Aby zrozumieć tę zmianę warto rozważyć najnowszą historię tematu. Od czasów starożytnych łacińskie wyrażenie używane w liturgii rzymskiej to. "pro multis"i tak też nadal widniało w Mszale promulgowanym przez Pawła VI po reformie Vaticanum II. Jednak w tłumaczeniu tekstów łacińskich na języki wernakularne, wyrażenie pro multis konsekracji tłumaczono, w niektórych przypadkach, ze zmianą niuansu: "za wszystkich ludzi" (dla wszystkich, per tutti, für alle...), z pragnieniem wyrażenia uniwersalnej wartości odkupieńczej ofiary Chrystusa. To właśnie to tłumaczenie zostało obecnie zrewidowane i zmienione.

Dokładniejsze tłumaczenie

Z biegiem lat okazało się, że opcja tłumaczenia "dla wszystkich ludzi". nie było zgodne z dążeniem Stolicy Apostolskiej do tego, aby tłumaczenia były bardziej dosłowne niż teksty oryginalne. Między innymi z tego powodu Kongregacja Kultu Bożego w lipcu 2005 roku skonsultowała się z przewodniczącymi konferencji episkopatów w sprawie tłumaczenia "pro multis w formule konsekracji Krwi Chrystusa w różnych językach. Wynikiem tej konsultacji był list okólny kardynała Arinze, ówczesnego prefekta wspomnianej Kongregacji, który w sposób zwięzły i uporządkowany przedstawił "argumenty przemawiające za bardziej precyzyjną wersją tradycyjnej formuły pro multis" (17-X-2006: n. 3). W nim szczególny nacisk położono na fakt, że formuła użyta w narracji instytucji to. "przez wielu". i w którym "obrządek rzymski, po łacinie, zawsze mówił pro multis". List okólny wezwał Konferencje Biskupów tych krajów, w których formuła "dla wszystkich". był w użyciu w tym czasie, aby wprowadzić dokładne tłumaczenie, w języku wernakularnym, formuły "pro multis. Chciał również, aby wierni byli przygotowani do tej zmiany za pomocą odpowiedniej katechezy.

W tym kontekście w marcu 2012 r. przewodniczący Konferencji Episkopatu Niemiec poinformował Benedykta XVI, że niektóre sektory niemieckiej sfery językowej życzyły sobie utrzymania tłumaczenia "dla wszystkich".Mimo zgody w Konferencji Episkopatu na przetłumaczenie "przez wielu".jak to zostało wskazane przez Stolicę Apostolską. W obliczu tej sytuacji papież, chcąc zapobiec podziałowi w lokalnym Kościele, zredagował list, w którym wyjaśnił, dlaczego nowe tłumaczenie jest pożądane (Benedykt XVI, List do przewodniczącego Konferencji Episkopatu Niemiec w sprawie tłumaczenia "pro multis", 14-IV-2012, Liturgia pastoralna. Dokumentacja. Informacje 328-329, 2012, 81-86). Wezwał też biskupów niemieckich do ostatecznej realizacji wskazań listu okólnego z 2006 r.

Również w tych ramach, jako owoc długiej pracy nad rewizją i aktualizacją, Konferencja Episkopatu Hiszpanii przedstawiła niedawno nowe oficjalne hiszpańskie wydanie Mszału Rzymskiego. Jest to zatem wersja hiszpańska editio typica tertia emendata z Missale Romanumopublikowanym w 2008 roku, w którym zmieniono tłumaczenie słów konsekracji: wyrażenie "dla wszystkich ludzi". dotychczas używane zastępuje się bardziej dosłownym tłumaczeniem tekstu łacińskiego "przez wielu"..

Ostatnia Wieczerza

Ewangelie powiedziały nam, co Jezus uczynił podczas Ostatniej Wieczerzy, kiedy to "Wziął chleb, a gdy podziękował, połamał go i dał im. [do uczniów] mówiąc: "To jest moje ciało, które za was jest wydane"".a potem, po kolacji, z kielichem w rękach: "Ten kielich to Nowe Przymierze we krwi mojej, która za was jest wylana". (Łk 22, 19.20). Relacjonując tę scenę, relacje ewangeliczne nawiązują również do tego, jak należy ją interpretować. Wspominając o "przymierzu we krwi", Jezus przywołuje to, co wiele wieków wcześniej uczynił Mojżesz, aby potwierdzić przymierze z Bogiem. Odczytał ludowi słowa Prawa i pokropił go krwią cielców złożonych w ofierze, mówiąc jednocześnie: "To jest krew przymierza, które Pan zawarł z tobą, według wszystkich tych słów". (Wj 24:8). W ten sposób Izrael stał się narodem wybranym, własnością Boga wśród wszystkich narodów.

Przez lata jednak Izrael nie przestrzegał sprawiedliwie prawa Bożego i w praktyce, przez czyny, zaprzeczał przymierzu. Jednak Bóg, który jest wytrwały w swojej miłości i wyborach, nie ugiął się pod niezadowoleniem swoich. Porzucił ich w ręce wrogów, którzy deportowali ich i pozbawili tradycji, oczyścił ich przez cierpienie, ale nie odrzucił. Co więcej, właśnie w tych trudnych dla Izraela czasach Bóg zaszczepił w niektórych swoich sługach pragnienie ustanowienia nowego i ostatecznego przymierza. Oto nadchodzą dni - mówi Pan - kiedy zawrę z domem Izraela (i z domem Judy) przymierze nowe.Tak głosił prorok Jeremiah około 600 BC. W ten sposób powstała myśl, że to nowe i ostateczne przymierze nastąpi, z woli Bożej, gdy nadejdzie czas Mesjasza Króla.

Słowa Jezusa w Wieczerniku wpisują się w ten kontekst. Ma przed sobą swoich uczniów, których wybrał na filary nowego ludu Bożego i oświadcza przed nimi, że ofiara Jego życia, która miała się wypełnić następnego dnia w Jerozolimie, miała być fundamentem tego nowego i wiecznego przymierza. Jednak w przeciwieństwie do starego, to nowe przymierze nie było przeznaczone dla określonej rasy czy narodu, ale miało mieć charakter uniwersalny. Dając swoje ciało do jedzenia i swoją krew do picia, Jezus zaprosił uczniów do wejścia w to ostateczne przymierze, które nie było ograniczone tylko do nich, ale rozciągało się w przestrzeni i czasie, aż świadomie objęło całą ludzkość. To właśnie powiedział Jezus, gdy po swoim zmartwychwstaniu pożegnał się ze swoimi uczniami tymi słowami: "Idźcie więc i czyńcie uczniami wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego, i ucząc je zachowywać wszystko, co wam przykazałem. A oto Ja jestem z wami zawsze, nawet do końca wieku". (Mt 28,19-20).

Przekazanie słów Jezusa

Przekazując słowa Jezusa podczas Ostatniej Wieczerzy, ewangeliści uwzględniają cały ten horyzont interpretacyjny. Jezus zwraca się do swoich uczniów i oddaje swoje życie za nich, ale także za rzesze, czyli za wszystkich, którzy są powołani do bycia nowym ludem Bożym, a którzy w końcu są wszystkimi ludźmi. Chrystus, jak stwierdza św. Jan, dał swoje ciało i swoją krew za "życie świata (J 6,51). W tym sensie adresaci ofiary Chrystusa mogą być rozpatrywani z różnych punktów widzenia; jest więc naturalne, że relacje o Ostatniej Wieczerzy, a w szczególności zasadnicze słowa Jezusa wypowiedziane przy tej okazji, zostały przekazane z drobnymi różnicami, które nie wpływają na główną treść. Konkretnie, Jezus mówi o "przymierze we krwi mojej rozlany przez "ty" w Ewangelii Łukasza (św. Paweł również nawiązuje do ciała podanego przez św. Łukasza). "ty"), natomiast w przypadku dwóch pozostałych Ewangelii synoptycznych Jezus nawiązuje do. "krew przymierza rozlany przez "wielu".

Specjaliści z dziedziny egzegezy biblijnej zauważają ogólnie, że takie "wiele", pochodzący z języka aramejskiego, nie może mieć znaczenia partytywnego: nie należy go rozumieć jako przeciwieństwo "wszystkie" ("wiele" w sensie "nie wszystko"), ale raczej jako przeciwieństwo "jednego". W tym sensie jest to termin otwarty i nieokreślony, oznaczający "dużą liczbę", "tłum", "mnogość"; i który sam w sobie nie musi nikogo wykluczać. W każdym razie, rozumiane w ich kontekście, obie formy wypowiedzi (przez ty / przez wiele) są sprawiedliwe i uzupełniają się, ponieważ pierwsza rozważa tych obecnych, tych, którzy są w tym czasie z Jezusem i którzy reprezentują w zarodku nowy Lud Boży, a druga patrzy na wszystkich, którzy będą korzystać przez wieki z ofiary Jezusa, na ten nowy Lud w jego powszechnym rozwoju.

W sprawowaniu Eucharystii

Kiedy obrządek rzymski do celebracji eucharystycznej włącza ten fundamentalny moment życia Syna Bożego na ziemi - dar Jego Ciała i Krwi.- nie chce stracić nic z tego, co przekazują Ewangelie. Widzi to jako wyjątkowe i decydujące wydarzenie w historii zbawienia. Zamiast więc wybierać między dwiema tradycjami narracyjnymi (Mateusza/Marka i Łukasza/Paula), po prostu zachowuje obie i łączy je w takim stopniu, że można je zintegrować w jedną formułę. Dlatego oryginalny tekst łaciński, przy konsekracji kielicha, wkłada te słowa w usta celebransa: "hic est enim calix Sanguinis mei novi et aeterni testamenti, qui pro vobis et pro multis effundetur in remissionem...".Ta formuła kanonu rzymskiego jest również obecna, na wyraźne życzenie Pawła VI, we wszystkich nowych Modlitwach eucharystycznych, które powstały w wyniku reformy liturgicznej Vaticanum II.

Jest rzeczą naturalną, że formuły konsekracji chleba i wina powinny były zostać dostosowane do relacji ewangelicznych, właśnie w tych kluczowych momentach, kiedy celebrans działa in persona Christi. Zrozumiałe jest zatem, że istnieje jedność między słowami Jezusa, które są czytane w opowiadaniach, a tymi, które są wypowiadane podczas celebracji. Konkretnie kanon rzymski, obowiązujący w mieście od czasów starożytnych, wyraża adresatów krwi przelanej przez Jezusa lokatą "pro vobis et pro multis".. I coś podobnego można powiedzieć o głównych Bibliach łacińskich (Wulgata św. Jerome'a, Wulgata Sykstusa-Klementyna propagowana po Soborze Trydenckim, nowsza Neovulgata), które również zawsze wkładały w usta Jezusa określenia "Jezus". "vobis y "multis. Jest zatem całkiem rozsądne, aby ta terminologiczna zgodność między celebracją eucharystyczną a narracją biblijną została zachowana również w tłumaczeniu z łaciny na języki nowożytne, tak aby słowa wypowiadane przez kapłana podczas konsekracji kielicha odpowiadały temu, co można przeczytać w najlepszych wydaniach Biblii, które tłumaczą niemal jednoznacznie "vobis z "ty" y "multis z "wielu".

Celebrując Eucharystię z nowym sformułowaniem, czytamy, że Krew Przymierza "będzie wylany za was i za wielu na odpuszczenie grzechów".. Dzięki przywróceniu synchronizacji tekstów biblijnych i recytacji liturgicznej formuła jest lepiej dostosowana do rzeczywistości, ponieważ celebracja eucharystyczna w naturalny sposób nawiązuje do relacji o gestach Jezusa w Wieczerniku, a obie czynności, historyczna i celebrująca, mają tę samą treść: ofiarę Jezusa na krzyżu. Zasadniczo zmiana sformułowania świadczy o czci Kościoła dla Słowa objawionego i o jego wierze, że celebracja eucharystyczna jest "memoria Christi".Sakramentalna obecność wydarzenia paschalnego opowiedzianego w Ewangeliach.

Kontekst pierwszych tłumaczeń

Kilka lat po Soborze Watykańskim II ukazał się nowy Mszał. Następnie dokonano przekładów tekstu łacińskiego na języki nowożytne. Należało wziąć pod uwagę powszechny zamiar Jezusa w przelaniu Jego krwi, a także podkreślić otwarty i nieokreślony charakter wyrażenia "krew Jezusa". "przez wielu".co, jak już powiedzieliśmy, wskazuje na tłum.

Chciano pójść śladami Soboru, który zdecydowanie podtrzymał naukę o powszechnym powołaniu do świętości. Teksty soborowe podkreślały bliskość Boga wobec ludzi. Jego łaska dosięga wszystkich, bo wszyscy zostali stworzeni do życia w komunii z Nim, a Jezus oddał swoje życie za wszystkich. Pamiętano także o krytyce prądów oświeceniowych i antyklerykalnych wobec religii chrześcijańskiej, której zarzucali, że jest oparta na konkretnym wydarzeniu z przeszłości, historii Jezusa, i jako taka nie jest w pełni osiągalna dla wielu. Z tego wywnioskowano, że zbawienie nie może pochodzić z religii, chyba że przyznano, że Bóg jest istotą częściową, która niektórym ludziom dała środki zbawienia, a innym nie. Celem było przyznanie rozumowi wiodącej roli i zerwanie z moralną kuratelą narzuconą przez religijne credo.

Sobór był świadomy tych zastrzeżeń i w pewien sposób starał się na nie odpowiedzieć, przedstawiając Jezusa jako szczyt ludzkiej rzeczywistości i potwierdzając uniwersalny charakter Jego odkupienia, które jest ofiarowane wszystkim. Bóg działa w ludziach w sposób niewidzialny, stwierdza Sobór, a Jego głos rozbrzmiewa w najgłębszych zakamarkach ludzkiego sumienia; dlatego nie ma nikogo, kto byłby obcy Chrystusowi. Odkupieńcza ofiara, która jest źródłem zbawienia dla ochrzczonych, nie ogranicza swoich skutków tylko do ciała Kościoła, do jego członków, ale obejmuje wszystkich ludzi, gdyż jest źródłem zbawienia dla wszystkich. "Duch Święty ofiarowuje wszystkim możliwość, aby w postaci Boga jedynie znanego, mogli być złączeni z tym paschalnym misterium". (Gaudium et Spes 22).

Ponadto, jeszcze w okresie nowożytnym, Kościół musiał walczyć z tendencjami rygorystycznymi, które umocniły się pod rządami Janseniusza i pozostawiły ślady w powszechnej mentalności, tak że nierzadko można było spotkać koncepcje Boga, w których surowość wiecznego Sędziego w znacznym stopniu przeważała nad miłosierdziem troskliwego i kochającego Ojca. W tym kontekście naturalne było, że tłumaczenie "pro multis miał charakter uniwersalistyczny: krew Jezusa została przelana za wszystkich ludzi. Przekładać, w ślad za Soborem, oznaczał wówczas podkreślenie uniwersalnego zasięgu wezwania i działania Boga w Jezusie Chrystusie, Boga, który nie pozostawia nikogo opuszczonego.

Obecny kontekst

Trzeba jednak przyznać, że obecny kontekst jest pod pewnymi względami głęboko odmienny od tego z Vaticanum II. Po kilkudziesięciu latach podkreślania uniwersalności orędzia chrześcijańskiego z perspektywy chrystocentrycznej oraz nalegania na dialog i otwarcie Kościoła na całą panoramę ludzkich rzeczywistości, chrześcijanie nie wątpią, że Bóg jest kochającym Ojcem, który nikogo nie pozostawia bez obfitych możliwości otrzymania Jego łaski. Problem dzisiaj jest raczej odwrotny: że to zbawienie jest w wielu kręgach rozumiane jako coś koniecznego, bo Bóg jest tak dobry i tak Ojcowski, że nie może nikogo zostawić bez wiecznego szczęścia.

Jeśli przyjrzymy się pismom najbardziej prestiżowych teologów XX wieku, znajdziemy wyraźną wskazówkę na ten temat. Często zajmowali oni stanowiska, które nawet jeśli nie zawsze afirmowały tezę o powszechnym zbawieniu człowieka, to były jej dość bliskie. Prawosławni filozofowie i teologowie Mikołaj Bierdiajew i Sergej Bułgakow, luteranin Dietrich Bonhoeffer, kalwinista Karl Barth, katolik Hans Urs von Balthasar... wszyscy oni, w różnym stopniu, podzielali nadzieję na ostateczne i definitywne zbawienie wszystkich ludzi.

Kilka słów znanego teologa kalwińskiego, o którym przed chwilą wspomniałem, może posłużyć jako ilustracja tego stanu rzeczy. Barth pisze w swoim Eseje teologiczne: "Prawda jest taka, że nie ma żadnego prawa teologicznego, za pomocą którego moglibyśmy wyznaczyć jakąkolwiek granicę filantropii Boga, która objawiła się w Jezusie Chrystusie. Naszym teologicznym obowiązkiem jest widzieć i rozumieć ją zawsze większą niż dotychczas".. To tylko słowa, ale grożą one również tym, że miłosierdzie Boga, Jego filantropia, staną się tak ciężkim brzemieniem, że walki i bitwy ludzi za lub przeciw boskości staną się nieistotne. Czy nie mamy dziś wrażenia, że człowiek jest istotą tak względną i małą, że nikt nie może przejmować się jego nieszczęściami? I dlatego nie wydaje się, że obowiązek dobrego Boga nie może być inny niż zlitowanie się nad wszystkimi, zamykając jedno lub oba oczy na to, co było życiem każdego z nich? Ale gdzie w takim razie jest tradycja uczniów Chrystusa, męczenników i świętych, którzy oddali swoje życie za Jezusa i rozświetlili swoje czasy poprzez mocne wcielenie Ewangelii?

Być może dziś znów trzeba wyjaśnić, że Bóg z pewnością zwraca się do wszystkich i wszystkich szuka, ale że pragnie także, jak w minionych czasach, nieustraszonej, a nawet heroicznej korespondencji ludzi; że, krótko mówiąc, stary scholastyczny aksjomat ma rację, gdy stwierdza: "facienti quod in se est, Deus non denegat gratiam".Kto z pomocą łaski w sposób wolny rozporządza się, aby przyjąć wolę Bożą, ten otrzyma od Niego światło i siłę do jej wypełnienia. Ostatecznie Boże miłosierdzie, które otacza człowieka, angażuje go również i zobowiązuje. I to właśnie jest obecne także w zmianie formuły konsekracji, że Bóg traktuje człowieka poważnie i oczekuje, że każdy odpowie na Jego nieskończone miłosierdzie.

W tym sensie przejście m.in. "dla wszystkich ludzi". a "przez wielu". zawiera zbawienne napomnienie i wierzę, że będzie tak odbierane, bo nie ma wątpliwości, że nowy język jest formalnie bardziej restrykcyjny niż poprzedni.

To, co należy wyjaśnić wiernym, to dwie rzeczy: po pierwsze, że to ograniczenie nie wynika z żadnej zmiany doktrynalnej - bo nie było wątpliwości, że Jezus umarł za wszystkich ludzi, ani nie ma wątpliwości, że umarł za wszystkich ludzi.-a po drugie, że "wielu", "rzesza" za których Jezus daje siebie, w odróżnieniu od "wszystkich ludzi", dyskretnie nawiązują do możliwości, że ofiarowana krew może zostać odrzucona i nie będzie w stanie wywrzeć swojej pełnej mocy zbawczej na niektórych. Zachowując pewien dystans wobec dwóch wyrażeń "dla wszystkich ludzi" i "dla wielu ludzi", nowy przekład "przez wielu". Nowy przekład, w swej pozornej nieokreśloności, łączy dwa aspekty zbawczego dzieła Chrystusa: obiektywny i subiektywny, powszechny zamiar Pana, by zawrzeć nowe przymierze z całą ludzkością, oraz konieczność przyczynienia się człowieka, przez jego miłość i walkę, do realizacji Bożego planu w świecie. W ten sposób nowy przekład jest również słowem, które ukierunkowuje dzisiejszy Kościół w jego historycznej drodze.

Wraz z rozpoczęciem roku szkolnego panująca niepewność polityczna powoduje dużą niestabilność edukacyjną. Nie wiadomo, co stanie się z LOMCE, ale z nią czy bez niej, akademickie umiejscowienie Religii nadal nie jest dobrze rozwiązane, a nauczyciele cierpią z powodu redukcji planów lekcji z powodu ideologicznych wyborów, które nie respektują życzeń rodziców. A nauczyciele cierpią z powodu ograniczania planów lekcji z powodu ideologicznych wyborów, które nie respektują woli rodziców. Jakie praktyczne zalecenia powinny zostać wprowadzone?

- Dionisio Antolín Castrillo

Delegat diecezjalny ds. edukacji w Palencii

Kiedy zaczynam pisać ten artykuł skierowany do nauczycieli Religii i z początkiem roku szkolnego tuż za rogiem, okazuje się, że Hiszpania ma już za sobą dwa wybory powszechne, a ich wyniki i następujący po nich skład i podział miejsc w parlamencie malują naprawdę złożony obraz: urzędujący rząd i powszechny mandat dla partii politycznych do dialogu, negocjacji i porozumienia, a na podstawie paktu - do oddania Hiszpanii rządu.

Ciągłość stosowania ustawy organicznej o poprawie jakości kształcenia (LOMCE) będzie w dużej mierze zależała od rządu, który zostanie utworzony. Perspektywy nie są dobre. I trudno uwierzyć, że zostanie utrzymany w obecnym kształcie.

Był czas, kiedy partie polityczne wydawały się skłonne do budowania mostów i konsensusu w dziedzinie edukacji, odpowiadając tym samym na zapotrzebowanie społeczne. Ale ten czas minął i postawy są bardzo różne. Jeśli Partia Ludowa (PP) utworzy rząd, jej LOMCE jest i powinna być punktem wyjścia, ale będzie musiała przemyśleć i opóźnić jej zastosowanie w aspektach, które w niektórych regionach autonomicznych nie są jeszcze rozwinięte, w innych są spowolnione i oczywiście są stosowane z wieloma trudnościami, nawet w tych społecznościach, w których rządzi PP. Jeśli Partia Socjalistyczna (PSOE) utworzy rząd, LOMCE jest pierwszą rzeczą, którą uchyli, co wielokrotnie zapowiadała, choć miałaby poważne trudności z przeforsowaniem nowej ustawy, także ze względu na bezwzględną większość PP w Senacie,

Dopasowanie akademickie

Nie lubię słuchać w telewizyjnych talk show lub czytać w artykułach prasowych, że konieczne jest zlikwidowanie akademickiego umieszczania przedmiotu Religia jako warunku poprawy systemu edukacji. Paradoksalnie, z tego co ostatnio czytałem, propozycje edukacyjne idą w drugą stronę: kraje tworzące OECD proponują, aby w teście PISA w 2018 roku obok znanych już testów z matematyki, czytania i nauk ścisłych znalazł się kwestionariusz analizujący postawy 15-letnich uczniów i oceniający ich globalne kompetencje do życia w integracyjnym świecie, w którym uznaje się i szanuje różnorodność kulturową i religijną. Z pewnością musimy teraz zgodzić się co do potrzeby wyposażenia studentów w narzędzia do zarządzania zmieniającą się przyszłością, w której rozwiązania naukowe i techniczne nie wystarczą i gdzie wymagane są wyraźne wybory etyczne. Dziś obecność Religii w szkołach publicznych ma większy sens i jest bardziej potrzebna niż kiedykolwiek. Szkoła jest miejscem, gdzie uznanie różnorodności religijnej musi być artykułowane w programie nauczania, w dialogu z innymi przedmiotami. Trzeba nadal twierdzić, że system edukacji, który ignoruje wymiar duchowy lub który nie ma przestrzeni akademickiej dla różnorodności kulturowej i religijnej, nie jest lepszym systemem edukacji.

Harmonogram wdrażania LOMCE

Z drugiej strony, LOMCE idzie do przodu i jest w harmonogramie z brakującymi kursami.

Znamy już przepisy państwowe i regionalne dotyczące wszystkich poziomów kształcenia obowiązkowego, a co za tym idzie, różne obciążenie dydaktyczne dla każdego z kursów. Bardzo różne traktowanie tego tematu w każdej ze wspólnot autonomicznych doprowadziło nauczycieli, profesorów, rodziców, delegatów diecezjalnych i biskupów do przygnębiającej konsternacji. Były liczne odwołania do sądów, a orzeczenia były korzystne. Musimy jednak kontynuować doniesienia, aby Ministerstwo przestrzegało prawa, żądając od regionów autonomicznych przyzwoitego obciążenia dydaktycznego i aby religia była nauczana z jakością pedagogiczną wymaganą w przypadku innych przedmiotów.

Stabilność nauczycieli

Nauczyciele-nauczyciele uczący religii, pracownicy sektora publicznego jak każdy inny z takim samym przygotowaniem i zaangażowaniem., nie mogą stać się zbędne na podstawie jednostronnych wyborów ideologicznych, nieuzgodnionych ze środowiskiem i najwyraźniej nie podzielanych przez tak wielu rodziców, którzy - jak pokazują statystyki - co roku wybierają przedmiot religia dla swoich dzieci.

Pomiędzy nimi znajdują się diecezjalni delegaci ds. edukacji, którym wydziały personalne każdej Wspólnoty Autonomicznej przekazują potrzeby edukacyjne dla szkół w danej diecezji i proszą ich o propozycje dotyczące nauczycieli. Z prawdziwą sztuczką i wielkim bólem serca szukamy sposobów, aby zmniejszenie godzin nauczania w szkołach podstawowych pogodzić z liczbą nauczycieli, których mamy na etacie. Czasami rozwiązaniem były przejścia na emeryturę. Ale to naprawdę solidarność wśród kadry nauczycielskiej, tracącej wszystkich, aby nikt nie został bez pracy, doprowadziła do tego. Wszystko to przy niebezpieczeństwie posiadania tylko specjalistów na pół etatu.

Program nauczania

Mamy już program nauczania religii katolickiej na wszystkich poziomach edukacji (szkoła podstawowa/średnia/matura), który doskonale wpisuje się w ramy pedagogiczne LOMCE. Program nauczania podkreślający zasadność i racje Religii w ramach edukacji holistycznej i jej wkład wychowawczy (ta perspektywa jest bardziej pedagogiczna i nie opiera się tak bardzo na porozumieniach Kościół-Państwo i prawie rodzin).

Jest to program, który zakłada ramy programowe LOMCE, łącząc wkład nauczania religii z celem własnym szkoły, przedstawiając uczenie się poprzez kompetencje i stwierdzając, że religia przyjmuje za punkt wyjścia cele wyznaczone dla każdego etapu rozwoju poszczególnych umiejętności.

Program nauczania, który strukturyzuje treści w czterech blokach, w których zebrano zgromadzoną przez wieki chrześcijańską wiedzę antropologiczną. Wyjaśniono, że cztery bloki obejmują pojęcia, procedury i postawy, które są zorientowane na osiągnięcie celów etapu.

Nawiasem mówiąc, w uchwale ministerialnej z 13 lutego 2015 r., która nakazuje publikację nowej podstawy programowej, zapisano, że maturzyści, którzy o to poproszą, mają prawo do edukacji w zakresie religii katolickiej; że do hierarchii należy ustalenie treści tej edukacji, a także określenie programu nauczania i ocennych standardów nauczania, które pozwalają na weryfikację osiągnięcia celów i nabycia kompetencji odpowiadających przedmiotowi religia; że religia katolicka zostanie włączona jako dziedzina lub przedmiot na odpowiednich poziomach edukacyjnych; że będzie obowiązkowa dla wszystkich ośrodków, a dobrowolna dla uczniów; że decyzje dotyczące wykorzystania podręczników i materiałów dydaktycznych oraz, w stosownych przypadkach, nadzór i zatwierdzanie tychże należą do kompetencji władzy religijnej.

Kolej na nauczyciela

Zadanie to należy teraz do indywidualnego nauczyciela. Jest on ostatnim szczeblem, na którym konkretyzuje się program nauczania. Od nich i ich poświęcenia zależy w dużej mierze to, co przedmiot reprezentuje w ośrodkach edukacyjnych. Konieczne jest więc przeprowadzenie aktualizacji pedagogicznej, której wymaga chwila. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na diecezjalne delegatury nauczycielskie. I proponuję kilka możliwych zadań:

-Uważam, że znajomość nowych ram programowych LOMCE jest konieczna ze względu na konsekwencje i istotny wpływ na programy dydaktyczne i sposób nauczania od zaraz. W szczególności Zarządzenie ECD/65/2015, z dnia 21 stycznia 2015 r., w sprawie relacji między składnikami programu nauczania, pomoże zrozumieć miejsce przedmiotów, w tym Religii, w nowych ramach pedagogicznych LOMCE, gdzie wszystkie są powiązane z osiąganiem celów etapowych i kompetencji kluczowych.

-Nowy program nauczania religii dla trzech etapów, na których został odnowiony przy okazji LOMCE, stara się uzasadnić powody nauczania religii w systemie edukacji. Myślę, że warto przeczytać lub ponownie przeczytać dokument Episkopatu z 1979 r. dotyczący tożsamości szkolnej nauczania religii. Jest to kluczowy dokument, sporządzony w kluczowym momencie.

Logicznie rzecz biorąc, dobra synteza teologiczna orędzia chrześcijańskiego jest zawsze istotnym wyzwaniem zarówno w kształceniu wstępnym, jak i doskonaleniu zawodowym nauczycieli religii.. Jest kilka bardzo dobrych materiałów; oprócz tych z Konferencji Episkopatu Hiszpanii, już znanych, są inne, które otwierają nowe perspektywy dostępu. Myślę, że ta z wydawnictwa Verbo Divino jest bardzo dobra, Bóg działający w historii (Są trzy małe książeczki: Stary Testament; Jezus Chrystus; Kościół. Podchodzi do tematu od strony tekstów, prostym językiem, w perspektywie pracy w grupie itp.).

W skrócie. Jestem o tym przekonany. Ponad niepewność polityczną, ustawodawstwo, neologizmy pedagogiczne, którymi uzasadnia się reformy, cięcia, tyle rzeczy... to, co znajduje nauczyciel religii, to uczniowie, życie w budowie, które wymaga od nich tego, co najlepsze, a wiem, że większość z nich - jeśli nie wszyscy - robi wszystko, by to dać. I są przekonani, że edukacja służy jako preludium, towarzyszenie i zasiew, aby móc później zebrać osobistą i dojrzałą odpowiedź na transcendencję lub przylgnięcie do Jezusa Chrystusa.

Złotnik Enrique de Arfe wykonał monstrancję eucharystyczną dla katedry w Toledo w latach 1515-1523. Niedawna renowacja tego wspaniałego dzieła złotniczego, w płomiennym stylu gotyckim, wymagała demontażu jego 5,500 elementów, w tym łącznie 260 statuetek. Renowacja zbiega się również z faktem, że madryckie warsztaty odpowiedzialne za to dzieło - Talleres de Arte Granda, założone w 1891 roku przez asturyjskiego księdza Félixa Grandę - obchodzą 125 lat istnienia. PALABRA rozmawiała z kilkoma rzemieślnikami, aby przybliżyć naszym czytelnikom świat rzemiosła sakralnego, bez którego liturgia straciłaby swój blask, a pobożność ucierpiałaby. To właśnie zaproponował nam Juan Carlos Martínez Moy, rzeźbiarz: "Obrazy religijne i przedmioty kultu nie powinny być postrzegane jako idole, ale jako okna do nieba.

Hafciarki i krawcowe

Jednym z najważniejszych rzemiosł są hafciarki i wytwórczynie ornatów, peleryn przeciwdeszczowych, alb, obrusów itp. W warsztacie Los Rosalesw Villaviciosa de Odón, zależne od Talleres de Arte Granda - wyjaśnia projektantka Pilar Romero, "Wykonujemy trzy rodzaje haftów: haft aplikacyjny; haft niuansowy, który odtwarza obrazy za pomocą naturalnych nici jedwabnych; oraz klasyczny haft hiszpański w złotej nici, który jest używany do ozdabiania płaszczów Dziewic, tak charakterystyczny dla Andaluzji"..

Hafty na obrusach najczęściej wykonywane są maszynowo, ale są to hafty ręczne, ponieważ wzór prowadzony jest ręcznie. "Wszystko, co robimy, jest wykonywane ręcznie, ponieważ ręce odgrywają fundamentalną rolę".Pilar podkreśla. Przyznaje, że coraz częściej stosowany jest haft maszynowy, który przekształca zdigitalizowany projekt w ściegi. Jest taniej, ale ideałem rzemiosła jest jakość, piękno i to, że produkt jest odpowiedni liturgicznie.

Mentalność zmieniła się w ciągu ostatnich kilku lat i przyszłość jest tutaj, mówi Pilar, "Ale nie sądzę, że ręczny haft i ręczne krawiectwo znikną, nie jest to nawet technicznie wygodne. Dobre warsztaty, takie jak nasz, wkładają wiele wysiłku w jakość swojego rzemiosła".. Znakiem tego jest, jego zdaniem, to, że młodzi seminarzyści nadal zamawiają dobre ornaty na swoją pierwszą Mszę św. Nie tak dawno temu "Pewien hiszpański seminarzysta zamówił z katalogu ornat, ale dość bogaty, z ręcznym haftem. A ponieważ nie miał pieniędzy, zaproponował rodzinie i parafianom, aby zamiast dawać mu inne prezenty, wszyscy uczestniczyli w zakupie".

We wszystkich niemal zawodach, które służą sakralności, bardzo brakuje rzemieślników, a średnia wieku hafciarek znających fach jest wysoka. Same warsztaty - mówi Pilar, "w ciągu ostatnich 58 lat stał się szkołą szkoleniową. Teraz nasza pula uczniów pochodzi ze szkół zawodowych, z którymi współpracujemy. W pracowni swoje praktyki odbywają studenci wzornictwa, krawiectwa i mody".

Pilar jest historykiem sztuki, ale jest "Zawsze chciałam pracować w czymś manualnym, bo od dziecka miałam do tego smykałkę. Studia dały mi wykształcenie estetyczne i bardzo mi pomagają w projektowaniu, które jest moją główną pracą"..

W innej kwestii skomentował, że. "ludzie wiary mają pełniejszą wizję tego dzieła". Praca jest podobna do wykonania dobrej cywilnej sukienki, ale "Naszym przeznaczeniem jest Msza Święta, kult, liturgia. Nie sądzę, że kiedykolwiek w pełni zrozumiemy, co to oznacza".

Na koniec naszej rozmowy pokazuje nam ornaty, które zaprojektował dla trzech ostatnich papieży. Pokazując mi zdjęcie papieża Franciszka z najnowszym, trzeźwym i z haftem maszynowym, podsumowuje z dumą i szerokim uśmiechem: "Tak, trzej ostatni papieże byli moimi najlepszymi klientami".

Srebrniki

Juan Tardáguila jest srebrnikiem i wykonuje dzieła złotnicze: kielichy, monstrancje, viriles, navetas, palniki do kadzideł... Pracuje z mosiądzem, srebrem, złotem i stalą na trzony świętych naczyń, wszystkie są materiałami o określonej czystości, które nie rdzewieją. Wyjaśnia, że zajął się handlem w wieku 15 lat, bardziej z konieczności niż z powołania, i że było to długie terminowanie: "Zarządzanie tym wszystkim jest bardzo trudne; zajmuje prawie całe życie. Wymaga też dużej kreatywności.

Obawia się o przyszłość, bo trudno jest szkolić młodych ludzi. Są szkoły, ale szkolenia przez nie prowadzone są niewystarczające i trzeba je uzupełniać w warsztacie. Kiedyś było więcej miejsc pracy, ale teraz rynek się skurczył. Andaluzja to miejsce, gdzie jest więcej srebrników.

Dla Juana, jakość kawałka, oprócz materiałów, leży w jego projekcie. Ekskluzywny, pozakatalogowy egzemplarz różni się od tego, który jest reprodukowany seryjnie. W tym pierwszym przypadku nie używa się form i wykonuje się go na wymiar. Wymaga to większego poświęcenia i jest droższe.

Juan jest dumny z tego, że pracował przy renowacji monstrancji w Toledo: "Byłem pod wrażeniem tego, jak udało im się to zrobić w XVI wieku. Dziś technologia nam pomaga, ale wtedy musieli we własnym warsztacie wykonać te same surowce: blachę, gwint, srebrne śruby i nakrętki... Stąd pochodzi tak wiele procedur złotniczych". Motywuje go dobre wykonywanie swojej pracy i bycie docenianym przez ludzi: "Czasami dostajemy komplementy od klientów, a to wielka satysfakcja"..

Wreszcie jest sceptycznie nastawiony do mechanizacji swojego fachu: "Maszyny nie mogą się zbytnio zagłębiać w ekskluzywne części. Prawie wszystko trzeba robić ręcznie. W powtórzeniu sztuk, owszem, ale istnieje niebezpieczeństwo wyparcia rzemieślników. Tak stało się z grawerami: pozostało ich bardzo mało i jesteśmy prawie całkowicie zależni od maszyn, ale nie są one ważne lub opłacalne w przypadku niektórych prac, takich jak grawerowanie daty. A nie łącząc ludzi i maszyn, w końcu tracimy techniki rzemieślnicze.

Broncists

Juan Carriazo jest rzemieślnikiem z brązu, który specjalizuje się w wykonywaniu tabernakulum. Wyjaśnia, że zwykle są one wykonane z mosiądzu, ale mają części pokryte 24 karatowym złotem lub srebrem, i zwykle mają dwie powłoki: wewnętrzną, w której umieszcza się Najświętszy Sakrament, i zewnętrzną. Następnie dodaje się elementy dekoracyjne. Zamontowany jest również zamek. "Coraz częściej jesteśmy proszeni o bezpieczne zamki i stalowe płyty wzmacniające ze względów bezpieczeństwa".

Dobre tabernakulum jest dobre ze względu na ekskluzywny i piękny wygląd, a także ze względu na wzbogacenia, które są do niego dodawane: emalie, ryciny, kolumny, klejnoty..., choć te zazwyczaj zapewnia klient. Do tego dochodzi jeszcze wykonanie: "Są przybytki, które wymagają więcej niż trzy miesiące pracy: około 400 godzin".mówi Juan.

Juan komentuje z wielką satysfakcją: "Mam przybytki stworzone przeze Mnie na pięciu kontynentach. Mam zdjęcie ich wszystkich. Najlepsza była ta dla katedry w Alabamie, w stylu gotyckim, ze srebrnymi wewnętrznymi brylantami i emaliami: spektakularna! Realizacja tego zamówienia na katedrę zajęła nam dwa lata. I wyjaśnia, że pracuje nad tym "Nie uczyłam się go w szkole ze względu na tradycję rodzinną. Mój ojciec pracował tu przez 50 lat, a mój wujek również przez 50 lat. Kiedy zacząłem pracować w wieku 14 lat, spodobał mi się ten fach i nadal tak jest"..

A żeby dać mi wyobrażenie o tym, jakim wyzwaniem jest każdy tabernakulum, opowiada mi o przypadku klienta, który przyszedł z osobliwymi drzwiami do tabernakulum - miały one mechanizm otwierający - i poprosił go o tabernakulum do tych drzwi.

John wkrótce przejdzie na emeryturę, ale mówi, że przyszłość jego pracy jest zabezpieczona dzięki dwóm praktykantom. Ale ostrzega, że "Rzemiosło musi się bardzo podobać. Jeśli tego nie zrobisz, skończysz z nim. I trzeba się w to zaangażować. Ale to piękne rzemiosło, z którego jestem bardzo dumny"..

Emalie

"Emaliowanie to bardzo stara technika rzemieślnicza. Jej pochodzenie jest mało znane, ale ponieważ głównymi elementami emalii są metal i szkło, wymaga ona znacznego stopnia cywilizacji".wyjaśnia Montse Romero.

Pierwsze ślady emalii, dodaje, pojawiają się w Mezopotamii, ale to Egipcjanie opracowali kolorowe szkło i zapoczątkowali tę technikę zdobienia metalu kolorem. Robiono to również przy użyciu kamieni szlachetnych, ale emalie dają dużą uniwersalność zdobień. Dlatego emaliowanie zawsze szło w parze ze złotnictwem religijnym, choć emalie wykonuje się również w celach jubilerskich i dekoracyjnych (z motywami religijnymi lub bez), jak na przykład obraz Matki Boskiej, który Montse wskazuje mi przed miejscem, w którym rozmawiamy.

Obecnie wykonuje się mniej emalii, ponieważ jest to technika kosztowna, zwłaszcza ze względu na wymaganą wykwalifikowaną pracę. Ze względu na dużą trudność techniczną, niewiele osób wie jak to zrobić. Dobry artysta musi być też dobrym rzemieślnikiem, bo to są procesy, w których "Albo opanujesz materiały, albo one opanują ciebie. Trzeba opanować ogień - z piecami o temperaturze ponad 800 stopni -, szkło i metal. I choć metal i szkło wydają się być bardzo różnymi materiałami, mają podobną rozszerzalność i przylegają do siebie poprzez działanie ciepła, nie topiąc się. Myślę, że z czasem to rzemiosło będzie cenione wyżej niż teraz.

"To, co czyni emalię wartościową, to umiejętności rzemieślnika i ekspresyjność, jaką osiąga. Materiały nie są drogie: miedź, srebro i szkło, czyli krzemionka z pigmentami. I pamiętaj, że nie robimy nic standardowego: wszystkie emalie są robione ręcznie. Można mi zlecić wykonanie kielicha z emaliami ewangeliarzy, ale w końcu każdy ewangeliarz, który wykonam jest inny. Nie ma form, za pomocą których można odtworzyć te same emalie. To trochę jak malowanie ręczne, ale na miedzi i ze szkłem.

Montse uznaje, że religijny kunszt jest dodatkową motywacją. "Kiedyś namalowałam Madonnę i zostałam zaproszona na błogosławieństwo obrazu. Byłem pod wielkim wrażeniem, gdy zobaczyłem całą wioskę ustawioną w kolejce do ucałowania obrazu. Siedziałem w kącie i byłem poruszony. Wyobrażam sobie, że Bóg weźmie pod uwagę dzieło, które jest na Jego służbę. Nawet ci, którzy nie mają wiary, zdają sobie sprawę, że jest coś więcej, że muszą bardzo dobrze wykonać tę pracę, bo mamy bardzo szczególnego klienta: Kościół.

Moim celem, jak zauważa Monte, jest "Aby każdy obraz coś przekazywał. A tego, w dzisiejszych czasach, nie robi maszyna". Ale handel "Logicznie rzecz biorąc, musi się rozwijać. Można wprowadzić maszyny, które zabiorą ciężką pracę, jak kształtowanie elementów, czy szlifowanie metalu, ale istota rzemiosła pozostanie, jestem o tym przekonany"..

Kryzys znacznie uszczuplił pulę emalierów i to właśnie warsztaty pełnią funkcję szkoły dla czeladników. Dziś, z wyjątkiem Katalonii, niewiele osób skłania się ku handlowi. Montse, która jest architektem wnętrz, nauczyła się tego w warsztacie, w ciągu 18 lat pracy jako emalierka i polichromistka w Granadzie.

 Polerki

José Chicharro tłumaczy swój kunszt wskazując, że w końcu wszystkie dzieła złotnicze muszą przejść przez jego ręce: "Ja daję im życie; bez mojej pracy, choćby nie wiem jak dobrze pracował złotnik, nie wyglądałyby dobrze"..

Tego rzemiosła również uczymy się na warsztatach: "Zacząłem, gdy miałem 18 lat. Dużo nauczyłem się w rodzinnym zakładzie srebra. W tym fachu potrzeba dużo siły, bo trzeba naciskać i ze względu na ciężar niektórych elementów. I trzeba znać kilka sztuczek, zwłaszcza w przypadku płaskich kawałków"..

Ostrzega, że "Maszyny automatyczne są opłacalne, jeśli chodzi o wiele takich samych sztuk, ale sztuki złotnictwa religijnego są bardzo różne i maszyny tego nie rekompensują. Na przykład tabernakulum ma około stu elementów i każdy z nich musi być ręcznie wypolerowany. Dlatego właśnie jest to drogie. Ale to właśnie tam leży jakość i sztuka.

Komentuje też swoje zadowolenie, gdy wchodzi do kościołów i widzi rzeczy związane ze swoim zawodem. Niedawno widział w katedrze w Granadzie tabernakulum, które wyszło z jego warsztatu. Z wielką przyjemnością chwalił się przed tymi, którzy tam byli, że to on ją wypolerował. A przede wszystkim, "Jestem bardzo zadowolony ze srebrnego pawilonu, który wypolerowałem na monstrancję w Vigo. Kiedy widzisz, że ludzie dostrzegają twoją pracę, czujesz wielką satysfakcję".

José od emerytury dzieli zaledwie kilka lat. Dlatego komentuje: "Myślę, że pozostawiłem dość ważną spuściznę mojemu uczniowi. Potrzebni są młodzi ludzie, aby rzemiosło nie zaginęło, bo wielu z nas rzemieślników jest bliskich emerytury.

Rzeźbiarze i rzeźbiarki

"imaginero" lub rzeźbiarz, wyjaśnia Juan Carlos Martínez Moy, to rodzaj rzeźbiarza zajmującego się rzeźbieniem w drewnie, polichromią i o tematyce religijnej. Coś bardzo konkretnego. On sam jednak uważa się za rzeźbiarza: "Zrobiłem trochę bezpośredniej rzeźby, ale bardzo mało w porównaniu z gliną, na której pracuję najczęściej. Prawie wszystko co robię jest figuratywne i religijne, bo to są zlecenia, które przychodzą na warsztat najczęściej". W jego opinii, "Pustą kartką papieru w rzeźbie jest glina. Dzięki pracy z nim, stał się on dla mnie najszlachetniejszym materiałem: ma ekspresję, jakiej nie ma żaden inny materiał. Zaczynam od szkicu w glinie, a następnie wykonuję formę, z której powstaje dzieło lub jest ono digitalizowane, a następnie odtwarzane w pożądanym przeze mnie rozmiarze. Świat cyfrowy ułatwia wykonanie wielu kroków, choć w ciągu ostatnich dziesięciu lat bardzo niewiele rzeczy powtórzyłem".

Zwraca uwagę, że. "Na twarzy postaci skupiam się najbardziej, bo to ona przekazuje najwięcej, zwłaszcza w sztuce sakralnej. Można wziąć pień drzewa bez kory, zrobić piękną twarz i rękę i to wszystko". Podkreśla również, że "Moją największą nadzieją jest to, że Kościół będzie awangardą artystyczną, tak jak kiedyś, i że język sztuki współczesnej będzie służył jako wyraz Ewangelii, czyli tego, czym jest sztuka sakralna. Joseph Ratzinger napisał, że ikona ma poruszyć echo sacrum w nas wszystkich. I to jest mój cel: żeby dzieło moje poruszyło, bo to jest okno do nieba. Dlatego staram się dbać o swoje życie duchowe: jest mi ono potrzebne do pracy. Często podczas modlitwy miałem pomysły artystyczne.

Juan Carlos ubolewa nad nielicznymi rzeźbiarzami, którzy poświęcają się sztuce sakralnej: "Niektórzy dokonują ingresu, ale nie zawsze szczęśliwie".. Tam gdzie jest więcej wyobrażeń jest Andaluzja, a konkretnie Sewilla. A artystów nie jest więcej, bo z rzeźby trudno się utrzymać.

Polichromatory

Begoña Espinos zajmuje się polichromowaniem obiektów sztuki sakralnej: "To rzemiosło jest bardzo starożytne. I to właśnie w okresie romańskim i gotyckim pojawiła się technika estofado, która jest królową polichromii. Jest to trudna technika, która wymaga dużej wprawy i przede wszystkim wielu godzin. Jest to nie tylko drogie ze względu na materiał, ale także dlatego, że trzeba to robić ręcznie. W tej chwili nie da się zmechanizować polichromii, bo żeby nadać ten dotyk, który sprzyja ekspresji obrazu, potrzebne są ręce rzemieślnika". Choć wyjaśnia, że teraz stosuje się bardziej neutralną polichromię. Obrazy są nawet pozostawione w takiej postaci, w jakiej są.

W Anglii są dobrzy polichromatorzy. Są one również obfite na południu Hiszpanii i w Madrycie. Do zawodu trafiła z wyraźnego powołania zawodowego i podkreśla, że "Jeśli chodzi o wyobrażenia religijne, robisz to z większą czułością, bo wiesz, że kryje się za tym coś świętego, że musisz to zrobić bardzo dobrze, żeby ludzie byli temu oddani. Dużo modlę się też do obrazów, nad którymi pracuję".

Odnowiciele

Dulce Piñeiro wyjaśnia, że "Zawsze lubiłem sztukę, ale nie widziałem siebie jako artysty, a raczej jako lekarza dzieł sztuki".. I renowacji - dodaje, "Jest to bardzo potrzebny zawód. Ważne jest, aby ludzie myśleli o konserwacji swoich najcenniejszych egzemplarzy. Często nie zdają sobie sprawy z ich wartości historycznej i artystycznej, a zamiast nabywać nowe, może najlepiej byłoby je odrestaurować i przywrócić do kultu. Zajmujemy się oceną, czy należy je naprawiać lub odnawiać, a także jaki byłby najlepszy sposób ich czyszczenia.

Wyjaśnia on, że. "Jest wiele dzieł sztuki, które zostały zrujnowane przez ignorancję.

I zaznacza, że. "Dobra renowacja to taka, która szanuje oryginał, jest udokumentowana, sfotografowana, jest odwracalna i daje wskazówki konserwatorom, którzy przyjdą po niej. Tak jest w przypadku renowacji monstrancji z katedry w Toledo: wskazania poprzednich konserwatorów były dla nas bardzo pomocne. Zadziałały one bardzo dobrze i teraz monstrancja mogła odzyskać swój blask, co nie znaczy, że świeci jaśniej. Ponowne polerowanie oznaczałoby usunięcie materiału. Zarysowania, niedoskonałości i zabrudzenia zostały wyeliminowane"..

Wreszcie Dulce podkreśla, że główną trudnością w jej pracy jest sprawienie, by klienci dostrzegli, że czasem nie jest wygodne, by dzieło wyglądało jak nowe.

Proces likwidacji obozu dla uchodźców w Calais (Francja), w którym przebywały tysiące migrantów chcących dotrzeć do Wielkiej Brytanii, był w tych dniach przedmiotem wiadomości.

Wielu zostało rozesłanych do ośrodków recepcyjnych w całej Francji, choć około dwa tysiące, w tym wielu nieletnich, wolało zostać jak najdłużej, by spróbować dotrzeć do Wielkiej Brytanii, gdzie, jak twierdzą, mają krewnych, których nie wiedzą, czy kiedykolwiek w życiu będą mogli zobaczyć i objąć.

Większość analityków uważa, że jest to tylko kolejna prowizorka w obliczu ogromnego problemu, jakim są przepływy migracyjne, które są naprawdę wieloaspektowe, ale dotyczą setek tysięcy ludzi - milionów, jeśli zsumować liczby z lat - którzy są zdesperowani, aby osiągnąć lepszą, bardziej godną przyszłość i uciec od skrajnego ubóstwa.

Liczby są uparte. Od stycznia do początku października 2016 r., w ciągu nieco ponad dziewięciu miesięcy, do Europy przez Morze Śródziemne przybyło ponad 300 tys. migrantów; prawie 170 tys. przez Grecję i 130 tys. przez Włochy, a ponad 3,5 tys. osób utonęło lub zaginęło. W momencie publikacji tego numeru SłowoLiczba ta może sięgać nawet 4 tysięcy.

Zaledwie kilka dni temu pogrążony w wielkim kryzysie gospodarczym i finansowym kraj grecki zwrócił się o pilną pomoc dla 60 tysięcy uchodźców, którzy zostali uwięzieni w swoim kraju po zamknięciu granic przez pakt między Unią Europejską a Turcją. "Potrzebujemy koców teraz" - mówi grecki rząd.

Lampedusa

Od momentu wyboru na ster łodzi Piotrowej papież Franciszek uważnie śledzi dramat imigracji.

Pokazał to w lipcu 2013 roku, kiedy zorganizował pierwszą oficjalną podróż na sycylijską wyspę Lampedusa, liczącą ledwie pięć tysięcy mieszkańców, znaną z ciągłego wysiadania imigrantów i niezliczonych katastrof statków.

Tam Ojciec Święty uderzył w serca i niemal po raz pierwszy odniósł się do zjawiska, które skłoni świat do refleksji: "globalizacja obojętności"."Kto z nas płakał nad śmiercią tych braci i sióstr, nad wszystkimi, którzy podróżowali na łodziach, nad młodymi matkami, które niosły swoje dzieci, nad tymi mężczyznami, którzy szukali czegokolwiek, by utrzymać swoje rodziny?". "Jesteśmy społeczeństwem, które zapomniało o doświadczeniu płaczu... Iluzja tego, co nieistotne, tego, co tymczasowe, prowadzi nas do obojętności wobec innych, do globalizacji obojętności.", powiedział papież.

"Kto jest odpowiedzialny za krew tych braci? Nikt. Dziś nikt nie czuje się odpowiedzialny, straciliśmy poczucie braterskiej odpowiedzialności, popadliśmy w hipokryzję.".

Dzieci w ludzkiej degradacji

Trzy lata później, 13 października, papież Franciszek podał do publicznej wiadomości ".Orędzie na doroczny Dzień Migrantów i Uchodźców 2017".w którym donosi, że "dzieci migrantów trafiają na dno ludzkiej degradacji". Konkretny tytuł Twojej wiadomości to "Nieletni migranci, bezbronni i pozbawieni głosu". W tekście ostrzega się w szczególności o poważnym zagrożeniu dla osób podróżujących samotnie i wzywa do ich "prawo do gry".

Przemówienie Ojca Świętego miało miejsce w tym samym dniu, w którym stowarzyszenia humanitarne i organizacje pozarządowe zgłosiły zaginięcie około dziesięciu tysięcy nieletnich migrantów po ich przybyciu do Europy.

W samych Włoszech do tej pory w tym roku przybyło z Libii 16 800 małoletnich bez opieki: kończą życie na ulicach, znikają, jak wołał Franciszek. Do domów rodzinnych trafiają tylko najszczęśliwsze, lub najmniejsze.

Papież skrytykował, że "zamiast sprzyjać integracji społecznej dzieci migrantów lub programom bezpiecznej i wspomaganej repatriacji, celem jest jedynie zapobieganie ich wjazdowi, co sprzyja wykorzystaniu nielegalnych sieci".

Media informują, że od czasu podpisania przez UE umowy z Turcją zmniejszyło się napływanie przez Morze Egejskie Syryjczyków, a także innych migrantów z innych krajów Bliskiego Wschodu.

Libia jednak przejęła kontrolę. Migranci przybywają falami z innych krajów Afryki, uciekając przed głodem, pragnieniem, biedą i wojną. A naturalnym kierunkiem wyjazdu są Włochy.

Kontrowersyjne ściany

Można by teraz zapytać, czy zaczynają się pojawiać inicjatywy, które w jakiś sposób, choćby tylko częściowo, wspierają apele Ojca Świętego.

To prawda, że UE zaczęła podpisywać umowy z kilkoma krajami afrykańskimi - Nigerią, Senegalem, Mali, Nigrem i Etiopią - jak zobaczymy wkrótce. Jednak intensywna aktywność w budowie ogrodzeń i murów, a przynajmniej w ich zapowiadaniu, w celu uniknięcia efektów "przyciągania", nie napawa optymizmem.

Po drugiej stronie Atlantyku kandydat republikanów Donald Trump w ostatnim odcinku kampanii powtórzył obietnicę, która tak bardzo zbulwersowała świat latynoski: "...świat latynoski tak się zbulwersował...".Ja chcę budować mur, my musimy budować mur."(z Meksykiem). Choć nie powtórzył już tego, co w ostatnich miesiącach jeszcze bardziej oburzyło Meksykanów: że to oni będą musieli ponieść rachunek za pokonanie ponad trzech tysięcy kilometrów.

Po tej stronie oceanu, w tym samym czasie, co demontaż "dżungla"We wrześniu Francja i Wielka Brytania ogłosiły budowę czterometrowego, kilometrowego muru w Calais, który ma uniemożliwić uchodźcom i migrantom dotarcie do Wielkiej Brytanii - podała CNN.

"Wykonaliśmy już ogrodzenie. Teraz zrobimy ścianę"Brytyjski minister ds. imigracji Robert Goodwill zapowiedział. Pomimo obecnych środków bezpieczeństwa - które obejmują ogrodzenie - Goodwill powiedział, że niektórzy ludzie nadal ryzykują podróż do Wielkiej Brytanii.

Pojawiły się już jednak pewne protesty i argumenty przeciwko murowi w Calais. Brytyjscy kierowcy ciężarówek skrytykowali budowę muru jako "...barierę, która jest nie tylko zagrożeniem dla UE, ale także zagrożeniem dla przyszłości UE".słabe wykorzystanie pieniędzy podatników" - powiedział Richard Burnett, lider Road Freight Association.

A w wypowiedziach, o których donosi brytyjska gazeta The GuardianFrançois Guennoc, z organizacji pozarządowej Auberge des Migrants, która działa w Calais, mówi, że "ten mur sprawi tylko, że migranci będą musieli iść dalej, by go przekroczyć". "Kiedy stawiasz mury gdziekolwiek na świecie, ludzie znajdują sposoby, by je przeskoczyć. To strata pieniędzy. To może sprawić, że sytuacja stanie się bardziej niebezpieczna. Zwiększy to opłaty dla przemytników ludzi i ludzie będą w końcu podejmować większe ryzyko."powiedział Guennoc.

Jednak nawet w krajach, które były świadkami wznoszenia i upadku muru berlińskiego, ponieważ należały do byłej orbity sowieckiej, zaczęto stawiać płoty i mury, aby zatrzymać migrantów w drodze do Niemiec.

Niektóre z państw, które podjęły takie inicjatywy to Bułgaria na granicy z Turcją, Węgry na granicy z Serbią i Chorwacją, Słowenia z Chorwacją, Macedonia z Grecją oraz Estonia, która przegłosowała budowę muru na granicy z Rosją, a także Grecją oraz Wielką Brytanią i Francją.

Jak wiadomo, Hiszpania od lat ma wysokie ogrodzenia z Marokiem w autonomicznych miastach Ceuta i Melilla, odpowiednio 8 i 12 kilometrów, aby zniechęcić do nielegalnego wjazdu migrantów przez kraj alawitów. I nie należy zapominać o 700-kilometrowej barierze Izraela z Palestyńczykami na Zachodnim Brzegu.

Ostatecznie, wraz z upadkiem muru berlińskiego w 1989 roku i zglobalizowaną gospodarką, wielu analityków myślało, że mury upadną, ale ruchy migracyjne i konflikty ponownie wprawiły je w ruch.

Obok zniesienia tych murów należy również wspomnieć o niedawnej inicjatywie o pozytywnym wydźwięku, choć jej niuanse nie są w pełni znane: UE zaczęła podpisywać umowy z krajami afrykańskimi. Motywem nie jest ułatwianie przyjmowania migrantów, ani ich integracji w Europie, ale osiąganie kompromisów. Są to Nigeria, Senegal, Mali, Niger i Etiopia.

Celem UE jest kontrola migracji. Agencje UE są oskarżane o uzależnianie pomocy rozwojowej dla państw. Bruksela jednak temu zaprzecza. Czas da lub odbierze powody, natomiast papież Franciszek wzywa Europę do "odzyskania zdolności do integracji, którą zawsze posiadała".

"Wszystkie mury upadają, dziś lub jutro".

Wracając w ubiegłym roku z Filadelfii, niemiecki dziennikarz zapytał papieża o kryzys migracyjny i decyzję kilku krajów o ogrodzeniu swoich granic drutem kolczastym. Papież Franciszek był dosadny. Słowo kryzys kryje za sobą długi proces, spowodowany w dużej mierze przez "eksploatacja kontynentu przeciwko Afryce"i z powodu wojen. W sprawie płotów i ogrodzeń z drutu powiedział: ".Wszystkie mury upadają, dziś, jutro czy za sto lat, ale wszystkie upadają. To nie jest rozwiązanie. Mur nie jest rozwiązaniem. Problem pozostaje. I pozostaje z większą nienawiścią".

Później tę samą myśl powtórzył w katechezie środowej w Rzymie: "W niektórych częściach świata istnieją mury i bariery. Czasami wydaje się, że cicha praca wielu mężczyzn i kobiet, którzy na wiele sposobów oferują pomoc i wsparcie uchodźcom i migrantom, jest przyćmiona przez szmer dawania głosu instynktownemu egoizmowi.".

Największa solidarność: Włochy

Włoski naród stał się ostatnio gospodarzem par excellence. Nie tylko ratuje przed utonięciem 160 tys. migrantów rocznie, ale wydaje się, że chce przyjąć tych, których Francja i Niemcy nie przyjmą.

Mario Marazitti, przewodniczący Komisji Spraw Społecznych Izby Deputowanych, mówi, że Włochy, w przeciwieństwie do innych krajów europejskich, podjęły już decyzję. W sprawozdaniach zgłoszonych przez El Paíspowiedział: "Europa to starsza pani, prawie bezdzietna, która musi zdecydować, czy chce nadal starzeć się samotnie, zamknięta w swoim pięknym domu, otoczona meblami, obrazami i biżuterią, czy też dzielić przyszłość z tymi, których przybywa. Migracja, zamiast zagrożenia, jest wielką szansą. Transfuzja przyszłości i solidarności dla staruszki.".

Prefekt Mario Morcone, szef Departamentu Imigracji MSW, powiedział: "...władze imigracyjne mają obowiązek chronić prawa migrantów.Nie ma związku między imigracją a przestępczością, tak jak nie ma związku między imigracją a terroryzmem. Nie ma żadnego. I to nie jest moja opinia. Dane mówią, że tak. Nie ma żadnego związku.

"Nasz kraj"wyjaśnia Morcone.do niedawna była miejscem przerzutu migrantów, ale teraz, po odrzuceniu przez Francję lub Niemcy, nie mają innego wyboru, jak tylko zostać tutaj. Obecnie mamy prawie 160 tys. osób w sytuacji przyjęcia, rozmieszczonych w całym kraju, wspieranych przez rodziny, stowarzyszenia i rady miast. Ale dziś nacisk kładzie się nie tyle na przyjmowanie, co raczej na włączanie i integrację.".

W tym celu państwo włoskie zaczęło szukać wsparcia ze strony społeczeństwa obywatelskiego. Jednym z przykładów są korytarze humanitarne utworzone przez Wspólnotę Sant'Egidio i Kościół Ewangelicki.

Liczby i dane dotyczące do przepływów migracyjnych

-Trzy setki tysięcy migrantów tylko w tym roku. Do tej pory w 2016 roku do Europy przez Morze Śródziemne przybyło ponad 300 tys. migrantów, prawie 170 tys. przez Grecję i 130 tys. przez Włochy, a ponad 3,5 tys. osób utonęło lub zaginęło. Grecja zaapelowała w tych dniach o pomoc w opiece nad 60 tys. uchodźców, uwięzionych w swoim kraju po zamknięciu granic na mocy porozumienia między Unią Europejską a Turcją. "Potrzebujemy koców teraz" - mówi grecki rząd.

-Nowe ogłoszenia ścienne. W celu powstrzymania napływu migrantów niektóre kraje zapowiedziały lub wprowadziły w życie ogrodzenia i mury graniczne, oprócz tych istniejących w takich krajach jak Izrael czy Hiszpania. Są to Francja i Wielka Brytania w Calais; Bułgaria, na granicy z Turcją; Węgry, na granicy z Serbią i Chorwacją; Słowenia, z Chorwacją; Macedonia, z Grecją; oraz Estonia na granicy z Rosją. W Stanach Zjednoczonych Trump zapowiedział budowę muru na granicy z Meksykiem, jeśli wygra wybory.

-Włochy, wysiłek solidarności. Włochy stały się największym na świecie krajem przyjmującym migrantów. Nie tylko ratuje przed utonięciem 160 tys. migrantów rocznie, ale wydaje się, że chce przyjąć tych, których Francja i Niemcy odrzucają. Obecnie ma ponad 160 tys. osób zakwaterowanych w całym kraju, wspieranych przez rodziny, stowarzyszenia i gminy.