Nieco ponad miesiąc temu Tíscar Espigares, osoba, która w 1988 roku zapoczątkowała wspólnotę Sant'Egidio w Madrycie, ze wzruszeniem uczestniczył w Eucharystii dziękczynnej za 50-lecie ruchu, odprawionej w katedrze Almudena przez kardynała arcybiskupa Madrytu Carlosa Osoro.
Towarzyszyli im: przewodniczący Papieskiej Rady ds. Rodziny monsignor Vincenzo Paglia; nuncjusz Jego Świątobliwości w Hiszpanii monsignor Renzo Fratini; biskup pomocniczy monsignor José Cobo; nuncjusz Jego Świątobliwości w Hiszpanii monsignor Renzo Fratini; wikariusze i księża.

Było wiele osób świeckich, rodziny i dzieci ze Szkół Pokoju, osoby starsze, uchodźcy, nowi Europejczycy, Młodzież dla Pokoju oraz rzesza przyjaciół i przedstawicieli różnych instytucji i innych religii.

Espigares, jako szef ruchu w stolicy Hiszpanii, zwrócił się do wszystkich. Będziemy nadal "przyjaciółmi Boga, ubogich i pokoju" - powiedział. "Przyjaźń to słowo o wielkiej wartości dla Sant'Egidio i więź, która łączy wszystkich z tą wspólnotą obecną w Madrycie. Przyjaźń z ubogimi pomogła nam być zarówno realistami, jak i marzycielami. Realistów, bo każą nam widzieć rzeczywistość taką, jaka jest, często z wielką surowością; ale też marzycieli, bo ich ból popycha nas każdego dnia do walki i marzeń, by świat mógł się zmienić".

Tíscar podziękował w szczególny sposób Andrei Riccardi, założycielowi Sant'Egidio "za jego wielką miłość do Słowa Bożego, miłość, którą zawsze przekazywał nam z wielką pasją i która umożliwiła wzrost tej rodziny Sant'Egidio tutaj w Madrycie".

Kardynał arcybiskup Madrytu Carlos Osoro w homilii potępił, że "największym skandalem tego świata" jest "pozostawanie beznamiętnym wobec nędzy i niesprawiedliwości milionów istot ludzkich, agresywności, przemocy, niszczących dyskwalifikacji, wojen, doświadczeń milionów mężczyzn i kobiet bez pracy, bez wynagrodzenia". I podziękował wspólnocie Sant'Egidio za zwalczanie tych sytuacji dziełami i słowami z "radykalizmu naśladowania Jezusa Chrystusa".

Papież w Trastevere

Jednak punktem kulminacyjnym obchodów 50-lecia Wspólnoty Sant'Egidio, w skali globalnej, była emocjonalna wizyta Papieża w Bazylice Santa Maria in Trastevere, której tytularnym opiekunem jest madrycki kardynał.

Tam, w marcu, Ojciec Święty zwrócił się do założyciela, przywódców i wszystkich obecnych związanych z międzynarodowym ruchem: "Chcieliście, aby to święto było nie tylko celebracją przeszłości, ale przede wszystkim radosną manifestacją odpowiedzialności za przyszłość. Przywodzi to na myśl ewangeliczną przypowieść o talentach [...]. Każdy z was, niezależnie od wieku, jest też obdarzony przynajmniej jednym talentem. W niej zapisany jest charyzmat tej wspólnoty, charyzmat, który, gdy przybyłem tu w 2014 roku, podsumowałem tymi słowami: modlitwa, ubodzy i pokój. Trzy "p".

Ojciec Święty odniósł się do zasiewu przyjaźni: "Idąc tą drogą pomagacie, aby w sercu społeczeństwa wzrastało współczucie - co jest prawdziwą rewolucją, tą współczucia i czułości - aby w miejsce duchów wrogości i obojętności wzrastała przyjaźń".

Po przybyciu Franciszek podziękował za przyjęcie, zwracając się szczególnie do Andrea Riccardi i Marco Impagliazzo: "Cieszę się, że jestem tu z wami w pięćdziesiątą rocznicę powstania Wspólnoty Sant'Egidio. Z tej bazyliki Santa Maria in Trastevere, serca waszej codziennej modlitwy, pragnę objąć wasze wspólnoty rozsiane po całym świecie. Pozdrawiam was wszystkich, w szczególności prof. Andrea Riccardi, który miał szczęśliwą intuicję tej drogi, oraz prezydenta prof. Marco Impagliazzo za słowa powitania".

Papież był poruszony świadectwem Jafara, 15-letniego uchodźcy, który uciekł z Syrii wraz z matką i przybył do Włoch z Libanu jednym z korytarzy humanitarnych promowanych przez tę instytucję. Odłamki bomby w Damaszku oślepiły jego matkę, gdy próbowała chronić drugiego młodego syna.

Z wielką siłą, mówią watykańscy korespondenci, Ojciec Święty zachęcał ich, aby "nadal byli u boku starszych, czasem odrzuconych, którzy są waszymi przyjaciółmi. Nadal otwierajcie nowe korytarze humanitarne dla uchodźców wojennych i głodowych! Ubodzy są waszym skarbem!

Korytarze humanitarne

Jedną z inicjatyw, z których ruch Sant'Egidio jest najbardziej znany, są - jak przypomniał papież - korytarze humanitarne na rzecz migrantów i uchodźców. Papież podczas wizyty w Trastevere powiedział: "Dla wielu ludzi, zwłaszcza ubogich, wzniesiono nowe mury. Różnice są okazjami do wrogości i konfliktów. Nadal musimy budować globalizację solidarności i ducha. Przyszłość globalnego świata to życie razem: ten ideał wymaga zaangażowania w budowanie mostów, utrzymywanie otwartego dialogu, kontynuowanie spotkań".
Nawiązał też do "wielkich obaw w obliczu ogromnych wymiarów globalizacji" oraz do tego, że lęki "często koncentrują się przeciwko tym, którzy są obcy, inni od nas, biedni, jakby byli wrogiem".

W ostatnich latach korytarze te pozwoliły setkom uchodźców z krajów objętych konfliktem, zwłaszcza z Syrii, na legalny transfer do Włoch. Jest to projekt promowany przez Sant'Egidio, Federację Kościołów Ewangelickich i Kościół Valdese, który oferuje osobom uciekającym ze swoich krajów objętych konfliktem legalne i bezpieczne drogi dotarcia do Europy, zapobiegając wpadnięciu w ręce handlarzy ludźmi.

Po przybyciu na Stary Kontynent otrzymują codzienną pomoc, mieszkają w parafiach, instytutach religijnych, prywatnych mieszkaniach lub u rodzin, uczą się języka i zwyczajów, rozpoczynają proces integracji społecznej i zawodowej w kraju przyjmującym.

Pierwsze porozumienie w ramach tych korytarzy humanitarnych zostało podpisane we Włoszech w grudniu 2015 roku i pozwoliło na sprowadzenie do Włoch 1000 uchodźców do 2017 roku. Pakt został odnowiony z władzami Włoch, aby powtórzyć tę liczbę do 2019 roku.

Idąc za papieżem Franciszkiem, wspólnota Sant'Egidio od lat zapewnia, że "nie możemy pozwolić, by Morze Śródziemne stało się murem, ścianą wody, która pochłania życie mężczyzn, kobiet i dzieci", "ani nowym cmentarzem dla Europy", według słów papieża.

Podsumowując, rzeczywistość Sant'Egidio nie ogranicza się do korytarzy. Musimy tu pamiętać o porozumieniach pokojowych w kilku krajach (emblematyczny jest Mozambik), a także o podtrzymywaniu ducha Asyżu - międzyreligijnych spotkaniach modlitewnych zainicjowanych przez św. Jana Pawła II - o pomocy tysiącom ubogich w wielu miejscach - Sant'Egidio jest obecny w siedemdziesięciu krajach - o programach szkoleniowych dla tysięcy młodych ludzi w krajach i miastach przeżywających kryzys...

Biedni są rodziną
Mnożyły się inicjatywy na całym świecie. Tíscar Espigares, młody student uniwersytetu w 1988 roku, obecnie biolog i profesor ekologii w Alcalá, zaczynał w Madrycie z kilkoma przyjaciółmi "przenosząc sympatię i przyjaźń - bo nie mieliśmy nic - do dzielnicy Pan Bendito, gdzie zaczyna się droga Toledo: było tam wiele problemów, narkomania...". Była to pierwsza Szkoła Pokoju w stolicy Madrytu.

Dzisiaj ta usługa może być świadczona tysiącom osób, tak jak w Rzymie i w tak wielu miastach na całym świecie, w tym samym duchu: "Dla nas ubodzy są rodziną, nie są tylko ciałami do ubrania, do nakarmienia, są osobami o takich samych potrzebach, jakie mamy my, o miłości, przyjaźni, godności, kimś, kto nazwie cię po imieniu. To bardzo ważne. I spotykaliśmy się, by się modlić. To była Szkoła Pokoju, która jest nazwą, jaką nadajemy tej służbie" - wyjaśnia Palabra w pobliżu kościoła Nuestra Señora de las Maravillas, na madryckiej Calle del 2 de Mayo. Jeśli chcesz wiedzieć więcej, wejdź tam.

PowiązaneTajemnica Pawła VI

"Pontyfikat Pawła VI został już określony przed historią, niezależnie od jego ostatecznych rezultatów, od porażki lub triumfu, ponieważ w każdym przypadku będzie to pontyfikat papieża, który naprawdę próbował prowadzić dialog ze wszystkimi ludźmi".. Słowa te napisał filozof i przyjaciel Pawła VI, Jean Guitton w swojej książce Dialogi z Pawłem VIopublikowane w 1967 roku.
Po raz pierwszy papież rozmawiał otwarcie z osobą świecką. A w tym przypadku z laikiem, do którego miał L'Osservatore RomanoGazeta papieska zganiła go za to, że ośmielił się napisać książkę o Matce Boskiej. Ale papież się tym nie przejmował. Poważnie traktował dialog Kościół-świat i rolę świeckich w Kościele.

Szkic biograficzny

Urodzony 26 września 1897 roku Giovani Battista Montini dorastał w ogniu dziennikarskich i politycznych batalii. Jego ojciec, Giorgio Montini, dziennikarz i prawnik, był także posłem do parlamentu z ramienia Partii Ludowej założonej przez Dom Sturzo i prezesem Akcji Katolickiej. W wieku 23 lat Montini przyjął święcenia kapłańskie; w wieku 25 lat wstąpił do Sekretariatu Stanu i już rok później został oddelegowany do Polski. Po powrocie do Rzymu i z pracy w Sekretariacie Stanu nawiązał bliskie i pełne zaufania relacje z kardynałem Pacellim. Kiedy Pacelli został papieżem w 1939 roku, Montini stał się, obok kardynała Tardiniego, jednym z najbliższych współpracowników Piusa XII.

W 1954 r. Pius XII mianował Montiniego arcybiskupem Mediolanu. Z tej archidiecezji angażował się w liczne spotkania z robotnikami i związkami zawodowymi, politykami, artystami i intelektualistami, co zjednało mu pierwsze słowa krytyki ze strony tych, którzy zawsze traktowali go z podejrzliwością za to, że jest liberalny i postępowy. To Jan XXIII uczynił go w grudniu 1958 r. kardynałem, co zaprowadziło go wielokrotnie do Afryki i Stanów Zjednoczonych. W 1961 r., kiedy Jan XXIII ogłosił już zwołanie Soboru Watykańskiego II, został powołany do Centralnej Komisji Przygotowawczej, a także na członka Komisji do Spraw Nadzwyczajnych. Zaledwie dwa lata później, w 1963 roku, został wybrany na papieża.

Remont i renowacja

Historia mówi, że kiedy Jan XXIII ogłosił zwołanie Soboru Watykańskiego II, Montini, ówczesny arcybiskup Mediolanu, wykrzyknął: "Ten chłopiec nie wie, jakie gniazdo szerszeni wzbudza".. Od Pawła VI, począwszy od czerwca 1963 roku, zależało, czy zwołanie dokonane cztery lata wcześniej przez Jana XXIII będzie mogło przynieść owoce, i to owoce trwałe. I tak to Paweł VI umożliwił kulminację Soboru Watykańskiego II i jego zamknięcie w grudniu 1965 roku. I jeśli to zadanie było żmudne, to nie mniejszym zadaniem było towarzyszenie, zachęcanie i kierowanie ogromnym dziełem, jakim był okres posoborowy.

Pawłowi VI zawdzięczamy impuls ekumeniczny i odnowę duszpasterską Vaticanum II, reformy eklezjalne w dziedzinie synodalności, utworzenie Konferencji Episkopatów, a także reformy wyborów papieskich i ostateczną reformę liturgiczną, do której zachęcał Sobór. Reformom, które Paweł VI ukierunkowywał na wnętrze Kościoła katolickiego, towarzyszyły bardzo ważne reformy także w odniesieniu do relacji Kościół-świat według nauki konstytucji pastoralnej Gaudium et Spes.

Paweł VI był papieżem dialogu, o czym świadczy jego pierwsza encyklika. Ecclesiam Suam (1964). Był pierwszym papieżem, który odbywał podróże międzynarodowe. Przypomnijmy jego wizytę w Organizacji Narodów Zjednoczonych w 20. rocznicę jej powstania, wystąpienie w siedzibie MOP podczas podróży do Szwajcarii, a także podróże do Bombaju na Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny i do Medellín na II Zgromadzenie Ogólne WE. Nie możemy zapomnieć o jego doniosłej podróży do Ziemi Świętej, gdzie spotkał się z patriarchą Konstantynopola Athenagorasem I i z którym wyraził zdecydowane zaangażowanie na drodze ekumenizmu, czy też o jego podróżach m.in. do Ugandy, Iranu, Hongkongu, Sri Lanki, Filipin i Indonezji.

Paweł VI ustanowił Światowy Dzień Pokoju, utworzył Papieską Radę ds. Sprawiedliwości i Pokoju, przeorientował naukę społeczną Kościoła zgodnie z linią zapoczątkowaną przez Sobór Watykański II, zreformował dyplomację watykańską, pogłębił Ostpolitik Zorganizował sześć konsystorzy kardynalskich, na których pogłębił umiędzynarodowienie kardynalatu, podobnie jak jego poprzednicy.

Należy wziąć pod uwagę obecność i zachętę papieża na III Światowym Kongresie Apostolstwa Świeckich, spotkaniu o wielkiej wartości dla hiszpańskiego laikatu, który znajdował się w głębokim kryzysie na skutek oporu episkopatu wobec pogłębiania autonomii świeckich, czy też zwołanie na początku lat siedemdziesiątych pierwszej watykańskiej komisji do spraw studium kobiet.

Paweł VI był reformatorskim papieżem, który w ciągu piętnastu lat pontyfikatu opublikował sześć encyklik, czternaście adhortacji apostolskich i ponad sto listów apostolskich. Ze wszystkich jego magisterialnych dokumentów najbardziej wyróżnia się pierwsza encyklika, Ecclesiam Suamopublikowane 6 sierpnia 1964 roku; Populorum Progressioopublikowane 26 marca 1967 r. i, co najbardziej oczywiste, Humanae Vitaeopublikowane 25 lipca 1968 roku.
Obok tych trzech głównych dokumentów istnieją jeszcze dwa inne, które wywarły duży wpływ na ogół społeczeństwa: adhortacja apostolska Evangeli Nuntiandiopublikowany 8 grudnia 1975 r., oraz list apostolski Octogesima Adveniens który, dla upamiętnienia encykliki Rerum Novarum Leona XIII, został opublikowany 14 maja 1971 roku.

Spojrzenie na jego Magisterium

Ecclesiam Suamznana jako encyklika dialogu, jest w pewnym sensie tą, która naznacza pontyfikat Pawła VI, jeśli pójdziemy między innymi za słowami filozofa Jeana Guittona z początku tych stron. Paweł VI wierzył i pracował z pozycji papieża, aby spotkanie Kościoła ze światem, w teologiczno-doktrynalnym następstwie Vaticanum II, pozwoliło na wzajemne poznanie, z którego mogłyby wypłynąć szczere relacje przyjaźni.

Paweł VI mocno wierzył w dialog jako drogę i styl, który pozwala szukać prawdy w innych i w sobie. Jasność, łagodność, zaufanie i roztropność to cechy dialogu, który pozwala być zrozumianym w pokorze, a który jest możliwy tylko wtedy, gdy ma się pełne zaufanie do własnego słowa i do akceptacji drugiego, aby posuwać się naprzód drogą prawdy.

To właśnie z logiki dialogu wywodzi się Paweł VI w swoim Magisterium społecznym. Dialog ze światem wymaga uważności na znaki czasu i na niesprawiedliwości, które godzą w godność człowieka. Populorum Progressio, tj. "magna carta rozwojujest odpowiedzią na apel skierowany przez Sobór Watykański II do całego Kościoła, zwłaszcza w konstytucji duszpasterskiej Gaudium et Spes (GS), aby mógł odpowiedzieć na radości i nadzieje, smutki i niepokoje mężczyzn i kobiet swoich czasów.

Dekada lat sześćdziesiątych, bogata w kontrasty i paradoksy, uświadomiła światu głęboki brak równowagi i nierówności między bogatym światem stabilności i bogactwa a światem zubożałym, w którym istotom ludzkim brakowało najbardziej podstawowych dóbr do przeżycia. W świecie, w którym dominowała logika wzrostu gospodarczego, Populorum Progressio ośmielił się zakwestionować nową ewangelię rozwoju. Jeśli wzrost gospodarczy jest konieczny, napisał papież, przypominając GS, jeśli nasz świat potrzebuje techników, dodał, to potrzebuje jeszcze więcej ludzi głębokiej refleksji, którzy szukają nowego humanizmu. Rozwój, prawdziwy rozwój dla wszystkich istot ludzkich i wszystkich narodów, jest przejściem od mniej ludzkich warunków życia do bardziej ludzkich warunków życia. Racja bytu rozwoju nie leży bowiem w posiadaniu, ale w byciu, a więc w pełnym rozwoju powołania, do którego każdy z nas jest powołany.

I właśnie temu zadaniu, zadaniu pełnej humanizacji, służy chrześcijaństwo. Jak stwierdza Adhortacja Evangelii Nuntiandi, "(...) między ewangelizacją a promocją człowieka (rozwój, wyzwolenie) istnieją rzeczywiście bardzo silne związki. Linki porządku antropologicznego, ponieważ człowiek, który ma być ewangelizowany, nie jest bytem abstrakcyjnym, ale istotą podlegającą problemom społecznym i ekonomicznym. Linki porządku teologicznego, ponieważ plan stworzenia nie może być oderwany od planu odkupienia, który sięga bardzo konkretnych sytuacji niesprawiedliwości, którą trzeba zwalczać i sprawiedliwości, którą trzeba przywrócić".. Ponieważ zbawienie i uświęcenie, nie zapominajmy, wiążą się również z uwolnieniem się od tych sytuacji niesprawiedliwości, które uniemożliwiają pełny rozwój naszego człowieczeństwa lub, inaczej mówiąc, pełny rozwój naszego powołania, które w ostatecznym rozrachunku jest wezwaniem do uświęcenia.

Dobra prasa, jaką cieszyły się trzy wspomniane dokumenty, zdawała się być przyćmiona przez publikację encykliki Humanae Vitae. Względy historyczne i kulturowe tłumaczą, dlaczego cała uwaga w tym dokumencie skupiła się na kwestii moralności lub niemoralności sztucznych środków podejmowania odpowiedzialnych decyzji w kwestii rodzicielstwa. Szczerze uważam, że jest to niesprawiedliwe. I że niesprawiedliwość została wyrządzona i nadal jest wyrządzana, w równej mierze, przez tych, którzy nadal są zdeterminowani, aby sprowadzić ten dokument do tej kwestii, podczas gdy w rzeczywistości dotyczy on pytań wstępnych.

Paweł VI mówił o miłości małżeńskiej, przekazywaniu życia i opiece nad życiem. Humanae Vitae był dokumentem sekwestrowanym przez dziesiątki lat, który głęboko naznaczył papieża Pawła VI i który również głęboko naznaczył wewnętrznie Kościół katolicki. Pytanie to zasługuje - po uwadze, jaką poświęcił mu papież Franciszek w 50. rocznicę jego powstania - na nowe spojrzenie w świecie, w którym istnieje niebezpieczeństwo zredukowania życia ludzkiego do siły, której wartość polega na jej produktywności, a zatem na zyskach i rentowności, jakie może ona przynieść.

Przyjaźnie i dialog

Może warto by było przeczytać ponownie Humanae Vitae w świetle tego, co zaledwie trzy lata później Paweł VI opublikował w Octogesima Adveniens Ta sama krytyka leżała u podstaw krytyki paradygmatu technokratycznego i inwazyjnego sposobu rozmieszczenia rozumowania naukowo-technicznego na ludzkiej egzystencji. Zasadniczo, ta sama krytyka leżała u podstaw Populorum Progressio potępiając rozwój oparty na mistrzostwie technicznym i wzroście gospodarczym. Podejście do kwestii życia ludzkiego z tych perspektyw pomogłoby nam dzisiaj połączyć życie ludzkie i sprawiedliwość społeczną, aby lepiej odpowiedzieć na niepokoje i smutki, radości i uciechy kobiet i mężczyzn naszych czasów.

Paweł VI, jak niektórzy złośliwie utrzymują, nie był papieżem Hamletowskim, ale człowiekiem głębokiej modlitwy i pogodnej refleksji, który pielęgnował przyjaźń filozofów i intelektualistów. Był przyjacielem, który płakał i błagał przy porwaniu i zabójstwie Aldo Moro, który umiał spotkać się i prowadzić dialog z tymi, którzy pozornie lub jawnie byli daleko od wiary chrześcijańskiej i Kościoła katolickiego, człowiekiem o głębokiej pobożności maryjnej, który lubił recytować piękne wersety z Canto XXXIII Boskiej Komedii, które idą tak: "Vergine Madre, figlia del tuo figlio, umile e alta più che creatura, termine fisso d'etterno consiglio, Donna, se' tanto grande e tanto vali, che qual vuol grazia e a te non ricorre, sua disïanza vuol volar sanz' ali. In te misericordia, in te pietate, in te magnificenza, in te s'aduna quantunque in creatura è di bontate". (Dante, Boska komedia, Canto XXXIII): "Dziewico Matko, córko Twojego Syna, pokorna i wyniosła nad wszelkie stworzenie, stały termin wiecznej rady. Pani, jesteś tak wielka i tak godna, że ten, kto pragnie łask, a nie przyjmuje Cię, jego pragnienie chce, aby leciał bez skrzydeł. W Tobie miłosierdzie, w Tobie litość, w Tobie wspaniałość, w Tobie wszystko co dobre w stworzeniu jest zjednoczone". (Dante, Boska komedia, Canto XXXIII).

PowiązaneTajemnica Pawła VI

Kilka razy zastanawiałem się, czy byłoby interesujące podzielić się moimi doświadczeniami z Monsignor Romero w jednej szczególnej kwestii: jego relacji z Opus Dei.

Zamierzam zaproponować tylko kilka wycinków i szczegółów, które znam tylko ja, a myślę, że warto się nimi podzielić w przeddzień jego kanonizacji. W tym celu skorzystam również z prawie niepublikowanego źródła: jego notatek z rekolekcji duchowych od czasu, zanim został biskupem, do miesiąca przed zabójstwem.

Monsignor Romero i Don Fernando

Ojciec Óscar Romero, podobnie jak wszyscy ówcześni biskupi w kraju, otrzymał wizytę od ówczesnego księdza Fernando Sáenz Lacalle - Don Fernando - z prośbą o złożenie na piśmie poparcia dla kanonizacji założyciela Opus Dei. Znany jest tekst pochwalny napisany przez przyszłego arcybiskupa San Salvador. Nawiasem mówiąc, kiedy został mianowany biskupem Santiago de María, zaprenumerował wszystkim księżom tej małej diecezji czasopismo Słowo.

Kiedy byłem klerykiem, towarzyszyłem kilka razy księdzu Romero w rezydencji Doble Vía w San Salvador, gdzie mieszkali studenci uniwersyteccy, głównie ze wschodniej części kraju, prowadzonej przez Dzieło. Był bardzo zżyty z Dziełem i miał za kierownika duchowego księdza z Opus Dei. Sądzę, że tym ostatnim był Don Fernando i z nim konsultował się przed przyjęciem wyboru na biskupa pomocniczego San Salvador. Zapisano, że poprosił Don Fernando o radę dotyczącą ówczesnego arcybiskupa Luisa Cháveza y Gonzáleza, a przede wszystkim jego pomocnika Arturo Rivera Damasa. A ze swej strony Nuncjatura powierzyła mu, by był uważny na działania tych prałatów i w porę informował Watykan, gdyby zauważył w linii duszpasterskiej tych hierarchów coś, co nie jest zgodne z normami Kościoła.

Lata później, kiedy Monsignor Romero zastąpił Monsignora Cháveza w stolicy arcybiskupiej, weszliśmy w zupełnie inny scenariusz: Monsignor Romero, w swoim programowym liście pasterskim Kościół Wielkanocny (kwiecień 1977), najpiękniej chwali swojego poprzednika, gdy stwierdza, że u steru archiprezbiteratu znajduje się "z szacunkiem i łagodnością tego, który czuje, że otrzymał bezcenne dziedzictwo, aby je dalej nieść i pielęgnować przez nowe i trudne horyzonty". (p. 5).

W tym samym liście pasterskim, w samym środku tekstu, opisuje swoją utopię Kościoła, biorąc ją z dokumentów z Medellín: "Niech coraz wyraźniej rysuje się oblicze Kościoła autentycznie ubogiego, misyjnego i paschalnego, oderwanego od wszelkiej władzy doczesnej i odważnie zaangażowanego w wyzwolenie całego człowieka oraz wszystkich mężczyzn i kobiet". (Młodzież, 15). W tekście słowo "paschalny" pojawia się dużymi literami. Jesteśmy na początku jego posługi arcybiskupiej, a już musiał odebrać ciało pierwszego zamordowanego kapłana, księdza Rutilio Grande.
Urzeczywistnił tę utopię, podpisując ją swoją krwią: pozostawił nam Kościół męczeński, wolny od wszelkiej władzy i całkowicie oddany ubogim i cierpiącym. Monsignor Romero był, jak stwierdza bulla beatyfikacyjna, "duszpasterz według serca Chrystusa, ewangelizator i ojciec ubogich, heroiczny świadek Królestwa Bożego".

Sam papież Franciszek dopełnił ten piękny opis świadectwa Chrystusa następnego dnia, o godz. Regina Coelizauważając, że "Ten pracowity pasterz, za przykładem Jezusa, wybrał bycie pośród swojego ludu, zwłaszcza ubogich i uciśnionych, nawet za cenę swojego życia". (24 maja 2015).

Jesteśmy na początku trzech dramatycznych lat naznaczonych głęboką polaryzacją nawet w Kościele. W Salwadorze nie brakuje "ponownych odczytań" Medellín; warto o tym pamiętać, gdyż właśnie obchodziliśmy pięćdziesiątą rocznicę tego ważnego dla Kościoła w Ameryce Łacińskiej wydarzenia. I wypada podkreślić, że tylko na tym kontynencie nastąpiła oficjalna "recepcja" dokumentów soborowych. To był czas, kiedy niuanse prawie nie istniały: "Trzeba się określić"mówili najbardziej radykalni apostołowie wyzwolenia, "albo jesteś z uciskanym ludem, albo jesteś z ciemiężycielami"..

To właśnie z tą rzeczywistością musiał się zmagać czcigodny proboszcz. W tym kontekście zwierzył mi się, że był pod silną presją, aby zmusić Opus Dei do pełnego przyjęcia tych podejść, które niektórzy uważali za "linia archidiecezjalna".. Mimo wszystko Monsignor Romero utrzymywał przyjaźń i kontakty z członkami Dzieła, uważnie słuchając ich uwag i sugestii. Dowodem na to jest fakt, że w dniu swojej śmierci spędził cały poranek na zaproszenie Don Fernanda, który przyjechał po niego do arcybiskupstwa nad morzem. Towarzyszyło im kilku księży i większość czasu spędzili na studiowaniu dokumentów związanych z formacją kapłańską. Po powrocie z podróży monsignor Romero udał się do domu jezuitów w Santa Tecla i przystąpił do spowiedzi. Poświadcza to kilku świadków, z których najbardziej wiarygodny jest ten należący do jego spowiednika, jezuity Segundo Azcue. Godzinę później doszło do świętokradczego mordu.

Opus Dei pojawiło się ponownie na scenie, gdy po niespodziewanej śmierci monsignora Arturo Rivery Damasa, bezpośredni następca Romero, monsignor Fernando Sáenz Lacalle, który urodził się w Hiszpanii, ale właśnie otrzymał święcenia kapłańskie w Salwadorze, został wybrany na arcybiskupa San Salvador. Należy pamiętać, że pierwsza reakcja wielu osób nie była przychylna monsignorowi Sáenzowi. W tym kontekście czasopismo Słowo opublikował krótką notatkę Rutilio Silvestriego, w której dowodził, że jest oczywiste, iż oskarżenie spadło właśnie na jednego z najlepszych przyjaciół zamordowanego pastora, gdyż przez długi czas był on jego powiernikiem, a nawet kierownikiem duchowym. Ciekawe byłoby krytyczne zbadanie tego oblicza księdza i biskupa Oscara Romero, a także jego relacji z Dziełem w ciągu trzech lat intensywnego i trudnego pasterzowania tej części Kościoła Bożego.

Duchowość Opus Dei w pismach duchowych monsignora Romero

Jako wstępny wkład zwrócę się do praktycznie niepublikowanego źródła: jego notatek z rekolekcji duchowych, które obejmują okres od 1966 roku, kiedy nie był jeszcze biskupem, do rekolekcji, które odbył na miesiąc przed śmiercią w lutym 1980 roku. Notatki te są już powszechnie dostępne, choć nadal w wybiórczej formie. Łącznie liczą one 324 strony. Na każdej stronie znajdziemy notatki napisane jego własnym pismem, a u góry transkrypcję zapisaną drukowanymi literami, ułatwiającą odczytanie odręcznego tekstu.

W rekolekcjach, które odprawił nad jeziorem w Ilopango we wrześniu 1968 r. - w poprzednim roku obchodził srebrny jubileusz kapłaństwa - było kilka aluzji do Drogi, słynnej małej książki św. Josemaríi. W medytacji o grzechu zauważa te postanowienia:
"Więcej życia wewnętrznego, więcej służby dla innych. Negatywnie: strategia. Oddalanie się od niebezpieczeństwa (Path). Plan życia. Zwalczaj grzech powszedni: bądź doskonały. Tęsknota za zadośćuczynieniem i pokutą (Droga). Czas na duchowość (...). Umrę. Jesień... Będę martwym liściem (Droga). Pokora. Świat będzie się toczył dalej. Nikt nie pamięta o tych, którzy odeszli". A kiedy dokonuje rachunku sumienia, zauważa: "Przede wszystkim aktem miłości (Camino)".

W tych szczegółowych zapiskach znajdujemy na końcu kilka odniesień do dziennika Słowojeden podczas rozważania Ewangelii o Marcie i Marii (Droga: tabernakulum w Betanii). W końcowej części przepisuje ten cytat z listu księdza prałata napisanego w 1950 roku: "Każdy musi uświęcać swój zawód, uświęcać się w swoim zawodzie, uświęcać się swoim zawodem".. Znalazło się nawet miejsce na anegdotę o św. Josemaríi, którą opowiedział w rozmowie, gdy dowiedział się, że właśnie zmarła jego matka: "Matka księdza musi umrzeć trzy godziny po synu"..

Od 10 do 14 listopada 1969 r. brał udział w rekolekcjach głoszonych przez ks. Juana Izquierdo z Opus Dei. W tym czasie Romero był sekretarzem generalnym Konferencji Episkopatu Salwadoru i mógł być obecny tylko z przerwami, ponieważ musiał wykonywać zadania powierzone mu przez monsignora Pedro Arnoldo Aparicio, przewodniczącego Episkopatu. Jest jednak rozczarowany, że nie ma tam odpowiedniego klimatu do spotkania z Bogiem: "Brak wspomnień. 'mancha brava' definitywnie przerwała milczenie... Przerwałem rekolekcje 11-go, które poświęciłem na przygotowanie programu [...]. Dwunastego obudziłem się ponownie w Apulo. Zrobię co mogę przez te trzy dni".. E

na następnej stronie zapisz krótko: "26 stycznia (1970). Spowiedź z ojcem Ksawerym"..
Kilka linijek niżej znajdujemy to zdanie, napisane 21 kwietnia 1970 roku: "Nuncjusz powiadamia mnie o woli papieża. Muszę odpowiedzieć jutro. Konsultacje z ojcem Fernando".. Następnego dnia zapisuje to, co ten ostatni mu mówi; warto to przepisać w całości: "Elementy pozytywne: linia kierownictwa duchowego. a) Wobec podstawowego problemu: przyjąć go jako ofiarę, zadośćuczynienie i poważnie wziąć poprawkę: ucieczka od okazji, intensywne życie modlitwy i umartwienia. b) Wobec pokusy triumfalizmu: widzieć go jako poważną odpowiedzialność, służbę niełatwą, pracę w obecności Boga. c) Wobec pokusy rokoszanizmu: widzieć go jako pracę przed Bogiem, służbę i przewodnictwo dla milionów dusz. Dobry Pasterz oddaje swoje życie za swoje owce"..

Następnie, pod datą 8 czerwca 1970 r. (Colegio Belén), pisze: "21 kwietnia (to musiał być 21. dzień!) około godziny 18.00 Nuncjusz powiadomił mnie o nominacji na biskupa pomocniczego abp. Miałem odpowiedzieć następnego dnia. Konsultowałem się z ks. Sáenzem, dr Dárdano, ks. Navarrete".. Poniżej znajduje się krótkie podsumowanie tego, co mówi każdy z respondentów.

Bezpieczny przewodnik pośród burzy

To, co zapisał poniżej, naznaczyło nowicjusza biskupa ogniem: "Zgromadzenie Plenarne Episkopatu Ameryki Środkowej i Panamy w Antigua Guatemala: 27 maja - 2 czerwca. Zebranie Plenarne Episkopatu Ameryki Środkowej i Panamy w Antigua Guatemala. Prawdziwa łaska pierwszego rzędu: życie razem z tak wieloma dobrymi biskupami, refleksja bpa (Eduardo) Pironio, liturgia, moja praca..."..

Uwielbiany argentyński biskup, którego sprawa kanonizacji została przedstawiona kilka lat temu, głosił rekolekcje w Watykanie w 1974 roku na zaproszenie Pawła VI. Te same rekolekcje powtórzył w następnym roku, w lipcu, przed biskupami Przesmyku Środkowoamerykańskiego w Antigua Guatemala. Monsignor Romero był w tym czasie asystentem sekretarza SEDAC (Sekretariat Episkopatu Ameryki Środkowej) i robił szczegółowe notatki z każdej z dwunastu medytacji głoszonych przez Pironio.

To właśnie tam Monsignor Romero zrozumiał prawdziwe znaczenie Medellín jako wydarzenia zbawczego, które wcieliło naukę Soboru Watykańskiego II w dramatyczną rzeczywistość Ameryki Łacińskiej. I to właśnie tam umocniła się przyjaźń, która sprawi, że argentyński biskup stanie się jego doradcą, powiernikiem, a nawet łzawicielem podczas każdej z wizyt męczeńskiego arcybiskupa w Watykanie. Pojawia się to bardzo wyraźnie w Dzienniku Monsignora Romero i jest znane wszystkim.

Niech te wiersze posłużą do lepszego zrozumienia pierwszego salwadorskiego świętego. Niech zapach jego świętości - rozmaryn to aromatyczna roślina - rozchodzi się po całym świecie.

Sytuacja przedmiotu Religia katolicka i kadry nauczycielskiej była już w ubiegłym roku niepewna i sądowa. Teraz, wraz z nastaniem nowego rządu, sytuacja jest jeszcze bardziej problematyczna. Tymczasem kilku autorów proponuje odzyskanie przedmiotu Religia i wyjście naprzeciw postulatom rodziców, którzy mają prawo do wyboru wychowania religijnego i moralnego, jakiego chcą dla swoich dzieci.

Tekst - tekst - tekst - tekst - tekst - tekst - tekst - tekst - tekst - tekst - tekst - tekst - tekst - tekst Francisco Javier Hernández Varas 

Jeśli w poprzednich latach akademickich zaczynaliśmy od odwołań sądowych, różnych i rozbieżnych sytuacji w każdej Wspólnocie Autonomicznej, redukcji planów zajęć, utraty miejsc pracy itp. to w tym roku akademickim 2018-19 dołączają do tego deklaracje i zamiary Ministerstwa Edukacji dotyczące przeprowadzenia "...".pilne"poprawki do LOMCE.

Jedna z tych modyfikacji wyraźnie dotyka przedmiotu Religia, który nie będzie już zaliczany i nie będzie miał alternatywnego przedmiotu. Oznacza to w skrócie, że Religia nie będzie już wliczana do średniej, ani do transkryptu, ani nie będzie brana pod uwagę przy dostępie do stypendiów. Będzie on dobrowolny dla uczniów.

Ponadto wprowadzony zostanie obowiązkowy przedmiot Wartości obywatelskie i etyczne, skupiający się na traktowaniu i analizie praw człowieka oraz cnót obywatelsko-demokratycznych. Na tym tle nauczyciele religii żyją w sytuacji niepewności i bezradności, którą spotęgowała zmiana rządu.

Mija 50 lat od encykliki Humanae Vitae, opublikowanej przez bł. Pawła VI 25 lipca 1968 r. Papież zajął się miłością i seksualnością w małżeństwie i z proroczą wizją zapowiedział konsekwencje, gdyby miłość małżeńska została wypaczona przez rozdzielenie wymiaru unitarnego i prokreacyjnego.

Tekst - Stéphane Seminckx, Bruksela
Doktor medycyny z Uniwersytetu w Louvain i doktor teologii moralnej z Uniwersytetu Świętego Krzyża.

Wszyscy marzymy o wielkiej miłości. Wszyscy dążymy do ideału założenia zjednoczonej rodziny (lub odpowiedzi na Boże wezwanie całkowitym darem celibatu). Wszyscy uważamy, że jest to klucz do szczęścia. Ale, jak mówi papież Franciszek w Amoris laetitia, "słowo 'miłość', jedno z najczęściej używanych słów, jest często oszpecone" (89). Wiele osób mówi o miłości, nie wiedząc tak naprawdę, czym ona jest. Dlatego tak ważne jest, aby zdobyć prawdziwe pojęcie o miłości, poprzez doświadczenie, a także poprzez modlitwę i refleksję.

Nie mniej mówiła encyklika Humanae Vitae, wydana w 1968 r. przez papieża Pawła VI, gdy w n. 9 stwierdzała, że "sprawą najwyższej wagi jest posiadanie dokładnego pojęcia o miłości małżeńskiej". Nie możemy zepsuć naszego życia - ani obciążyć hipoteką przyszłości powierzonych nam osób - myląc się co do prawdziwej miłości: "Oszukać samego siebie w miłości jest najstraszniejszą rzeczą, jaka może się zdarzyć, jest to wieczna strata, za którą nie otrzymuje się rekompensaty ani w czasie, ani w wieczności" (Sören Kierkegaard).

Aktualna wiadomość

Z tego powodu, pięćdziesiąt lat później, przesłanie Humanae Vitae jest nadal bardzo aktualne. Ta encyklika nie dotyczy po prostu antykoncepcji; jest przede wszystkim okazją do zdecydowanego potwierdzenia wzniosłej wielkości ludzkiej miłości, obrazu i podobieństwa Bożej Miłości. Dokument ten w momencie pojawienia się wywołał długą serię debat i liczne napięcia. Wielu chrześcijan było zakłopotanych i niezrozumianych. Niektórzy z nich zerwali z Kościołem, albo dlatego, że wyraźnie odrzucili jego nauczanie, albo dlatego, że porzucili praktyki religijne, albo dlatego, że próbowali żyć w wierze plecami do Kościoła.
Od tego czasu pod mostami przepłynęło wiele wody. Uspokojono nastroje, często za cenę obojętności. Dziś pytanie to można rozpatrywać z większym spokojem i, moim zdaniem, mamy taki obowiązek: chodzi o spójność naszego ludzkiego i chrześcijańskiego powołania.

Papież Franciszek zaprasza nas do tego, gdy mówi o "ponownym odkryciu przesłania encykliki Pawła VI Humanae Vitae" (Amoris laetitia, 82 i 222). Już św. Jan Paweł II zachęcał teologów do "...ponownego odkrycia przesłania Pawła VI" (Amoris laetitia, 82 i 222).zagłębić się w przyczyny tego nauczania [Humanae Vitae], co jest jednym z najpilniejszych obowiązków każdego, kto zajmuje się nauczaniem etyki lub duszpasterstwem rodzin. W rzeczywistości nie wystarczy wiernie i w całości zaproponować to nauczanie, ale trzeba także pokazać jego głębsze przyczyny." (Przemówienie, 17-09-1983).

Jest to szczególnie potrzebne, ponieważ wydaje się, że zrodzona w latach 60. ideologia wolnego seksu nie wyzwoliła seksualności. Coraz więcej kobiet ma dość pigułki i jej licznych skutków ubocznych dla ich ciała i psychiki. Coraz częściej postrzegają antykoncepcję jako narzuconą przez męski świat.

Kontrkoncepcja

Na poziomie stosunków międzynarodowych kontrola urodzeń stała się bronią w rękach bogatych krajów, które narzucają ją narodom pokrzywdzonym w zamian za pomoc gospodarczą. Jednocześnie w tych samych krajach rozwiniętych, głęboko naznaczonych mentalnością antykoncepcyjną, demografia przeżywa dramatyczny spadek, co stanowi ogromne wyzwanie dla Zachodu. Wreszcie wielu moralistów uważa, że "język antykoncepcyjny" wypacza komunikację między małżonkami do tego stopnia, że sprzyja eksplozji liczby rozwodów.

Równolegle do tego rozwoju, od 1968 roku wielu filozofów i teologów pracowało nad lepszym zrozumieniem doktryny Humanae Vitae. Ponadto magisterium św. Jana Pawła II wniosło istotny wkład w tę refleksję, podobnie jak Benedykt XVI i Franciszek.

Skąd tak żywe reakcje?

Złagodzoną recepcję Humanae Vitae można częściowo wytłumaczyć kontekstem historycznym, w jakim encyklika się ukazała. Kościół był wtedy na początku tzw. okresu posoborowego. Społeczeństwo obywatelskie przeżywało rewoltę maja '68, a świat żył w psychozie przeludnienia.

Dokument ten był już dawno gotowy. Jej zalecenia podważyły wnioski grupy uznanych specjalistów (tzw. grupy "większościowej", która oderwała się od reszty Papieskiej Komisji ds. Problemów Rodziny, Narodzin i Ludności, powołanej przez św. Jana XXIII w 1962 r.), której raport wyciekł do wielu gazet w kwietniu 1967 r.

Ale ten kontekst nie wyjaśnia wszystkiego. Chodzi tu przede wszystkim o kwestie poruszane przez Humanae Vitae. Chodzi bowiem o sprawy fundamentalne, dotyczące wszystkich: ludzkiej miłości, sensu seksualności, sensu wolności i moralności, małżeństwa.

W Kościele antykoncepcja jest ganiona od pierwszych wieków chrześcijaństwa (w encyklice Casti Connubii z 1930 roku Pius XI mówi o "doktrynie chrześcijańskiej przekazywanej od początku i nigdy nie przerwanej"). Jednak do końca lat 50. ubiegłego wieku zawsze utożsamiano ją - w mniej lub bardziej mylny sposób - z onanizmem (coitus interruptus) lub z mechanicznymi środkami uniemożliwiającymi normalny rozwój aktu seksualnego (prezerwatywy, diafragmy itp.). Odkryte bowiem w 1956 roku progestogeny czynią kobiety niepłodnymi, nie ingerując - przynajmniej pozornie - w rozwój aktu seksualnego. Widziany z zewnątrz akt seksualny wykonany z tabletką lub bez niej jest dokładnie taki sam.

Precyzyjne pytanie postawione w 1968 roku brzmiało: czy Pigułka zasługuje na miano "antykoncepcji"? Dla pewnej liczby teologów odpowiedź była i pozostaje negatywna, ponieważ pigułka nie zakłóca aktu małżeńskiego w jego "naturalnym" rozwoju. Ponadto widzą w antykoncepcji hormonalnej potwierdzenie godności człowieka, który jest powołany do tego, aby za pomocą swojej inteligencji wykorzystywać prawa "natury". Co jednak oznaczają słowa "naturalny" i "natura", gdy mówimy o osobie ludzkiej?

Co się zmieniło od 1968 roku?

Błogosławiony Paweł VI napisał dość krótką encyklikę, której treść koncentruje się na swoistym aksjomacie, który opiera się na prostym fakcie: ze swej natury, z woli Stwórcy, akt małżeński posiada wymiar jednoczący i wymiar prokreacyjny, które nie mogą być rozdzielone. Jak wszystkie aksjomaty, tak i ten nie podlega demonstracji. Argumenty ją wspierające przyjdą później, zasadniczo za pontyfikatu św. Jana Pawła II.

Często mówi się, że Humanae Vitae była dokumentem proroczym, ze względu na jej numer 17, w którym papież Paweł VI zapowiada możliwe konsekwencje odrzucenia wizji miłości głoszonej przez Kościół. Uderzające jest ponowne odczytanie dziś tego numeru 17: zapowiedź wzrostu zdrad małżeńskich, ogólnego upadku moralności, rosnącej dominacji mężczyzn nad kobietami, nacisków krajów bogatych na kraje biedne w kwestii przyrostu naturalnego... Wszystko to się spełniło.

Prorocze

Humanae Vitae jest jednak prorocza, moim zdaniem, przede wszystkim ze względu na aksjomat, który encyklika postawiła jako fundament całej swojej refleksji: nie można rozdzielić wymiaru unitarnego i prokreacyjnego aktu małżeńskiego bez denaturacji miłości między małżonkami. Zasadę tę przywoływał już Pius XI, ale to Paweł VI postawił ją u podstaw swojej wizji miłości małżeńskiej.

Myśl Karola Wojtyły/Jana Pawła II zrobiła wiele, by tę wizję wyjaśnić i wzbogacić. Od 1960 roku, poprzez swoją słynną książkę Miłość i odpowiedzialność, skupił debatę na osobie ludzkiej i jej godności, w szczególności na jej powołaniu do czynienia z siebie bezinteresownego daru. "Prawo daru" jest dla Papieża Polaka całą podstawą etyki małżeństwa, jego jedności, nierozerwalności, wymogu wierności i koniecznej prawdy każdego aktu małżeńskiego.

Karol Wojtyła, jako ojciec soborowy, przyczynił się do opracowania Konstytucji Duszpasterskiej Gaudium et Spes, zwłaszcza do części dotyczącej małżeństwa. Z grupą polskich teologów wysłał memorandum w sprawie kontroli urodzeń do papieża Pawła VI w lutym 1968 roku, na kilka miesięcy przed opublikowaniem encykliki.

Od września 1979 do listopada 1984, kiedy został papieżem, poświęcił 129 katechez środowych temu, co nazwano zbiorem "teologii ciała".refleksje, które [...] mają stanowić szeroki komentarz do doktryny zawartej [...] w encyklice Humanae Vitae" (Św. Jan Paweł II, Audiencja 28-02-1984).

Podjął również inicjatywę opracowania licznych dokumentów, które obszernie traktują lub zawierają ważne odniesienia do moralności małżeńskiej i obrony życia: adhortacji apostolskiej Familiaris Consortio (1981), instrukcji Donum Vitae (1987) o poszanowaniu rodzącego się życia ludzkiego i godności prokreacji, Katechizmu Kościoła Katolickiego (1992), encykliki Veritatis splendor (1993) o moralności fundamentalnej, Listu do rodzin (1994), encykliki Evangelium Vitae (1995) itd.

Czystość to wolność

To magisterium Jana Pawła II przyczyniło się do wyjaśnienia wielu istotnych kwestii w debacie nad Humanae Vitae.

Po pierwsze, można wskazać na pojęcie osoby jako "jednolitej całości" (Familiaris Consortio, 11): nie można zrozumieć chrześcijańskiej wizji małżeństwa z dualistyczną wizją człowieka, w której duch reprezentowałby osobę, podczas gdy ciało byłoby tylko dodatkiem, "narzędziem" na służbie ducha. Jesteśmy jednym ciałem, a małżeństwo jest powołaniem do oddania "zjednoczonej całości", jaką jesteśmy, aby powstało "jedno ciało".

Następnie można wskazać na pojęcie czystości, rozumianej jako integracja płciowości w osobie, jako integralność osoby wobec integralności daru (Katechizm Kościoła Katolickiego, 2337): akt małżeński nie jest moralnie dobry tylko dlatego, że odpowiada pewnym cechom fizjologicznym kobiety; jest dobry, gdy jest cnotliwy, gdy rozum nakazuje skłonnościom seksualnym służyć miłości. Czystość jest wolnością, opanowaniem siebie, panowaniem nad własną osobowością w perspektywie daru z siebie, z bogactwem jej fizjologicznych, psychologicznych i afektywnych wymiarów.

Rola Veritatis Splendor

Nie sposób przecenić wkładu encykliki św. Jana Pawła II Veritatis Splendor, którą Benedykt XVI uznał za jeden z najważniejszych dokumentów polskiego papieża.

Veritatis Splendor przypomina nam, że sumienie nie jest twórcą normy, co prowadziłoby do arbitralności i subiektywizmu, do postulatu "autonomii", który dominuje dziś w większości debat bioetycznych, gdzie prosty fakt pragnienia czegoś wystarcza, by to usprawiedliwić. Veritatis Splendor przypomina nam, że sumienie jest zwiastunem, czyli głosi prawo, w pełni przyjęte, nawet jeśli pochodzi od Innego. Prawdziwa wolność polega na podążaniu w kierunku dobra dla niego samego, dobra, które wskazuje nam sumienie, w taki sam sposób, w jaki kompas wskazuje północ. Sumienie jest jakby wolnym i odpowiedzialnym uczestnictwem w Bożej wizji dobra i zła.

Akt małżeński: całkowity dar

Pytanie o przedmiot aktu jest równie fundamentalne dla zrozumienia, czym jest akt małżeński. Nie jest to zwykły akt seksualny, bo w tym sensie cudzołóstwo i cudzołóstwo są również aktami seksualnymi, podobnie jak antykoncepcyjny akt seksualny. Jeśli język używa różnych określeń dla pozornie identycznego aktu, to dlatego, że z moralnego punktu widzenia akt może mieć inne znaczenie, inny "przedmiot", a ten przedmiot jest pierwszym elementem, który należy wziąć pod uwagę przy ocenie dobra tego aktu.

Akt małżeński jest określony przez wolę, aby oznaczać, konsumować lub świętować całkowity dar jednej osoby dla drugiej. Antykoncepcyjny akt seksualny jest zaprzeczeniem tej definicji, ponieważ osoba, nie dając swojej potencjalności prokreacyjnej, nie daje siebie w całości. Ten punkt jest kluczowy dla zrozumienia doktryny Humanae Vitae.

A ponadto jest ona związana z pojęciami natury ludzkiej i prawa naturalnego, które stanowią sedno wielkich współczesnych debat filozoficznych. Wielu współczesnych odrzuca samą ideę "natury" w imię autonomii i pewnej koncepcji wolności. Jan Paweł II mówił o odrzuceniu "pojęcia tego, co najgłębiej konstytuuje nas jako istoty ludzkie, a mianowicie pojęcia "natury ludzkiej" jako "realnego punktu odniesienia", a na jego miejsce wprowadzono swobodnie ukształtowany "produkt myśli", dowolnie modyfikowalny w zależności od okoliczności."Pamięć i tożsamość"). Teoria gender jest skrajnym przejawem tego odrzucenia.

Poszanowanie natury człowieka

Benedykt XVI zadał sobie pytanie: dlaczego żądać szacunku dla ekologicznej przyrody, a jednocześnie odrzucać wewnętrzną naturę człowieka? Odpowiedź: "Znaczenie ekologii w dzisiejszych czasach jest bezsporne. Musimy wsłuchać się w język natury i spójnie na niego odpowiedzieć. Chciałbym jednak poważnie odnieść się do kwestii, która wydaje mi się zapomniana tak dziś, jak i wczoraj: istnieje również ekologia ludzka. Człowiek też ma swoją naturę, którą musi szanować i którą nie może manipulować jak mu się podoba. Człowiek nie jest tylko wolnością, którą sam dla siebie tworzy. Człowiek sam siebie nie tworzy. Jest duchem i wolą, ale także naturą, a jego wola jest sprawiedliwa, gdy szanuje naturę, słucha jej i gdy akceptuje siebie za to, czym jest, i przyznaje, że sam siebie nie stworzył. W ten sposób, i tylko w ten sposób, realizuje się prawdziwa ludzka wolność." (Przemówienie w Bundestagu, 22-9-11).

Jesteśmy istotami

"Prawdziwa ludzka wolność" jest wolnością stworzoną, otrzymaną wcieloną, skończoną, wpisaną w byt skonfigurowany przez naturę, projekt, tendencje: "...".Nie popadajmy w grzech udawania, że zastępujemy Stwórcę. Jesteśmy stworzeniami, nie jesteśmy wszechmocni. To co stworzone wyprzedza nas i musi być przyjęte jako dar." (Amoris laetitia, 56). Bycie wolnym nigdy nie będzie polegało na chęci uwolnienia się od naszej natury, ale raczej na osobistym, świadomym i dobrowolnym przyjęciu wpisanych w nią tendencji. Wolność skierowana przeciwko naszej naturze ".zostałaby zredukowana do wysiłku, by uwolnić się"(Albert Chapelle).

Za tym sprzeciwem może kryć się pytanie o nasze pochodzenie. Odrzucenie własnej natury byłoby zrozumiałe, gdyby każdy z nas był konsekwencją prostej konkurencji okoliczności, przypadkowego zderzenia molekuł, mutacji lub ślepego przeznaczenia, bo wtedy nasze istnienie byłoby absurdalne, bez projektu i przeznaczenia. Pojawiłyby się powody do buntu, do chęci zignorowania lub przekształcenia tej natury, zamiast przyjęcia jej jako daru.

Jednak rzeczywistość jest zupełnie inna. U źródeł naszego życia jest stwórcza Miłość, Miłość Boga, który z całej wieczności począł nas i powołał do istnienia w danym momencie historii ludzkości. Jesteśmy owocem Miłości, jesteśmy darem nadmiaru nieskończonej Miłości Boga, który, że tak powiem, tworzy istoty tylko po to, aby przelać w nie swoją Miłość. "W nim (Chrystusie) wybrał nas (Bóg Ojciec) przed stworzeniem świata, abyśmy byli święci i bez winy w Jego obecności, ze względu na miłość" (Ef 1:4).

Odkryć na nowo wolność

Chodzi o ponowne odkrycie prawdziwej wolności. Właściwym aktem wolności jest miłość. Ale jeśli w obliczu miłości pierwszy akt naszej wolności polega na odrzuceniu daru naszej natury, na odrzuceniu tego, czym jesteśmy, to jak możemy posiąść to "ja", którego przyjęcia odmawiamy? A jeśli nie posiadamy siebie, to jak będziemy mogli dawać siebie? A jeśli jesteśmy niezdolni do dawania siebie, to gdzie jest miłość małżeńska?

Nawrócenie intelektu zakłada nawrócenie serca: aby nauczyć się kochać, trzeba przyjąć Miłość. Niektóre reakcje na Humanae Vitae przypominają fragmenty Ewangelii, w których dyskurs Jezusa o miłości zderza się z brakiem zrozumienia ze strony ludzi. Kiedy Jezus mówi o nierozerwalności małżeństwa, jego uczniowie reagują ostro: "Jeśli to jest warunkiem związku mężczyzny z jego żoną, to nie ma sensu się żenić" (Mt 19,10).

"Bóg zawsze stawia nas na pierwszym miejscu".

W tych dwóch fragmentach Ewangelii Jezus mówi o nierozerwalności małżeństwa i o darze swojego Ciała w Eucharystii; Humanae Vitae odnosi się do integralności daru w przymierzu małżeńskim. Wszystkie trzy tematy odpowiadają podstawowym cechom miłości przymierza, którą Bóg nam objawia. I ta rewelacja nas zadziwia. To nas przerasta. Nawet nas zaskakuje, bo poza wymaganiami, nasza krótkowzroczność utrudnia nam czasem dostrzeżenie Bożych darów.

Bóg umiłował nas jako pierwszy. Jak mówi papież Franciszek, "Bóg zawsze stawia nas na pierwszym miejscu". I ta miłość daje łaskę przeżywania daru z siebie, wierności, hojnego otwarcia na życie; jest miłosierdziem i daje zrozumienie Boga, Jego cierpliwości i przebaczenia w obliczu naszych słabości i naszych błędów. Tylko Chrystus przynosi na wyzwanie miłości decydującą odpowiedź "miłości Boga".nadzieja (która) nie zwodzi, bo miłość Boża rozlana jest w sercach naszych przez Ducha Świętego, który został nam dany." (Rz 5, 5). n

"Wszystko jest na miejscu, aby Dublin stał się stolicą rodzin". Kardynał Kevin Farrell, który od prawie dwóch lat stoi na czele dykasterii ds. świeckich, rodziny i życia, opowiada w wywiadzie dla "Palabra" o ostatnich przygotowaniach do Światowego Spotkania Rodzin, które z udziałem papieża Franciszka odbędzie się w Dublinie w dniach 21-26 sierpnia.

Tekst - Giovanni Tridente, Rzym

Proponuje również spokojną i uzasadnioną refleksję nad różnymi aspektami adhortacji Amoris laetitia, nad tym, jak rodziny powinny wpływać na dzisiejszy świat oraz nad tym, jaki wkład może i powinien pochodzić z "kobiecego spojrzenia" w Kościele. Z pochodzenia Irlandka, studiowała na Uniwersytecie w Salamance w Hiszpanii oraz na Gregorian i Angelicum w Rzymie, uzyskując tytuł magistra administracji biznesowej na Uniwersytecie Notre Dame (USA).

W 1966 roku wstąpił do zgromadzenia Legionistów Chrystusa i prowadził działalność duszpasterską w Meksyku i Waszyngtonie, gdzie w 1984 roku został inkardynowany. W 2001 roku został mianowany biskupem pomocniczym Waszyngtonu, a w 2007 roku, przed wezwaniem do Watykanu, awansował na biskupa Dallas. Papież Franciszek kreował go kardynałem 19 listopada 2016 r., na zakończenie Nadzwyczajnego Jubileuszu Miłosierdzia.

Eminencjo, do wielkiego Światowego Spotkania Rodzin w Dublinie pozostały już dwa miesiące, jak przebiegają przygotowania?
-Światowe Spotkanie jest zawsze okazją do łaski. Czas głoszenia i świętowania radości płynącej z Ewangelii o rodzinie. Prace na tym ostatnim odcinku przebiegają bardzo szybko. Rejestracje są nadal otwarte i wiele osób nadal się zgłasza. Oficjalne delegacje z wielu krajów ze wszystkich pięciu kontynentów potwierdziły swój udział i przygotowują się do Spotkania odbierając i wygłaszając przygotowane na tę okazję katechezy przygotowawcze. Wszystko jest już prawie gotowe, aby Dublin stał się stolicą rodzin.

Wraz z sierpniowym spotkaniem spotkania te obchodzą swój "srebrny jubileusz", 24 lata od pierwszego zwołania w 1994 roku przez św. Jana Pawła II. Twoim zdaniem, co się zmieniło od tego czasu?
-Nie ulega wątpliwości, że w ostatnich latach sytuacja rodzin uległa zmianie. Dlatego papież Franciszek chciał, aby odbyły się dwa synody, poprzedzone konsultacją 360 stopni w sprawie rodziny. Choć we współczesnej kulturze jest wiele sytuacji, które nie sprzyjają stabilności i solidności rodzin, to jednak pierwotne powołanie ludzi do miłości i pragnienie rodziny pozostają niezmienne. To właśnie dlatego posynodalna adhortacja apostolska papieża Franciszka Amoris Laetitia, która tak mocno podkreśla via caritatis i pulchrum, ma taki oddźwięk i pomaga Kościołowi odnowić swoje duszpasterskie zaangażowanie w stosunku do wszystkich rodzin, nie wykluczając żadnej.

Myśląc właśnie o Amoris laetitia, co - zdaniem Księdza - jest prawdziwym sekretem Ewangelii rodziny, która jest radością dla świata?
-właśnie wspomniałem, kluczem jest głoszenie radości miłości, która kocha drugiego za to, jaki jest i szuka jego prawdziwego dobra (por. AL 127). Amoris Laetitia widzi w autentycznej ludzkiej i chrześcijańskiej miłości jedyną siłę zdolną do ocalenia małżeństwa i rodziny. Stąd Papież stawia miłość w centrum rodziny (por. AL 67), nadając jej wielkie znaczenie w całej Adhortacji Apostolskiej, zwłaszcza w rozdziałach IV i V, gdzie opisuje niektóre cechy prawdziwej miłości i stosuje je do życia rodzinnego na podstawie hymnu św. Pawła o miłości z 1 Kor 13, 4-7 (por. AL 90-119).

Jak wiemy, wiele inicjatyw libertariańskich przesłania "proroctwo" osadzone w pierwszej komórce społeczeństwa. Jak przezwyciężyć te poważne kryzysy globalne i jaką postawę przyjąć wobec świata?
-Chrześcijanie muszą być otwarci na słuchanie pytań, które nasi współcześni zadają na temat fundamentalnych kwestii egzystencji. Nasza postawa nie może być postawą tych, którzy potępiają "a priori" każdą nową propozycję lub tych, którzy szukając rozwiązań popełniają błędy. Papież zaprasza nas do uważności na działanie Ducha Świętego, który - używając jego własnego neologizmu - "nas poprzedza". Musimy być uważni na ofertę doktryny, ale przede wszystkim na świadectwo miłości i radość chrześcijańskiego życia rodzinnego. Tak więc, na przykład, nie można zaprzeczyć, że ludzie zawsze szukają miłości, nawet jeśli, biorąc pod uwagę naszą upadłą naturę, możemy się mylić co do przedmiotu i sposobu kochania. Papież przypomina, że miłość małżeńska jest autentyczna, gdy jest miłością oblacyjną i duchową, która obejmuje jednocześnie czułość, czułość, intymność, namiętność, pragnienie erotyczne, przyjemność, która jest dawana i przyjmowana (por. AL 120; 123), otwarcie na prokreację i wychowanie dzieci (por. AL 80-85).

Z drugiej strony, w dialogu społecznym ważne jest, aby umieć zaoferować ważne powody z punktu widzenia wspólnego interesu, a nie zawsze powtarzać "powinno być". Należy pokazać racje, które są wskazane ze względu na dobro wspólne, na interes ogólny i wspierać rodziny, aby mogły realizować swoje ważne zadanie społeczne, odróżniając to, co należy do prywatnej sfery uczuć, od tego, co ma również nieredukowalną funkcję społeczną. Jest to w szczególności zadanie świeckich, samych rodzin, zjednoczonych z innymi, którzy, choć nie podzielają ich wiary, dzielą tę samą troskę o dobro społeczeństwa i rodzin.

Kontynuując temat Amoris laetitia, owocu dwóch ważnych dyskusji synodalnych, wiadomo, że w niektórych kręgach nie został on dobrze przetrawiony. Z Twojego punktu widzenia, jakie są najistotniejsze punkty tego dokumentu, które warto dobrze przyswoić?
-Amoris Laetitia to dokument o wielkim bogactwie pastoralnym. Papież Franciszek proponuje nam pedagogikę, rozumiejąc, że związek małżonków jest drogą przez całe życie (por. AL 325), a zatem jest to droga, która wie tyle samo o pięknie i radości bycia kochanym i kochania, co o wadach i grzechach, trudnościach i cierpieniach. Należy więc z realizmem i pewnością rozpatrywać ją jako stopniowy wzrost i rozwój, który dokonuje się razem, krok po kroku, z praktycznym, cierpliwym i wytrwałym ćwiczeniem (por. AL 266-267). Papież używa bardzo wymownego wyrażenia, aby odnieść się do tej rzeczywistości, mówi, że "miłość jest rzemiosłem" (AL 221). Dotyczy to również wychowania dzieci (por. AL 16; 271; 273).

Cała ta droga potrzebuje towarzyszenia Kościoła. Mam na myśli wspólnotę chrześcijańską, nie tylko duchownych. Uważam, że to towarzyszenie jest jedną z najbardziej oryginalnych rzeczy w propozycji duszpasterskiej Amoris Laetitia i czymś, co musimy starać się lepiej zrozumieć i znaleźć właściwe sposoby realizacji.

W Kościołach lokalnych pojawiło się wiele inicjatyw w dziedzinie towarzyszenia rodzinom na różnych etapach, od małżeństwa do pojawienia się dzieci i aż do wieku dojrzałego, zgodnie z postulatem Adhortacji. Jaką rolę odegrała Dykasteria w tej dziedzinie i co robi, aby nadal promować nowe inicjatywy?
-Misją dykasterii jest współpraca z posługą Ojca Świętego w dziedzinie komunii. Jesteśmy więc zasadniczo w służbie Kościołów partykularnych, wsłuchując się w ich doświadczenia i troski. W tym sensie jesteśmy wielkim obserwatorium, które zbiera cenne doświadczenia i stara się je rozpowszechniać, aby cały Kościół mógł z nich skorzystać. Zachęcamy też do refleksji uniwersyteckie instytuty rodziny i korzystamy z ich dorobku. Kolejnym obszarem, w który Dykasteria jest szczególnie zaangażowana, jest recepcja Amoris Laetitia i jej katechetyczne tłumaczenie.

Interesuje nas również rozwój odpowiedniego duszpasterstwa przedmałżeńskiego, które w sposób katechumenalny przygotowuje naszą młodzież do życia miłością oblubieńczą. Dlatego też pracujemy nad platformą skupiającą społeczność osób z całego świata, które wspierają rodziców w kształtowaniu emocjonalnym ich dzieci poprzez różnego rodzaju kursy, materiały dydaktyczne i zasoby edukacyjne.

Papież Franciszek w różnych tonach mówi o Kościele na dorobku. Czy zgodnie z logiką papieża można powiedzieć, że na dorobku są też "rodziny na dorobku" i co by to oznaczało?
-Zaproszenie papieża, by być "Kościołem idącym naprzód", jest zaproszeniem skierowanym do każdego ochrzczonego, ponieważ na mocy chrztu wszyscy wierni są powołani do apostolstwa, do rozszerzania Królestwa Bożego zgodnie z pozycją eklezjalną, którą każdy zajmuje zgodnie ze swoim specyficznym powołaniem i osobistymi uwarunkowaniami. Kościół wychodzący" jest więc Kościołem w stałym stanie misji. Dlatego również rodziny są wezwane, aby nie zamykać się w sobie. Jest to nieodłączny element powołania chrześcijańskiego. Muszą pozostać otwarci na potrzeby innych, zwłaszcza tych osób i rodzin, które z różnych powodów, zarówno egzystencjalnych, jak i materialnych, znajdują się w trudnej sytuacji. Rodziny, które solidarnie przyczyniają się do budowania dobra wspólnego.

Również jako aktywne i współodpowiedzialne podmioty misji, rodziny chrześcijańskie są wezwane do uczestnictwa, zgodnie ze swoimi możliwościami, w różnych posługach duszpasterskich, które mogą pełnić, począwszy od misji "ad gentes", poprzez katechezę inicjacji chrześcijańskiej, towarzyszenie młodym małżeństwom, konsultacje rodzinne itp.

Jeśli chodzi o życie, nad jakimi inicjatywami pracuje Dykasteria i jak współpracuje z Papieską Akademią o tej samej nazwie?
-Nasza dykasteria ma za zadanie promować poszanowanie godności życia każdej osoby ludzkiej i całego życia ludzkiego, od poczęcia do naturalnej śmierci, w perspektywie transcendentnej, która patrzy na osobę ludzką integralnie przeznaczoną do wiecznej komunii z Bogiem. W tym sensie naszym głównym zobowiązaniem jest promowanie integralnego i przekrojowego duszpasterstwa życia ludzkiego, które nie ogranicza się jedynie do koniecznego zaangażowania pro-life i jego legislacyjnych, politycznych i kulturowych implikacji.

Konieczne jest wypracowanie całościowej perspektywy duszpasterstwa, z jego formacyjnym (katecheza, formacja sumień, bioetyka), celebracyjnym (dni modlitwy, różańce, czuwania, festiwale życia) i usługowym (ośrodki podtrzymywania życia, towarzyszenie kobietom z nieplanowaną ciążą, towarzyszenie zespołowi traumy poaborcyjnej, towarzyszenie żałobie itp.), a także troska o różne epoki człowieka. Dlatego zajmujemy się opieką nad osobami starszymi, integralnym wspieraniem płodności, nie tylko w sensie otwartości na prokreację, ale także płodności duchowej, moralnej i solidarnej w opiece nad osobami nieuprzywilejowanymi, w adopcji, w opiece nad dziećmi itd.

Z woli papieża Franciszka u jego boku są dwie kobiety jako podsekretarze dykasterii. Jak ważna jest rola kobiet w Kościele i w społeczeństwie?
-Stajemy się coraz bardziej świadomi, jak wiele energii marnuje się, gdy wkład kobiecego geniuszu nie jest uznawany i promowany na równi z wkładem mężczyzn. Jezus Chrystus, nasz Pan, był w swoim historycznym istnieniu jednym z największych promotorów godności i równości kobiet; następnie, z powodów historycznych, których analiza wykracza poza ramy tej rozmowy, być może Kościołowi zabrakło "parresia", aby wyciągnąć pełne konsekwencje z chrześcijańskiego objawienia na temat kobiet. Obecnie jednak wiele się nad tym zastanawia.

Z przyjemnością przywołuję tu na przykład ciekawą refleksję, jaką przeprowadziła Papieska Komisja ds. Ameryki Łacińskiej podczas swojego ostatniego zgromadzenia plenarnego. Refleksja, która uznaje bogactwo, komplementarność i wzajemność różnicy seksualnej, wykraczając tym samym poza niektóre feminizmy i w pełni potwierdzając równość i odmienność mężczyzn i kobiet. Nasz urząd, oprócz wkładu tych dwóch nowych podsekretarzy, ma również kilku urzędników, żonatych i samotnych, konsekrowanych i świeckich, którzy każdego dnia wnoszą swoje bogactwo i kobiecy charyzmat do naszej misji, a także mamy wydział zajmujący się promocją kobiet, aby mogły wnieść swoje kobiece podejście do różnych sytuacji i wyborów, które muszą być dokonane, aby wspierać misję i budować komunię na różnych poziomach decyzyjnych.

Kobiece spojrzenie jest dziś potrzebne bardziej niż kiedykolwiek, aby rozwinąć Kościół o postawach macierzyńskich, do czego nieustannie zachęca nas Papież: rewolucja czułości, wnętrzności miłosierdzia oraz duszpasterstwo opieki i towarzyszenia, które bierze na siebie konkretne sytuacje ludzi.