Rzadko kiedy mija dzień, kiedy media informacyjne, w mediach tradycyjnych lub za pośrednictwem sieci społecznościowych, nie podają jednej z tych historii: starsza osoba, która od kilku dni nie żyła w swoim domu i nikt się o nią nie upomniał; w takim a takim mieście znika starsza osoba, niezależnie od tego, czy ma chorobę Alzheimera, czy nie; niezrównoważony młody człowiek masowo strzela do tłumu w szkole lub na placu; w takim a takim kraju wzrasta liczba osób zażywających narkotyki i alkohol; aresztowany zostaje pedofil z wieloma aktami; młoda kobieta znika i zostaje znaleziona martwa w koszarach; dziewczyna jest napastowana seksualnie; starsza lub chora osoba jest źle traktowana...

Podstawowe przyczyny tych i podobnych wydarzeń, które powodują tak wiele cierpienia i zakłóceń w społeczeństwie, są różnorodne. Ale jest jeden, który wyłania się, gdy tylko przeanalizuje się je z odrobiną spokoju: samotność. Właśnie teraz, w tych czasach internetowej globalizacji i błyskawiczności informacji.

Tak, w tej epoce sieci społecznych, wiele osób dostrzega brak uczucia i przyjaźni; odrzucenie, mówiąc słowami papieża Franciszka, lub izolację społeczną, czy to powstałą, czy też wybraną dawno temu, ze względu na okoliczności życia; brak uwagi dla innych; brak towarzystwa nawet ze strony członków rodziny; mało towarzyszenia lub pomocy, nawet jeśli tego nie mówią, w uczestniczeniu w ich wewnętrznym życiu duchowym.

Z drugiej strony, od pewnego czasu publikowane są wyniki badań w kilku kierunkach dotyczące: 1) szkodliwego wpływu samotności na zdrowie, a także samotności jako czynnika poważnego pogorszenia stanu zdrowia w chorobach przewlekłych (Światowa Organizacja Zdrowia, WHO); 2) odwrócenia piramidy ludności, która przestaje być piramidą: Co roku zwiększa się liczba osób starszych - wymagających dużej opieki i pomocy, gdyż nie są już w stanie sami o siebie zadbać - a zmniejsza się liczba osób młodych, co wynika z niskiego przyrostu naturalnego; oraz 3) wzrost liczby osób żyjących samotnie, przynajmniej w krajach tzw. świata zachodniego.

To są zjawiska, które wymagają analizy, i zdolności do reagowania. Na razie niektórzy politycy zaczęli podejmować decyzje. Ale refleksja musi odbywać się na tle innych spraw. Na przykład: Czy samotność jest zła? Jakie mamy na myśli rodzaje samotności? Kto jest szczególnie nią dotknięty? Jak można zapobiegać samotności? Czy samotność ma wymiar duchowy? Jakie antidotum byłoby właściwe, aby przezwyciężyć stan samotności? Dlaczego tak wiele osób starszych czuje się samotnych?

W Wielkiej Brytanii, kwestia stanu

Debata na te tematy nasiliła się w ostatnich tygodniach z inicjatywy brytyjskiej premier Theresy May, która w ramach Ministerstwa Kultury, Sportu i Społeczeństwa Obywatelskiego utworzyła sekretarza stanu, który ma zająć się "problemem samotności".

Według socjologów, w Wielkiej Brytanii ponad dziewięć milionów ludzi, młodych i starszych, czuje się samotnych. To jest 13,7 % populacji. Downing Street, oficjalne biuro szefa rządu, zapewniło, że celem nowego departamentu jest działanie przeciwko samotności, "której doświadczają osoby starsze, te, które straciły bliskich i te, które nie mają z kim porozmawiać".
Informując o tym fakcie, BBC podsumowuje niektóre z oficjalnych argumentów: "Samotność jest tak samo szkodliwa dla zdrowia jak wypalanie 15 papierosów dziennie" oraz "choć zjawisko to nie różnicuje wieku, najbardziej dotknięte są osoby starsze".

Szacuje się, że w Anglii połowa osób w wieku 75 lat żyje samotnie, co odpowiada około 2 milionom osób.

Co więcej, brytyjska telewizja publiczna twierdzi, że wielu z nich zgłasza spędzanie dni, a nawet tygodni, bez jakichkolwiek interakcji społecznych. Podkreśla też, że utworzenie tego ministerstwa jest "krystalizacją idei ukutej przez Jo Cox, posłankę Partii Pracy, która została zamordowana w czerwcu 2016 roku, przed referendum, w którym Wielka Brytania zagłosowała za wyjściem z Unii Europejskiej". Jo Cox dostrzegła skalę samotności w kraju i poświęciła swoje życie, by zrobić wszystko, co w jej mocy, by pomóc osobom dotkniętym tym problemem - powiedziała May w oświadczeniu.

Komentując te wiadomości, hiszpańska fundacja Desarrollo y Asistencia, która od ponad 20 lat działa w naszym kraju na rzecz towarzyszenia osobom starszym, zwróciła na przykład uwagę, że "200 tys. z nich może przejść miesiąc bez rozmowy z przyjacielem lub członkiem rodziny i bez jakiejkolwiek interakcji społecznej".

Kilka organizacji pozarządowych działających w Hiszpanii, takich jak Czerwony Krzyż, Telefon Nadziei i Lekarze Świata, a także Rozwój i Pomoc, ostrzegają, że samotność jest "coraz częstsza" i może "rosnąć z czasem". Ogólnie rzecz biorąc, nie uważają, "że jest to tak pilne jak w Wielkiej Brytanii, ale musimy być czujni", mówi Joaquín Pérez, dyrektor programu dla osób starszych Hiszpańskiego Czerwonego Krzyża.

Raporty brytyjskie

Theresa May i jej pracownicy zostali zapoznani w 2017 roku z raportami Church Urban Fund, organizacji charytatywnej założonej przez Kościół anglikański w 1987 roku, aby pomóc najbardziej pokrzywdzonym i najbiedniejszym ludziom. Raport o samotności z 2017 roku nosi tytuł Connecting Communities: the impact of loneliness and opportunities for churches to respond.

Tekst zaczyna się od następującego założenia: "Samotność jest coraz częstszym doświadczeniem w Wielkiej Brytanii. Prawie jeden na pięciu z nas twierdzi, że często lub zawsze czuje się samotny, jeden na dziesięciu twierdzi, że nie ma bliskich przyjaciół, a w 2014 roku 64 % przywódców Kościoła anglikańskiego stwierdziło, że samotność i izolacja stanowi istotny problem w ich okolicy (w 2011 roku było to 58 %).

Ponieważ nasze społeczeństwo zmienia się i ludzie żyją dłużej, dojeżdżają więcej i częściej żyją samotnie, coraz większa liczba z nas żyje z rodzajem chronicznej i wyniszczającej samotności, która wpływa na nasze poczucie własnej wartości, a także na nasze zdrowie fizyczne i psychiczne. Inne badania Relate i relacji Scotland, opublikowane w 2017 roku, pokazują, że prawie pięć milionów dorosłych w Wielkiej Brytanii nie ma żadnych bliskich przyjaźni, a większość osób pracujących ma większy kontakt z własnym szefem i kolegami z pracy niż z rodziną i bliskimi przyjaciółmi.

Samotność i izolacja, różne

Dane Urban Fund są prawdziwe, ale nie wszystkie środowiska anglosaskie (i nieanglosaskie) myślą dokładnie o koniecznej korelacji całej samotności, jakiejkolwiek samotności, z pogorszeniem lub pogorszeniem stanu zdrowia.

"Potencjalnie szkodliwy wpływ samotności i izolacji społecznej na zdrowie i długowieczność, zwłaszcza wśród starszych dorosłych, jest dobrze znany" - napisała Jane E. Brody w "The New York Times" w grudniu ubiegłego roku.

Ale w miarę postępu badań, dodał, "naukowcy lepiej rozumieją wpływ samotności i izolacji na zdrowie". Dokonano zaskakujących odkryć. Po pierwsze, choć ryzyko jest podobne, samotność i izolacja niekoniecznie idą w parze, zauważyli Julianne Holt-Lunstad i Timothy B. Smith, badacze psychologii na Uniwersytecie Brigham i. Smith, badacze psychologii z Brigham Young University".

Naukowcy kwalifikują swoje ustalenia: "Izolacja społeczna oznacza niewiele połączeń społecznych lub interakcji, podczas gdy samotność implikuje subiektywne postrzeganie izolacji; rozbieżność między pożądanym i rzeczywistym poziomem interakcji społecznych" - napisali w zeszłym roku w czasopiśmie Heart.

Innymi słowy, zauważa Brody, "ludzie mogą izolować się społecznie i nie czuć się samotni; mogą po prostu woleć prowadzić pustelniczą egzystencję. Podobnie niektórzy ludzie mogą czuć się samotni nawet wtedy, gdy są otoczeni wieloma osobami, zwłaszcza jeśli ich związki są emocjonalnie niesatysfakcjonujące.

"Samotność nie jest zła".

W podobnym nurcie, choć z innym podejściem, Marina Gálisová zastanawia się, czy samotność jest dziś epidemią, bo są ludzie, którzy o tym nie mówią, ale są samotni, i przeprowadziła wywiad z kilkoma ekspertami dla słowackiego tygodnika Týždeň w związku z nowo utworzonym brytyjskim departamentem samotności.

Psychiatra Michal Patarál uważa na przykład, że "samotność nie jest zła sama w sobie" i wzywa do "równowagi", aby pielęgnować relacje z ludźmi i przyjaźnie. W artykule podkreślono znaczenie "docierania do innych" i "duchowego wymiaru" osoby.

Niektórzy, w tym ewangelicki teolog Peter Málik i ekspert od nowych technologii Martin Vystavil, zauważają, że "relacje internetowe potrzebują wtedy ciała, poznania się, przytulenia".

Perspektywa katolicka

Dokładnie w dniu ogłoszenia przez Theresę May, niektórzy w Wielkiej Brytanii przypomnieli przemówienie papieża Franciszka do Parlamentu Europejskiego, trzy i pół roku przed brytyjską decyzją i prawie trzy lata przed raportem Church Urban Fund. Minął rok od opublikowania przez Następcę Piotra adhortacji Evangelii Gaudium, więc nikogo nie zdziwiły jego słowa: "Jedną z chorób, które widzę dziś najbardziej rozpowszechnione w Europie, jest samotność tych, którzy nie mają żadnych więzi. Widać to szczególnie u osób starszych, często pozostawionych na pastwę losu, jak również u młodzieży pozbawionej punktów odniesienia i możliwości na przyszłość; widać to także u wielu ubogich, którzy zamieszkują nasze miasta, i u zagubionych w oczach imigrantów, którzy przybyli tu w poszukiwaniu lepszej przyszłości".

Ojciec Święty mówił wcześniej o "Europie, która nie jest już płodna i żywa, tak że wielkie ideały, które inspirowały Europę, wydają się tracić siłę przyciągania". Następnie mówił o prawach człowieka i podkreślał transcendentną godność człowieka.
"Tę samotność pogłębił kryzys gospodarczy - dodał - którego skutki utrzymują się do dziś z dramatycznymi konsekwencjami ze społecznego punktu widzenia".

Wewnętrzna pustka i zewnętrzna samotność

W październiku 2015 r., podczas Mszy św. inaugurującej Synod Biskupów o rodzinie, papież ponownie odniósł się do samotności jako "dramatu naszych czasów". W homilii przywołał doświadczenie Adama opowiedziane w Księdze Rodzaju, który "nie znalazł nikogo podobnego do siebie, kto by mu pomagał", do tego stopnia, że Bóg powiedział: "Nie jest dobrze, żeby Bóg był sam. Uczynię mu pomocnika odpowiedniego dla niego" (Rdz 2,18). "Nasz świat żyje paradoksem zglobalizowanego świata, w którym widzimy tak wiele luksusowych domów i wieżowców, ale coraz mniej ciepła domowego i rodzinnego". A także odniósł się do "głębokiej pustki w sercu; wiele przyjemności, ale mało miłości; tak wiele wolności, ale mało autonomii".

Ojciec Święty medytował nad tym, że "coraz więcej osób czuje się samotnych, a ci zamykają się w egoizmie, w melancholii, w destrukcyjnej przemocy oraz w niewoli przyjemności i boga pieniądza".

Diagnoza była naprawdę ostra: "Trwała, wierna, wyprostowana, stabilna, płodna miłość jest coraz częściej wyśmiewana i uważana za staroświecką. Wydawałoby się, że najbardziej zaawansowane społeczeństwa to właśnie te, które mają najniższy wskaźnik urodzeń i najwyższy wskaźnik aborcji, rozwodów, samobójstw, zanieczyszczenia środowiska i społeczeństwa.

Musi również odzwierciedlać, i dalej wskazywać, bolesne fakty, na których Franciszek położył swój palec: "Ludzie starsi opuszczeni przez swoich bliskich i własne dzieci; wdowy i wdowcy, tak wiele mężczyzn i kobiet opuszczonych przez własne żony i mężów".
Przewidywalnie, Papież przypomniał następnie o wielu osobach, "które w rzeczywistości czują się samotne, niezrozumiane i niewysłuchane; w migrantach i uchodźcach uciekających przed wojną i prześladowaniami; i w tak wielu młodych ludziach, którzy są ofiarami kultury konsumpcji, kultury wyrzucania i odrzucania".

Parafie, stowarzyszenia, rodziny

Kilka dni temu Charles de Pechpeyrou zastanawiał się w L'Osservatore Romano nad nowym brytyjskim ministerstwem. Powiedział: "Samotność jest związana z pewnymi aspektami dzisiejszego społeczeństwa, szczególnie w krajach zachodnich: rodzina, która nie odgrywa swojej roli, zawodząca tkanka społeczna, starzenie się społeczeństwa, brak bezpieczeństwa w transporcie miejskim, zagrożenie zdrowia.

Ale dziś istnieje także inna forma samotności, która ma się niebezpiecznie nasilić: samotność wirtualna. Pomimo dostępności aplikacji i usług, które powinny łączyć ludzi, od Tindera po WhatsApp, samotność w prawdziwym życiu rośnie. Godziny i godziny spędzone przed ekranem, podczas gdy realne spotkanie z nowym znajomym, w rzeczywistości obcym człowiekiem, jest maksymalnie wycofane".

Jeśli chodzi o metodę angielską, publicysta zastanawiał się, czy powołanie nowego ministerstwa wystarczy, bo "Philip Booth, profesor finansów na Uniwersytecie Londyńskim, uważa, że choć jest to dobra inicjatywa, to problem trzeba rozwiązać w inny sposób". A raczej zaczynając od dołu, a nie od góry.

W ciągu ostatnich czterdziestu lat rodziny rozproszyły się po Wielkiej Brytanii, stały się mniejsze i bardziej rozdrobnione; kościoły, tradycyjnie uprzywilejowane miejsce tworzenia wspólnoty, zostały osłabione.

Dlatego ważne jest, aby w walce z izolacją zacząć od parafii, stowarzyszeń i rodzin, i to właśnie władze lokalne, a nie krajowe, mogą najlepiej działać na tym poziomie. Jak mówią Anglosasi, powinno obowiązywać motto "myśl globalnie, działaj lokalnie".

Miłość i jedność rodziny

W Hiszpanii arcybiskup Juan del Río z archidiecezji kastylijskiej potępił niedawno fakt, że "coraz więcej osób mówi, że czuje się samotna, ale nie podejmuje się problemów leżących u podstaw tego stanu rzeczy z obawy przed zakwestionowaniem współczesnej materialistycznej wizji życia i rodziny".

Jego zdaniem, zgodnie z komentowanymi liniami, "musimy założyć podstawową samotność, którą daje nam natura ludzka. Ale "nie jest dobrze, żeby człowiek był sam", sama istota osoby domaga się towarzystwa drugiego człowieka. Potrzebujemy przyjaznej dłoni, która pomoże nam zmierzyć się z życiem z jego bólami i enigmą jego końca - śmierci".

Biskup Del Río wskazuje również na "samotność spowodowaną osobistymi błędami, które czasem stawiają osoby w sytuacji izolacji, której ani nie chciały, ani nie szukały", a także na "inną samotność, która narzuca się z powodu krzywdy, jaką mogą nam wyrządzić inni ludzie, co prowadzi do braku komunikacji i trwałej nieufności wobec społeczeństwa".

Podsumowując, jakie postawy proponuje arcybiskup wojskowy, aby "nie poddać się smutkowi śmierci, który niesie ze sobą samotność"? W syntezie cztery orientacje pastoralne: 1) "Przygotować się do owocnej samotności, czyli takiej, która żyje z bogactwa wartości, jakie mieszkają w sercu człowieka. 2) Zmierzyć się z "radykalną zmianą dotyczącą materialistycznej koncepcji życia", ponieważ "czysta wygoda pozostawia duszę pustą"; 3) Zmierzyć się z kluczową kwestią, jaką jest "odmowa przyrostu naturalnego, która tworzy społeczeństwo ludzi starych". "Zdroworozsądkowe pytanie brzmi: kto będzie pomagał osobom starszym, gdy nie będą się rodzić dzieci". W połączeniu z faktem, że "rozpad rodziny rodzi samotność od najmłodszych lat". I 4) "Stąd rodzina musi być zrehabilitowana w prymacie 'miłości i jedności'; także poprzez poczucie przynależności do tej drugiej rodziny, Kościoła, który towarzyszy nam w całej naszej samotności i pustce egzystencjalnej, ofiarując nam towarzystwo Kogoś, kto nigdy nas nie opuszcza, nawet po śmierci: Jezusa Chrystusa, Pana".

"Życie duchowe ma charakter terapeutyczny".

Szukać towarzystwa Przyjaciela, który nigdy nas nie opuszcza, mówi biskup Juan del Río. Obcowanie z Bogiem, życie wewnętrzne, modlitwa. Przykład Jezusa Chrystusa jest bardzo wyraźny. Ewangelia wielokrotnie opisuje, jak Jezus wstawał wcześnie lub odchodził na bok, aby modlić się z Bogiem Ojcem; Jego odczucie samotności w Getsemani i na krzyżu jest prawdziwe, ale porusza Go nienasycony głód dusz, jak napisał św. Josemaría w swojej Drodze Krzyżowej (Stacja I, punkt 4). Tak właśnie działało i działa nadal odkupienie Jezusa Chrystusa. Z nieskończoną miłością. Być może dlatego św. Josemaría napisał w Drodze: "Staraj się codziennie osiągnąć kilka minut tej błogosławionej samotności, która jest tak konieczna, aby rozpocząć życie wewnętrzne" (nr 304). Manuel Ordeig napisał w Palabra w zeszłym miesiącu o wspominaniu i milczeniu, z wieloma interesującymi rozważaniami.

"Zajmowanie się życiem duchowym jest terapeutyczne" - mówi Mar Garrido López, dyrektor Estudios y Proyectos de Desarrollo y Asistencia, organizacji, która ma ponad 2000 wolontariuszy w swoich programach towarzyszenia, w których starają się oni łagodzić samotność osób pokrzywdzonych przez los.
Podstawy, na których opiera się praca tej organizacji, mają związek z "chrześcijańskim braterstwem". Tak zainspirowali ją jej pierwsi członkowie, obecnie emerytowani przyjaciele, pod wpływem impulsu José María Sáenz de Tejada.

Mar Garrido mówi: "Chrześcijanie są otwarci na wszystkich. Uczęszczamy do ludzi, jesteśmy na usługach każdego człowieka, niezależnie od tego, czy jest wierzący, czy agnostyk. Widzieliśmy, jak ludzie przebywający w domach starców, gdy są zabierani do Kaplicy, na niedzielną Mszę Świętą, czy w innym czasie, poprawiają się duchowo".

Wśród innych doświadczeń Mar Garrido, który chwali pracę parafialnej Caritas, dzieli się potrzebą, aby wolontariusze "nauczyli się słuchać" i "nazywali ludzi po imieniu". "Marginalizacja się starzeje", zapewnia Garrido, "warunki niedożywienia i braku higieny są często bardzo złe". "Dlatego staramy się ograniczać negatywne skutki braku więzi rodzinnych i relacji interpersonalnych, zawsze we współpracy z pracownikami służby zdrowia.

Inicjatywa w Galicji

Kreatywność jest niezbędna w opiece nad ludźmi, także w wykrywaniu ich potrzeb. Rok temu w Betanzos franciszkanin o. Enrique Lista rozpoczął pilotażowy projekt Familias Abertas (Rodziny otwarte). Inicjatywa skupia się na umożliwieniu osobom, które czują się lub żyją samotnie, udania się do klasztoru w San Francisco, opuszczonego przez Siostry Misjonarki Maryi. Na przykład Ramón, który uznaje, że jest "prototypem osoby, która znajduje się w sytuacji samotności", znalazł pomocną dłoń w bracie Enrique, który zaprosił go, aby spędził z nim kilka dni, jak podaje Alfa y Omega.

Fray Enrique potwierdza, że "nowym ubóstwem jest samotność" i że Familias Abertas nie potrzebuje wielkiej logistyki. "Wystarczy, że pracownik socjalny będzie koordynował wnioski. Nie ma też wielkiego dodatkowego wydatku dla Kościoła, bo to sami ludzie, którzy chodzą do klasztoru, przyczyniają się do tego".

Przyjaźń u Saint-Exupery'ego

Kilka lat temu profesor filozofii Jaime Nubiola, współpracownik Palabra, opublikował w Arvo.net krótki artykuł zatytułowany "Siła przyjaźni". Autor przywołał "mrówczą scenę opowiedzianą przez Saint-Exupery'ego w Land of Men, o jego przyjacielu pilocie, który miał wypadek w środku Andów. Warto przypomnieć tę scenę, aby podkreślić kontrast między niepewnością miłości i przyjaźni w naszym społeczeństwie a skuteczną siłą tych więzi uczuciowych.

Był to samolot pocztowy przewożący pocztę z Santiago de Chile do Mendozy. Podczas przekraczania Andów straszliwa burza sprowadza mały samolot na ziemię nad górami. Po uwolnieniu się z roztrzaskanego kokpitu, niezraniony pilot zaczyna iść w kierunku, w którym, jak mu się wydaje, może najpierw znaleźć pomoc. Ale Andy są ogromne i siła fizyczna oraz jedzenie są bardzo ograniczone.

W śniegu - powiedział pilot - traci się wszelki instynkt samozachowawczy. Po dwóch, trzech, czterech dniach w podróży chce się po prostu spać. Tego właśnie chciałem. Ale powiedziałem sobie: jeśli moja żona myśli, że żyję, to wie, że chodzę. Moi towarzysze wiedzą, że chodzę. Wszyscy mi ufają, a ja jestem świnia, jeśli nie chodzę.

Jego miłość do żony i lojalność wobec przyjaciół trzymają go przy życiu, a kiedy jest bliski upadku wyczerpany na śniegu, przypomnienie, że ciało musi zostać odzyskane, aby jego żona mogła odebrać ubezpieczenie na życie, daje mu nową siłę do kontynuowania.

Ta historia przyprawia o gęsią skórkę, pisze Jaime Nubiola. "Ze wzruszeniem uświadamiamy sobie, że jego miłość do żony dosłownie uratowała Guillaumetowi życie. Historia taka jak ta pozwala nam zrozumieć, że jakość życia - parafrazując Saint-Exupery'ego - zależy od jakości swobodnie wybranych więzi afektywnych. To właśnie miłość i przyjaźń ratują całe nasze życie.
Profesor na zakończenie cytuje filozofkę Anę Romero, która napisała: "Chcemy mieć w życiu przyjaciół, aby nie być samotnym - czasem czujemy się samotni nawet w otoczeniu ludzi - aby żyć pełniej i naprawdę cieszyć się życiem".

W związku z ostatnimi przypadkami przemocy wobec kobiet w Hiszpanii i na świecie, Palabra zajmuje się dziś, z psychologicznego i psychiatrycznego punktu widzenia, tym, na czym polega ta dramatyczna przemoc, jej korzeniami i znakami, które ją zdradzają. Jedna agresja to już za dużo, mówią autorzy, którzy zagłębiają się w relacje i to, jak się zachować, gdy ktoś doznaje tej przemocy.

TEKST -. Inés Bárcenas, psycholog, María Martín-Vivar, psycholog, doktor psychologii i Carlos Chiclana, psychiatra, doktor medycyny.

Ponad 800 milionów kobiet na świecie cierpi z powodu przemocy tylko dlatego, że są kobietami. Większość napaści wynika z błędnego przekonania o wyższości mężczyzn nad kobietami, do czego społeczeństwo tak często zachęca lub przemilcza.

Przemoc ze względu na płeć, oparta na różnych atrybutach społecznych w zależności od kultury, we wszystkich swoich aspektach fizycznych i psychologicznych, jest bardzo poważnym problemem, który wymaga zdecydowanej i stałej interwencji w ramach edukacji na rzecz równości, różnorodności i szacunku. Pojedyncza agresja tylko dlatego, że jest kobietą, byłaby nie do pomyślenia. Rzeczywistość jest taka, że miliony kobiet żyją w strachu.

Rodzaje przemocy i wykorzystywania ze względu na płeć

Według WHO istnieje kilka rodzajów przemocy, które wymagają różnych interwencji. Wydaje się, że słowo przemoc sugeruje, że istnieje fizyczna krzywda, która zabiera cię na pogotowie, ale tak nie jest. Istnieje wiele sposobów złego traktowania ludzi, a kiedy robi się to dlatego, że są kobietami i z pogardą, którą to implikuje, można to uznać za przemoc opartą na płci. Podobnie byłoby w odwrotnym przypadku, gdyby kobieta źle traktowała mężczyznę tylko dlatego, że jest mężczyzną.

Neuropsycholog Sonia Mestre opisuje różne rodzaje nadużyć w związkach, które mogą dotyczyć zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Są one różne: od degradacji - obniżenia wartości osoby - i uprzedmiotowienia - przekształcenia drugiej osoby w przedmiot, pozbawiony pragnień, potrzeb czy wyborów - poprzez zastraszanie, przeciążenie obowiązkami, ograniczanie i zmniejszanie możliwości zaspokajania potrzeb społecznych, osobistych i zawodowych osoby krzywdzonej, aż po zniekształcenie subiektywnej rzeczywistości, czyli przekształcenie postrzegania drugiego człowieka. Ostatnim etapem jest przemoc fizyczna, polegająca na agresji, która nie musi powodować poważnych obrażeń: może to być policzkowanie, popychanie, drapanie, uderzanie, rzucanie przedmiotem lub ostra skrajność, jaką jest przemoc seksualna.

Czy teraz zdarza się to bardziej niż kiedyś?

Na szczęście żyjemy w społecznym momencie świadomości i widoczności przemocy seksualnej wobec kobiet. Zjawisko to stanowi poważny problem zdrowia publicznego i ma głęboki wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne kobiet oraz wielu innych osób.

WHO szacuje, że jedna na trzy (35 %) kobiety na świecie doświadczyła w pewnym momencie swojego życia przemocy fizycznej i/lub seksualnej ze strony partnera lub osoby trzeciej. Prawie jedna trzecia (30 %) kobiet, które były w związku, doświadczyła jakiejś formy przemocy fizycznej i/lub seksualnej ze strony intymnego partnera. 38 % zabójstw kobiet na świecie popełnia ich męski partner.

W naszym kraju mamy do czynienia z licznymi postulatami i debatami publicznymi, domagającymi się lepiej przygotowanego do takich sytuacji systemu sądowniczego. Trafność tych postulatów polega na chęci oddania głosu rzeczywistości, która od tysięcy lat dotyka miliony kobiet na całym świecie. Zjawisko, w wielu przypadkach wyciszone przez niechęć samych ofiar do denuncjacji, czy to ze strachu, wstydu, poczucia winy, czy też przewidywania, że nie otrzymają niezbędnego wsparcia lub wiarygodności. Przeżywamy moment uświadomienia sobie cierpienia, jakie wywołuje przemoc seksualna, otwierając ważne debaty na temat granic zgody i władzy, jaką niektórzy mężczyźni sprawują nad niektórymi kobietami.

Socjologowie i psychologowie ostrzegają, że nie ma charakterystycznego profilu dla osób stosujących przemoc seksualną, a tylko u mniejszości występuje patologia psychiczna. Sprawcy mogą pochodzić z różnych środowisk społeczno-ekonomicznych i mogą być osobami znanymi ofierze, takimi jak przyjaciel, członek rodziny, intymny partner lub zupełnie obcy. Aby zrozumieć przyczyny, zapobiegać nadużyciom i wyraźnie interweniować, gdy już do nich doszło, możemy działać na 4 poziomach: dwóch "mikropoziomach", indywidualnym i relacji w parze, oraz dwóch "makropoziomach", grupowym lub wspólnotowym i szerszym społeczno-środowiskowym.

To nie tylko seks

Motywem tych napaści jest nie tylko pożądanie seksualne, ale także "próżnia władzy", brak poczucia bezpieczeństwa i potrzeba kontroli ze strony mężczyzny. Przemoc seksualna to działanie mające na celu poniżenie, zdominowanie, upokorzenie, terroryzowanie i kontrolowanie kobiety. To narzucanie władzy jest stosowane przez sprawcę w celu zaspokojenia własnej niepewności co do przydatności seksualnej, kompensowania poczucia bezsilności i frustracji poprzez użycie siły lub przymusu psychologicznego.

Przemoc seksualna wobec kobiet występuje w każdym społeczeństwie na naszej planecie, przekraczając granice bogactwa, rasy, religii czy kultury. Głęboko zakorzeniona w historii, jest zakorzeniona w wartościach i postawach, które promują i utrwalają fizyczną, polityczną, ekonomiczną i społeczną dominację kobiet. W tych ramach społecznych ruch feministyczny wniósł duży wkład w przyczyny przemocy seksualnej wobec kobiet. Feminizm opiera się na teorii sprawiedliwości, która promuje wolność i równe prawa dla wszystkich istot ludzkich, niezależnie od płci, z którą się urodziły - kobiety lub mężczyzny.

Edukować, edukować i edukować. Potem reedukacja

Obecna droga prowadzi nas w kierunku rewizji "wyobrażeń społecznych" na temat kobiecego ciała i seksualności oraz granic zgody. Depersonalizacja i wykorzystywanie ciał kobiet jako przedmiotów konsumpcji dla mężczyzn jest nadal powszechne, utrwalane w mediach i sieciach społecznych, a także pośrednio obecne w związkach.

Motorem zmian jest edukacja i świadomość aktywnej roli kobiet w ich determinacji, zdolności do podejmowania decyzji, w odkrywaniu ich indywidualnej siły, ich własnej wartości i ich własnego istnienia.

Wrogiem nie jest człowiek

Bycie kobietą nie ma nic wspólnego z naśladowaniem mężczyzn czy walką z nimi. Istnieje również potrzeba oddzielenia męskości od takich postaw jak dominacja, agresja czy używanie siły jako broni. Jakby te zachowania były podstawą ich bezpieczeństwa czy tożsamości. Potrzebujemy dojrzałych systemów sądowniczych i politycznych, które uświadamiają realnie problem, czynią świadectwa ofiar widocznymi i solidnymi, zamykając oblężenie przed przyszłymi agresjami.

W głębszym sensie musimy odzyskać poczucie indywidualnej odpowiedzialności, aby w obliczu każdego z tych przestępstw mężczyźni i kobiety zjednoczyli nasze głosy, aby powiedzieć "nie", "nie w moim imieniu", "nie" przemocy seksualnej, "nie" w imieniu naszego społeczeństwa. Dojrzałe społeczeństwo zadba o zapewnienie środków do reedukacji wszystkich tych, którzy popełniają przestępstwa z użyciem przemocy. W zależności od intensywności i powagi przestępstwa, będą wymagać reedukacji, aby ułatwić im reintegrację z głównym nurtem społeczeństwa, rodziny lub pary.

Pornografia jest wrogiem w walce z przemocą wobec kobiet. Według statystyk niektórych badań akademickich, ponad 85 % scen pornograficznych zawiera przemoc fizyczną, prawie 95 % jest skierowanych przeciwko kobietom, a 80 % jest wykonywanych przez mężczyzn.

Co robimy z naszymi córkamis i dzieci?

Płeć jest uwarunkowana genetycznie: jesteś albo mężczyzną albo kobietą. Gender określa aspekty związane z psychospołecznymi, relacyjnymi i kulturowymi atrybucjami dotyczącymi płci; są to atrybucje dynamiczne, które zmieniają się w zależności od czasu, miejsca, kultury itp.

Jakie sugestie na temat "ról", które mają odgrywać w rzeczywistości, otrzymują dziewczęta, jakie informacje? Piosenki, teledyski, reklamy, youtuberzyserie, seriale, audycje radiowe, portale społecznościowe. W wielu z tych treści mężczyźni mają postawę siły i dominacji nad kobietami. Ona, gorsza czy maltretowana, nie odrzuca, a wręcz normalizuje obraźliwe i brutalne zachowania poprzez chwytliwe teksty.

Zachowanie rodziny jako grupy, która nie broni kobiet, będzie normalizować wiele z tych postaw zarówno u nich (wyższość, poczucie dowodzenia, narzucanie posłuszeństwa, obowiązek pełnienia ról wspólnych tylko dla kobiet, bo są kobietami itp.), jak i u nich (uległość, brak reakcji na niesprawiedliwe narzucanie, rozwój błędnych przekonań o sobie itp.)

Dorastająca dziewczyna musi dziś mieć dostęp do solidnej formacji ludzkiej, aby móc wybierać z rozwagą i mieć jasne wyobrażenia o szacunku dla osoby i dla kobiety, dla siebie. Wizja stworzona przez dorosłych, w filmach, serialach, filmach dokumentalnych i programach telewizyjnych/radiowych, może nie mieć negatywnego wpływu na dorosłych, ale w poprzednich etapach, dzieciństwie i dorastaniu, jest szkodliwa. Dobrze wykształcony dorosły zinterpretuje to jako sytuację macho, staromodną i związaną z przemocą ze względu na płeć; 12-letni nastolatek zwykle interpretuje, że kobiety są gorsze od mężczyzn i normalne jest obserwowanie z ich strony zachowań agresywnych lub uległości.

Rodzina jako punkt odniesienia

Istnieją podstawowe filary, takie jak rodzina i szkoła, które na etapie ewolucji mają większy wpływ niż środowisko. Jeśli będziemy obserwować, słuchać, zwracać uwagę, nadzorować dostęp, towarzyszyć im w ich nawigacji, etc., nauczymy ich krytycyzmu, stawiania granic, mówienia "nie", odrzucania przemocy, umiejętności odróżniania szczegółu uczucia od manipulacji, a próby miłosnego podboju od powtarzającego się molestowania, niszczenia uprzedzeń płciowych, rozumienia różnic damsko-męskich bez szkody dla męskiej i żeńskiej równości jako osób i w ich prawach.

Rodzina jest fundamentem bezpieczeństwa dla dzieci i młodzieży. Postawy i wartości, które dzieci i młodzież widziały u swoich rodziców, modelują i kształtują ich sposób myślenia, odczuwania i działania. Jeśli chcesz, żeby się zmienili, zmień najpierw siebie. Chłopcy i dziewczęta muszą widzieć i mieć równą odpowiedzialność za codzienne obowiązki i zadania w domu. Muszą umieć powiedzieć "nie" i być szanowane, muszą być wzmacniane od najmłodszych lat, aby móc być kimkolwiek chcą zawodowo, bez z góry przypisanej obowiązkowej roli.

Muszą wiedzieć, że mogą wybierać od najmłodszych lat, że mają takie same prawa jak dzieci, że będą edukowani i wymagani, by osiągnąć to, co sobie założą. Będzie to oznaczało podział równych i sprawiedliwych zadań w domu, praktykowany przez samych rodziców, wzajemny szacunek między małżonkami i wobec dzieci niezależnie od płci.

Zaloty nastolatków

W badaniu przeprowadzonym w Hiszpanii w 2015 roku ponad 60 % nastolatków obu płci uznało, że chłopak powinien chronić dziewczynę; a 32 % uważało, że bycie zazdrosnym jest normalne. Istotne znaczenie ma edukacja w zakresie równości w relacjach emocjonalnych. Kochać to znaczy dobrze kochać. Zazdrość nie jest oznaką miłości. Trzeba przełamywać i walczyć z mitami romantycznej miłości. Kopciuszek nie czeka już na księcia. Zmierzch oraz Grey i jego cienie to tylko kilka przykładów romantycznego przyciągania zamienionego w toksyczny związek.

Społeczeństwo najbliższych lat kształci się już dziś. Dziewczęta i młodzież zasługują na wysiłek i postępy w modelach społecznych. Nie zasługują na to, by mieć dach nad głową z powodu swojej biologii. Zapobieganie przemocy psychicznej, fizycznej i słownej odbywa się poprzez edukację. Godność, prawa, władza i odpowiedzialność muszą być równe. Od dziewcząt do nastolatek. Od nastolatek do kobiet. W relacjach randkowych istnieją postawy, które niektórzy uważają za normalne i niezdrowe.

Kiedy ktoś przychodzi do nas

W pracy opiekuńczej stosunkowo łatwo jest komuś przyjść do nas - lub podejrzewać - że jest napadnięty. Najczęściej sprawcą przemocy jest ktoś bliski: partner, rodzic, rodzeństwo, inny członek rodziny, opiekun, trener, nauczyciel, przyjaciel, katecheta. I często jest to zjawisko wewnątrzrodzinne. Przydatna może być informacja drukowana, aby osoba mogła przeczytać, co może zrobić, gdzie się udać, co się z nią dzieje itp. i w ten sposób poczuć się bardziej zidentyfikowana i uprawniona do podjęcia niezbędnych kroków w celu powstrzymania krzywdy.

Pójście do parafii, spowiedź sakramentalna, rozmowa z katechetą lub pracownikiem służby zdrowia czy innym członkiem wspólnoty parafialnej może być pierwszym krokiem, w którym taka kobieta może poprosić o pomoc.

Niektóre oznaki, że ktoś może doświadczać przemocy seksualnej to: szorstkie lub lękliwe sposoby odnoszenia się do partnera; unikanie lub agresja słowna; problemy ze zdrowiem psychicznym; problemy związane z zachowaniami seksualnymi; nawracające problemy zdrowotne, na które reaguje się niejasnymi wyjaśnieniami; dzieci opowiadające, co dzieje się w domu, niechciane ciąże, infekcje przenoszone drogą płciową.

W oczywistych przypadkach może być wskazane zalecenie udania się do pracownika służby zdrowia, aby sporządzić protokół szkody, zebrać dowody kryminalistyczne i móc złożyć skargę z większą wagą. Ważne jest, aby ocenić, czy skarga przyniesie korzyść skarżącemu.

Jeśli agresor poprosi o pomoc

Jeśli poprosi nas o pomoc, jeśli jesteśmy świadomi tych faktów, możemy działać, aby ułatwić ochronę tych, którzy są zagrożeni; zaoferować pomoc w tym sensie lub działać poprzez natychmiastowe zgłoszenie i interwencję sił bezpieczeństwa, jeśli jest to sposób na uniknięcie agresji. Powinniśmy wziąć pod uwagę, że oprócz przestrzegania praw/prawa karnego każdego kraju, przestępca jest również osobą, ma prawo do poprawienia się, wyleczenia wyrządzonej szkody, poproszenia o przebaczenie, reedukacji i rehabilitacji; nie zapominając, że jego recydywa spowoduje bardzo poważne szkody, i że musi być chroniony i osłonięty przed tą sytuacją.

Jeśli wymagają tego fakty, za które jest pan odpowiedzialny, musimy panu powiedzieć, że musi się pan obciążyć. W zależności od tego, co zrobiła, powinna to zrobić natychmiast lub zorganizować planowane spotkanie z prawnikiem. W postępowaniu z parami możemy wykryć pewne znaki ostrzegawcze i możemy uświadomić je leczonym przez nas kobietom, uświadamiając im fałszywe przekonania, które skłaniają je do usprawiedliwiania agresji.

Wielką pomocą i zainteresowaniem mogą być programy szkoleniowe w zakresie zapobiegania i działania w przypadkach przemocy wobec kobiet we wszystkich tych instytucjach, w których ludzie otrzymują pomoc: diecezjach, parafiach, szkołach itp. Należy zapewnić im umiejętności w zakresie identyfikacji, oceny i planowania bezpieczeństwa, umiejętności komunikacyjne oraz umiejętności w zakresie opieki, dokumentacji i kierowania do wyspecjalizowanych specjalistów.

Bardzo pomocne może być również organizowanie specjalnych grup duszpasterskich dla kobiet, które doznały przemocy. Korzystne będzie, jeśli będą to "grupy etapowe", tak aby ludzie mogli zostać wzmocnieni, wziąć odpowiedzialność za swoje życie, rozwijać się osobiście i stać się autonomicznymi, otwartymi i samodzielnymi.

Reedukacja i zmiana wzorców

Według WHO zbadano, że mężczyźni, którzy mają niski poziom wykształcenia, byli maltretowani w dzieciństwie, narażeni na przemoc domową wobec matek i szkodliwe używanie alkoholu, żyli w środowiskach, w których przemoc była akceptowana i gdzie obowiązywały różne normy dla każdej płci, uważają, że mają prawa nad kobietami i są bardziej skłonni do popełniania aktów przemocy. Jednocześnie kobiety, które mają niski poziom wykształcenia, były narażone na przemoc intymną wobec swoich matek, były maltretowane w dzieciństwie, żyły w środowiskach, w których akceptowano przemoc, uprzywilejowanie mężczyzn i podrzędny status kobiet, są bardziej narażone na bycie ofiarami przemocy intymnej ze strony partnera.

Reedukacja seksualna jest konieczna, aby zwizualizować, skrócić, zmniejszyć i unieważnić agresję seksualną we wszystkich dziedzinach i sytuacjach, spowodowaną seksistowską przemocą i opartą na błędnym przekonaniu o wyższości mężczyzn nad kobietami, które społeczeństwo tak często popiera lub wycisza, a więc przyznaje. Należy również nie odpowiadać na przemoc przemocą, ale wykorzystać niezbędne i wystarczające środki prawne, aby chronić i leczyć napadnięte kobiety oraz ścigać i reedukować agresorów.