hebrajską pisownię YacobWynika z niego następujący napis: NIEŚMIERTELNY MĘCZENNIK SANTIAGO.

W 829 roku Alfons II ogłosił, że ".szaty tego błogosławionego apostoła, to znaczy jego najświętsze ciało, zostało objawione w naszych czasach. Usłyszawszy to, udałem się wraz z możnowładcami naszego pałacu, aby modlić się i czcić, z wielką pobożnością i błaganiami, tak cenny skarb i ogłosić go Patronem i Panem całej Hiszpanii.". Chronicon Iriense relacjonuje, że po tym, jak grób św. Jakuba został ujawniony biskupowi Irii, Teodomirowi, powiedział on królowi Alfonsowi.

Biskup musiał polegać na czcigodnej lokalnej tradycji i zweryfikować istnienie wyraźnych śladów tożsamości świętego.

Region, w którym znajdowało się mauzoleum, miał najstarsze chrześcijańskie korzenie w królestwie".W VI wieku w szwabskiej Gallaecji istniały 134 miejscowości wiejskie z kościołami przypisanymi do 13 diecezji, z których 5 znajdowało się na terytorium otaczającym grobowiec, odpowiadającym dzisiejszej Galicji, podczas gdy na pozostałym rozległym pasie lądu tworzącym wybrzeże kantabryjskie - dzisiejszy Kraj Basków, Kantabria i Asturia - przez cały okres wizygocki nie istniała ani jedna stolica biskupia...(José Orlandis, Algunas consideraciones en torno a los orígenes cristianos en España). To, co wiadomo o przeszłości tego miejsca, pochodzi bardziej z odkryć archeologicznych niż ze starożytnych dokumentów. Znajdowało się ono obok posiadłości drogowej z czasów rzymskich, 20 km na północ od Iria i 260 m nad poziomem morza. Wokół mauzoleum Alfons II poświęcił pierwszą bazylikę apostoła, wykonaną z kamienia i zaprawy błotnej, z nawą o wymiarach 20 na 8 metrów, i ustanowił, w ramach trzy mile wokół grobowcaNa rzecz nowego kościoła nadano seigniorium. Obok bazyliki konsekrowano klasztor, aby jego mnisi mogli zagwarantować tam stały kult. 6 maja 899 r. konsekrowano nową bazylikę o wymiarach 24 x 14 metrów, z trzema nawami, zbudowaną z inicjatywy Alfonsa III, który w 910 r. odbył pielgrzymkę do Composteli.

Począwszy od IX wieku, po przybyciu Teodomira i Alfonsa II i jego towarzyszy, zaczęli przybywać pielgrzymi, początkowo z Hiszpanii, ale wkrótce także z Francji, Niemiec i bardziej odległych regionów. Przybywali święci, tacy jak Dominik z Guzman, Franciszek z Asyżu, Izabela Portugalska i Jan Paweł II; królowie, tacy jak Ludwik VII Francuski, Alfons IX i monarchowie katoliccy; prałaci, tacy jak Wilhelm z Rheims, Wilhelm II z Bordeaux i Godfrey z Nantes; oraz mnóstwo ludzi, zapamiętanych w kronikach lub anonimowych.

Latem 997 r. Almanzor i jego wojska zastali Compostelę opustoszałą, ponieważ biskup doradził ludziom schronienie się w pobliżu rzeki Tambre; ten święty (Pedro de Mezonzo, 930/1003), około roku 1000, sfinalizował Salve Regina Mater.

Pierwszy Compostelański Rok Święty

Diego Peláez, promowany przez Sancho II na prałata Iria, w związku ze wzrostem liczby pielgrzymów, rozpoczął w 1075 r. projekt i budowę katedry z 50 kamieniarzami i mistrzami Bernardo, Roberto i Estebanem. Urban II przeniósł stolicę biskupią z Iria do Compostela (bulla Veterum synodalium 1095), wyniesiony na metropolitę przez Kaliksta II (1120); papież ten nadał Diego Gelmirezowi godność arcybiskupią i upoważnił go do obchodów pierwszego Roku Świętego Compostelańskiego (1121). To właśnie Gelmirez promował Historia ComposteliW jednym z nich, ponieważ aedicula apostolska uniemożliwiała wiernym zobaczenie ołtarza, Gelmirez zdecydował się rozebrać górne oratorium i przykryć przestrzeń podłogą, na której umieszczono ołtarz główny. Konsekracja romańskiej katedry odbyła się za pontyfikatu Pedro Muñiza 3 kwietnia 1211 roku, z udziałem króla Ferdynanda II.

Wspinając się dziś na główną fasadę, można zobaczyć Portyk ChwałyJego przedsionek - o szerokości 17 metrów i głębokości 4,50 metra - zdobi arcydzieło rzeźby romańskiej: wspaniały wizerunek Chrystusa przewodniczy triumfującym i wojującym Kościołom; poniżej, siedzący wizerunek św. Jakuba niesie pastorał i kartusz: misit me Dominus. Na stronie Magistrum Matheum podpisany w 1188 roku na środkowej arkadzie jako kierownik prac prowadzonych od 1168 roku. Był on flankowany przez dwie wieże, które tworzą dolny korpus dwóch dzisiejszych barokowych wież: na szczycie Wieża południowa W XVII wieku José de la Peña wzniósł nowy korpus, a w XVIII wieku Fernando de Casas wzniósł nową wieżę i ukończył imponującą fasadę Obradoiro.

The The Plateries jest jedyną fasadą, która pozostała w całości romańska; na niej, z bogactwem obrazów, znajduje się Mistrz Esteban starano się przedstawić pokorę Wcielenia i chwalebne Zmartwychwstanie Chrystusa. Po prawej stronie Platerias wznosi się Berenguela lub Wieża ZegarowaGórny wznosi się nad XIV-wiecznym gotyckim sześcianem, dzięki mistrzostwu Domingo de Andrade (1676/1680); ze szczytu pięknej barokowej wieży można zobaczyć plac QuintanaW jego podziemiach znajdował się stary cmentarz, obok miejsca, w którym spoczywa ciało Apostoła. W romańskim murze znajduje się Święte drzwi podczas Święte lata (gdzie 25 lipca przypada w niedzielę). Fasada i plac Azabachería - tak nazywano go w średniowieczu Raj- znajduje się w północnym atrium katedry, gdzie kończyła się droga najczęściej przemierzana przez średniowiecznych pielgrzymów. Na cokole znajduje się obraz symbolizujący wiarę; poniżej wizerunku pielgrzymującego apostoła znajdują się wizerunki Alfonsa III i Ordoño II.

Podczas ataku Francisa Drake'a na Coruñę w 1589 r., obawiając się jego inwazji na Compostelę, arcybiskup Juan de Sanclemente (1587/1602) zezwolił na ukrycie relikwii poza grobowcem.

W XIX wieku, podczas prac przy posadzce ołtarza głównego, w podłożu znaleziono ossuarium z ludzkimi kośćmi, które wydawały się być relikwiami ukrytymi w XVI wieku. Po przeprowadzeniu badań, sporządzeniu raportów i sklasyfikowaniu relikwii, 12 marca 1883 r. arcybiskup Miguel Payá ogłosił ich autentyczność i postanowił przedstawić znaleziska Leonowi XIII. Bullą Deus Omnipotens 1 listopada 1884 r. papież potwierdził deklarację arcybiskupa Santiago de Compostela i ogłosił rok 1885 Nadzwyczajnym Rokiem Świętym.

Wykopaliska prowadzone w katedrze w latach 1946-1959 doprowadziły do odkrycia nekropolii z grobowcami z okresu rzymskiego (I-IV w.) i z okresu szwabsko-wisigockiego (V-VII w.). Tam, gdzie historia nie odnotowała populacji ludzkiej, praca archeologów to uczyniła. 

W "Istituto per le Opere di Religione"(IOR), znany jako bank watykański, choć tak naprawdę nie jest bankiem, oferuje pewne usługi finansowe i transferu funduszy dla Kościoła katolickiego we wszystkich jego gałęziach: Stolicy Apostolskiej, powiązanych podmiotów, zakonów, instytucji katolickich, duchowieństwa, akredytowanego korpusu dyplomatycznego i pracowników Stolicy Apostolskiej. Większość klientów Instytutu jest zaangażowana w działalność charytatywną w instytucjach takich jak szkoły, szpitale czy obozy dla uchodźców.

Podczas gdy banki takie jak Citybank mają setki milionów klientów z biurami w setkach krajów, IOR ma mniej niż 13 000 klientów, tylko jedno biuro w Watykanie, przy Torrione Niccolò V, i 117 pracowników.

Smutne wydarzenia z lat 80. i 90. ubiegłego wieku

Seria smutnych wydarzeń w latach 80. i 90. naznaczyła zarządzanie finansami Watykanu, począwszy od czasów bpa Marcinkusa, w tym bankructwo banku Ambrosiano Veneto, aferę Enimont i kilka innych kontrowersyjnych wydarzeń, delikatnie mówiąc.

Zmiana kursu

Punkt zwrotny nastąpił wraz z papieżem Ratzingerem i jego Motu Proprio z dnia 30 grudnia 2010 r. w sprawie przejrzystości finansowej, walki z praniem pieniędzy, utworzenia Urzędu Wywiadu Finansowego (AIF, obecnie ASIF) oraz dostosowania IOR do międzynarodowych standardów przejrzystości.

To "prawodawstwo - oświadczył wówczas rzecznik Biura Prasowego, ksiądz Federico Lombardi - odpowiada zatem ogólnie na potrzebę utrzymania skutecznych działań podmiotów działających w dziedzinie gospodarczej i finansowej (...), a przede wszystkim na moralny wymóg "przejrzystości, uczciwości i odpowiedzialności", który w każdym przypadku musi być przestrzegany w dziedzinie społecznej i gospodarczej (Caritas in veritate, 36)".

"Wdrożenie nowych przepisów z pewnością będzie wymagało wiele wysiłku", dodał Lombardi, i rzeczywiście transformacja IOR już doprowadziła do zmiany władz, od prezydentów Gotti Tedeschi, Hermanna Schiitla, Ernsta von Freybera, do Jeana Baptiste de Franssu, który sprawuje urząd od 2014 roku, a także wielu urzędników.

Wraz z tym dokumentem, porozumienie monetarne podpisane z Unią Europejską 17 grudnia 2009 r. weszło w życie 1 kwietnia 2011 r., a kontrole doprowadziły do zamknięcia setek kont niekwalifikujących się podmiotów lub osób oraz szeregu surowych zasad kontroli.

IOR dziś z papieżem Franciszkiem

Celem Instytutu - jak potwierdził papież w chirografie z 2023 r. - jest "oddanie się pod opiekę i zarząd dóbr ruchomych i nieruchomych" w ściśle określonym celu: "przeznaczonych na dzieła kultu lub dobroczynności".

Obecnie IOR, po przejściu ścieżki w kierunku przejrzystości, podlega precyzyjnym ramom regulacyjnym i jest nadzorowany przez Urząd Informacji Finansowej i Nadzoru (ASIF), który jest częścią Grupa Egmontglobalne forum, które obecnie zrzesza jednostki wywiadu finansowego ze 152 krajów i jurysdykcji w celu międzynarodowej współpracy i wymiany informacji przeciwko praniu pieniędzy i przestępczości.

Watykan chwali się, że jest w pełni włączony w obieg SEPA, Jednolity obszar płatności w euro, może wydawać karty debetowe "Tertium millennium" z obiegu VISA, a w Watykanie można również płacić kartami z obiegu międzynarodowego.

Plan podróży papieża Franciszka

Podążając za wskazówkami papieża Benedykta XVI, 24 czerwca 2013 r. Ojciec Święty Franciszek powołał Papieską Komisję ds. IOR, w celu osiągnięcia pełnej i uznanej przejrzystości jej prac.

Następnie wydano Motu Proprio z dnia 11 lipca 2013 r. w celu rozgraniczenia kompetencji organów sądowych Państwa Watykańskiego w sprawach karnych oraz chirograf z dnia 18 lipca 2013 r. w celu ustanowienia COSEA (Papieskiej Komisji ds. Studiów i Orientacji nad Organizacją Władzy Administracyjnej).

Również w 2013 r., 8 sierpnia, powołano Komitet Bezpieczeństwa Finansowego Stolicy Apostolskiej ds. zapobiegania i zwalczania prania pieniędzy w celu dostosowania IOR do wszystkich międzynarodowych standardów.

Następnie, 15 listopada 2013 r., Urząd Informacji Finansowej (AIF, obecnie ASIF), utworzony przez Benedykta XVI na mocy Motu Proprio z 30 grudnia 2010 r., został skonsolidowany.

Co więcej, w Motu Proprio z 24 lutego 2014 r. (Fidelis dispensator et prudens) papież Bergoglio ustanowił Sekretariat ds. Gospodarki i Radę ds. Gospodarki, zastępując Radę 15 Kardynałów, z zadaniem harmonizacji polityk kontrolnych.

Wśród rezultatów przejrzystości, 18 listopada 2014 r. państwo włoskie uwolniło fundusze zablokowane we wrześniu 2010 r. jako środek zapobiegawczy.

Zgodnie z zasadą przejrzystości, od 2013 r. IOR publikuje swoje roczne sprawozdania finansowe w Internecie, zgodnie z międzynarodowymi standardami rachunkowości MSR-MSSF, z zyskiem w wysokości 29,6 mln euro za rok 2022.

Na zmiany te wskazują również działania podjęte przez IOR w dniu 1 grudnia 2017 r. przeciwko niektórym pracownikom oraz fakt, że w dniu 6 lutego 2018 r. Sąd Cywilny Państwa Watykańskiego uznał, że dwóch byłych wieloletnich menedżerów IOR było odpowiedzialnych za niegospodarność.

W 2021 r. owoce tej zmiany oznaczają oczywiście, że Moneyval, organ Rady Europy monitorujący walkę z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu, po długiej "inspekcji" przyznał Stolicy Apostolskiej pięć "znaczących" ocen skuteczności, sześć "umiarkowanych" ocen skuteczności i w żadnym przypadku "niskiej" oceny skuteczności.

Aktywa Instytutu, na dzień 31 grudnia 2022 r., klientela składała się z zakonów (49 %), dykasterii Kurii Rzymskiej, urzędów Stolicy Apostolskiej i Państwa Watykańskiego oraz nuncjatur apostolskich (26 %), konferencje episkopatu, diecezje i parafie (91 %), kardynałowie, biskupi i duchowni (71 %), pracownicy i emeryci watykańscy (71 %), fundacje i inne podmioty prawa kanonicznego (21 %).

Depozyty wyniosły 1,8 mld EUR, zarządzane portfele wyniosły 2,9 mld EUR, a portfele pod opieką i administracją wyniosły 477,7 mln EUR, co daje łączną kwotę depozytów w wysokości 5,2 mld EUR.

Watykańskie źródło zapytane przez OMNES o to, jak przejrzysta jest obecnie IOR w kwestiach finansowych, w skali od jednego do dziesięciu, odpowiedziało bez wahania "dziesięć" i dodało, że zgodnie z wewnętrzną oceną, Państwo Watykańskie zajęłoby około ósmego miejsca w światowym rankingu walki z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu.

IOR został ustanowiony przez Piusa XII w dniu 27 czerwca 1942 r. Jego początki sięgają "Komisji ad pias causas" ustanowionej przez Leona XIII w 1887 r., a obecnie Komisja Nadzorcza Kardynałów składa się z pięciu kardynałów mianowanych na pięć lat przez papieża, z możliwością drugiej kadencji.

Profesor Fernando Arredondo - który w Hiszpanii wie najwięcej o poezji Joaquína Antonio Peñalosy - powiedział mi, że to, co mu się przydarzyło, przydarzyło mu się tak jak mnie: najpierw zaczął poznawać i podziwiać ogromną liryczną jakość poezji Peñalosy - to był powód, który skłonił go do napisania pracy doktorskiej na jego temat - a potem odkrył to, co wielu Meksykanów odkryło przed nami: jego książki z żartami, czyli jego zdrowy humor religijny, oparty na czterech fundamentach: łasce, prawdzie, dobroci i poezji.

Wystarczy spojrzeć na niektóre z jego małych książek, takich jak Humor z wodą święconą -z ponad 30.000 egzemplarzy sprzedanych w jego kraju - lub do jego Podręcznik niedoskonałej homiliiuświadomić sobie, że, jak sam powiedział: "Nie ma miłości bez humoru, ani humoru bez miłości. Ponieważ miłość bez humoru, czysty zamrożony szacunek, ustanowiłaby odległości, przepaści bez mostów, blokując spotkanie między dwiema istotami". Jeśli dodamy do tego to, co powiedział francuski pisarz Georges Bernanos: "Przeciwieństwem narodu chrześcijańskiego jest [...] naród smutnych ludzi", doskonale zdefiniujemy poetykę tego autora, którego liryczna twórczość z każdym dniem ma coraz więcej zwolenników.

"Do listy uczynków miłosierdzia", pisał, "chcielibyśmy dodać ten najbardziej potrzebny udręczonemu i załamanemu światu: rozśmieszanie smutnych, równie pilne jak karmienie głodnych". Tak więc cała twórczość literacka Peñalosy jest wiernym odzwierciedleniem jej fundamentu w optymizmie, w dobrym humorze, co w żadnym wypadku nie oznacza, że jest ona nieświadoma konfliktów i trudności współczesnego człowieka. Wręcz przeciwnie: jeśli istnieje twórczość pisarska zakorzeniona w egzystencjalnych problemach istot ludzkich, niezależnie od ich rodzaju, to jest to właśnie jego dzieło. "Humor", podkreśla, "jest zjawiskiem tylko dla dorosłych, gatunkiem literackim dla poważnych czytelników, kwiatem ducha dla dojrzewających dusz. Tylko oni wiedzą, że humor nie jest obrazą, ale współczuciem, nie raną, ale balsamem, nie brakiem, ale nadmiarem miłości. Miłość, humor: tylko dźwięk różnicy".

Przynależność do tego, co jest znane, szczególnie w San Luis Potosí, jako Pokolenie lat 50Peñalosa jest przede wszystkim człowiekiem praktycznym, przykładnym księdzem, radosnym jak każdy inny człowiek, świadomym, że jego zadaniem jest żyć zakorzenionym w Bogu i dawać Go poznać nie tylko swoim życiem, ale także darem pisania: "Nie pisze się na marginesie własnego życia. Pisanie jest sposobem na życie, na samorealizację, na nadanie sensu i pełni efemerycznemu i transcendentnemu faktowi bycia człowiekiem. Bycie pisarzem i bycie mężczyzną to nie dwie mniej lub bardziej równoległe linie, które czasami się stykają. Wszystkie one łączą się w istotnej syntezie".

Franciszkanizm poetycki

Zrozumiałym wierszem, jasnymi liniami, bez ozdób i moralizatorstwa, udaje mu się sprowokować czytelnika do zbliżenia się do Boga i jego tajemnic, a czyni to z tego, co uczeni nazywają poetyckim franciszkanizmem Peñalosa, to znaczy wychodząc od ujmującego spojrzenia na wszechświat, w którym Bóg, stwórca nieba i ziemi, jest postrzegany jako kochający, opatrznościowy Ojciec, a wszystkie istoty, ożywione i nieożywione, jako bracia i siostry.

Ten witalny i liryczny światopogląd pozwala mu bronić ciągłego planetarnego ekologizmu, a jednocześnie prowadzi go do współczucia na rzecz pokrzywdzonych, wykluczonych. U Peñalosy oczywiście wszystko jest pieśnią, pieśnią do stworzenia, do Pisma Świętego, do istot materialnych lub duchowych, ponieważ to, co pochodzi lub wyszło z rąk Boga, jest zawsze piękne: "I dlaczego mieliby być brzydcy / kulawe psy, które wolą jazz / rzeźba zdekapitowana przez gwarancję starożytności / piegowata dziewczyna usiana jak droga mleczna / fosforyzujący łysy mężczyzna dodający neonu do miejskiej nocy [...] / jednooka dziewczyna z marynarskim powołaniem latarni morskiej / garbusy ze złotego rodu wielbłądowatych / [....nic nie jest brzydkie / brzydota jest pięknem w g-moll", tak wyraża się w Teoría de lo feo, jednej z wielu jego kompozycji, w której na podstawie nieco irracjonalnych obrazów i godnej pozazdroszczenia ekspresyjnej prostoty udaje mu się przykuć uwagę czytelnika, wzbudzając delikatne emocje, nigdy nie granicząc z sentymentalizmem.

W ten sposób widoczne jest jego zainteresowanie ludźmi z pewnego rodzaju upośledzeniem lub uwarunkowaniami społecznymi, w tym jąkającymi się: "Kiedy pytają go, jak ma na imię / tak jak woda, która bulgocze / w kamiennych kanałach / odpowiada jo-jo-sé", garbusy: "Ciąg nieuchwytnych i złotych wielbłądów / wszystko po to, by nieść życie, jesteśmy garbaci". czy kulawy: "co za radość być kulawą dziewczyną / i zamieniać całą ziemię w wodę / falującą ziemię w wiecznym kołysaniu" - przykładowe postacie, którym przygląda się z bliska, czasem czyniąc je bohaterami swoich wierszy, przyciągniętymi na miarę serdeczności jego poetyckiej kreacji.

Uwaga na daremne

Innym razem obiektem jego inspiracji są maleńkie istoty, takie jak motyle, mrówki lub ślimaki, przedstawiane czasami w pięknych codziennych obrazach, takich jak ten, który oferuje w postaci gregueria, w Garza dormida en un pie (Czapla śpiąca na stopie): "Nie potrzebujesz dwóch łodyg / bo wiesz, że jesteś kwiatem / a korony unoszą się / w windzie", lub roślinne, jak drzewa, lub stworzone przez człowieka, jak papierowe muszki. Wyraźnie daje to do zrozumienia w Benedict of Small Things, kompozycji z jego pierwszej książki, która przypomina biblijny psalm proroka Daniela (3, 57-88): "Śpiewajmy hymn lekkich rzeczy / małych stworzeń, które dotarły do ostatniego tchnienia Boga / [...] Błogosławcie Boga za wszystkie rzeczy, małe rzeczy, które śpiewał Lugones, dzieła Pana, które Daniel śpiewał w pieśni trojga dzieci. Bo Pan jest wielki wśród swoich wielkich dzieł i największy wśród swoich najmniejszych dzieł"..

Peñalosa wie, jak najlepiej wykorzystać każdy element, zarówno naturalny, jak i sztuczny, widząc w tych pierwszych - naturalnych elementach - niezatarte znamię Boga, co znajduje odzwierciedlenie w jego Przepisie na pomarańczę - nawiasem mówiąc, jednym z jego najbardziej inspirujących i najbardziej znanych wierszy: "Nie dotykaj jeszcze tej pomarańczy / najpierw padnij na kolana i czcij jak anioły, / została stworzona wyłącznie dla ciebie, / dla nikogo innego, / jak mała ogromna miłość / która dojrzewa, / która daje się okrągła", aw drugim - sztuczne elementy - jego sprzeciw wobec konsumpcjonizmu, oczywiście wyrażony z mądrą ironią, jak można przeczytać w Hermana televisión: "Przyjeżdżasz do domu z honorami [...] / szukasz najlepszego miejsca [...] / wścibski nieznajomy / zajął salon, tu zostaję / oczywiście 23-calowa pani [...] / potem wybrałeś ekskluzywny pokój / wypierając lustra i ciotkę z artretyzmem [...] / i tam masz nas wszystkich / i tam jesteś z nami wszystkimi [...]".i tam masz nas wszystkich / z kwadratowymi oczami / połączonymi z twoją wielką zimną źrenicą / praniem mózgu, twoim zanieczyszczeniem / parszywą suką warczącą w kątach / odkąd przybyłaś nikt nie rozmawia w tym domu [...] / niestety, siostro telewizjo". 

Na inną okazję zostawię na razie jego specyficznie religijną poezję: bożonarodzeniową, maryjną lub biblijną, również bardzo cenną i obfitą, w której traktuje transcendencję, rzekomo nieosiągalną, z bezpośredniością; tak jest w przypadku aniołów, tak dobrze znanych w jego wierszach.

Te wersy służą jednak wyeksponowaniu tak znakomitego meksykańskiego poety, którego warto czytać i od którego z pewnością można się wiele nauczyć. Kolokwialny, bezpośredni, zabawny poeta, któremu - jak mówi łacińskie przysłowie napisane przez komika Terencjusza - nic, co ludzkie, nie było obce.

Warunki uczestnictwa zostaną ogłoszone dopiero we wrześniu, ale machina organizacyjna została już uruchomiona, aby zapewnić sukces wydarzenia o dużym zasięgu i wielkich oczekiwaniach. Zwłaszcza z historycznego i teologicznego punktu widzenia.

W dniach od 9 do 11 października na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim odbędzie się konferencja "Nowe dokumenty pontyfikatu Piusa XII i ich znaczenie dla relacji żydowsko-chrześcijańskich". Inicjatywa ta, jak donoszą organizatorzy, "skupi się na tym, w jaki sposób archiwa te rzucają światło na historyczne i teologiczne kontrowersje związane z pontyfikatem Piusa XII". Papież Pius XII i Watykanu w okresie Holokaustu, a także o stosunkach żydowsko-chrześcijańskich na wielu poziomach: od niespecjalistów po osoby zajmujące stanowiska kierownicze w żydowskich i katolickich kręgach decyzyjnych i instytucjach".

Określenie prawdziwej wartości tych archiwów, szacowanych na co najmniej 16 milionów stron, zajmie "dziesięciolecia badań i analiz". Jednak "niektóre ważne odkrycia są gotowe do udostępnienia opinii publicznej".

Wydarzenie jest organizowane przez Fondazione Cdec z Mediolanu, Centrum Studiów Judaistycznych "Kardynał Bea" - Wydział Historii i Dziedzictwa Kulturowego Kościoła Gregoriańskiego, U.S. Holocaust Memorial Museum, Yad Vashem i Centrum Studiów Katolicko-Żydowskich na Uniwersytecie Saint Leo, przy wsparciu UCEI, Watykańskich Archiwów Apostolskich, Dykasterii ds. Kultury i Edukacji Stolicy Apostolskiej, Komisji ds. Stosunków Religijnych z Judaizmem Dykasterii ds. Promowania Jedności Chrześcijan, Departamentu Stanu USA, Ambasad USA i Izraela w Watykanie, Fundacji Studiów Religijnych Jana XXIII, Resilience i Amerykańskiego Komitetu Żydowskiego. Konferencja jest sponsorowana przez: UCEI - Związek Włoskich Gmin Żydowskich; Stolicę Apostolską - Watykańskie Archiwum Apostolskie, Dykasterię ds. Kultury i Edukacji, Komisję ds. Relacji Religijnych z Judaizmem Dykasterii ds. Promowania Jedności Chrześcijan; Departament Stanu USA, Biuro Specjalnego Wysłannika ds. Holokaustu; Ambasadę USA przy Stolicy Apostolskiej; Ambasadę Izraela przy Stolicy Apostolskiej; FSCIRE - Fundację Studiów Religijnych Jana XXIII; Odporność; AJC - Amerykański Komitet Żydowski.

Jak powszechnie wiadomo, papież Franciszek udostępnił miliony dokumentów związanych z pontyfikatem Piusa XII (1939-1958). Niektórzy twierdzą, że jest postacią kontrowersyjną: z jednej strony jako bohater uznanych działań na rzecz ochrony ofiar nazistowskiego faszyzmu, zwłaszcza w dramatycznych miesiącach okupacji Rzymu; z drugiej strony oskarżany o zbyt wiele "przemilczeń" w obliczu dramatycznych wiadomości, które docierały do Watykanu już w 1939 r. z terytoriów okupowanych przez Hitlera, począwszy od Polski. W 2020 r. Watykańskie Archiwum Apostolskie udostępniło naukowcom dokumenty z pontyfikatu Pius XII. Dzięki tej niezwykłej okazji badawczej możliwe jest teraz przeprowadzenie pełniejszej analizy i dokładniejszej interpretacji kluczowego fragmentu historii XX wieku. 

W kontekście inicjatywy promowanej przez ISCOM w dniu 6 grudnia 2022 r. w sprawie prześladowań Żydów za pontyfikatu Piusa XII, historyk Johan Ickx (Archiwum Sekcji Stosunków z Państwami Sekretariatu Stanu) wyjaśnił decyzję papieża Franciszka o digitalizacji rejestru "Żydów": "Rejestr "Żydów" jest przydatny, aby nadać większy impuls badaniom historiograficznym i umożliwić rodzinom prześladowanych łatwiejsze odtworzenie losów ich krewnych, którzy szukali pomocy u Stolicy Apostolskiej podczas II wojny światowej".

Watykańskie rejestry "żydowskie"

"Rejestr żydowski jest nieco szczególny" - zauważył Ickx - "ponieważ zazwyczaj rejestry w naszych archiwach historycznych Sekretariatu Stanu wyróżniają się nazwą państwa, z którym Stolica Apostolska utrzymywała lub utrzymuje normalne stosunki dwustronne w danym okresie historycznym. Za pontyfikatu papieża Pacellego, około 1938 r., utworzono rejestr archiwalny z tą nazwą - "Żydzi" - tak jakby dla Stolicy Apostolskiej był to konkretny naród. Rejestr pozostawał otwarty do 1946 r., a następnie, wraz z zakończeniem II wojny światowej, został zamknięty".

Już w swojej książce "Pius XII i Żydzi" z 2021 r. Ickx wykazał gotowość Stolicy Apostolskiej do pomocy prześladowanym przez nazistowski faszyzm. Ale potem także jej niezdolność do tego, ponieważ Stolica Apostolska była często utrudniana: "Naziści byli wówczas obecni w połowie Europy i uniemożliwiali jakąkolwiek inicjatywę pomocową. Ale faszystowski reżim we Włoszech również prowadził prześladowania i dlatego często utrudniał działania ratunkowe Watykanu. Często nawet rządy krajowe nie współpracowały.

Jednym z najciekawszych dokumentów w książce jest list kardynała Gasparriego z 9 lutego 1916 r., w którym odpowiada on na prośbę Amerykańskiego Komitetu Żydowskiego w Nowym Jorku.

List, według Ickxa, zainspirowany właśnie przez Eugenio Pacellego, wówczas w Sekretariacie Stanu: "W tym przypadku amerykańscy Żydzi prosili Watykan o stanowisko papieża Benedykta XV w sprawie prześladowań rasowych, które rozpoczęły się już podczas pierwszej wojny światowej. Sekretarz stanu Gasparri odpowiedział tym tekstem, wyraźnie zezwalając na jego publikację. Gazety amerykańskich społeczności żydowskich odbiły się echem, opisując go z satysfakcją jako autentyczną "encyklikę". W tekście Żydzi są dosłownie zdefiniowani jako "bracia" i stwierdza się, że ich prawa muszą być chronione tak jak prawa "wszystkich narodów". Jest to pierwszy dokument w historii Kościoła katolickiego i Stolicy Apostolskiej, który wyraża tę zasadę. "Są to słowa, które - według Ickxa - znajdujemy w dokumencie Nostra Aetate Soboru Watykańskiego II, opublikowanym w 1965 roku. Są to dokładnie te zasady, które Pius XII stosował przez dziesięciolecia swojego pontyfikatu w obliczu wielkiego wyzwania nazizmu, a następnie komunizmu".