Ostatni rów wolności

W filmie Pochodzenie (IncepcjaReżyser filmu, Christopher Nolan, proponuje sugestywną fabułę, w której główni bohaterowie wchodzą do snów ludzi, aby zmodyfikować ich zachowanie i nakłonić do działania w określony sposób. Teza jest bardzo interesująca i porusza problem wolności: w jakim stopniu jesteśmy wolni w naszych decyzjach? Ile jest indukcji w tym, co robimy? Jak daleko działa podświadomość i jak daleko działa nasze sumienie, jeśli chodzi o działanie?

Siła reklamy podprogowej i jej wpływ na sprzedaż zostały udowodnione. W rzeczywistości w kilku krajach istnieją przepisy, które zabraniają jej w obronie praw dzieci. Wszyscy jesteśmy świadomi wielu impulsywnych, nieprzemyślanych decyzji, które podejmujemy w naszym codziennym życiu. Nic z tego nas nie dziwi.

Zjawisko to uległo jednak skokowi jakościowemu wraz z pojawieniem się Internetu i Big Data, w których firmy mogą śledzić nasze interakcje z siecią i uzyskiwać wiele naszych danych, w tym niektóre, których nie jesteśmy świadomi. Między innymi dlatego, że nawet jeśli jesteśmy ostrożni i nie podajemy danych osobowych, każdy, z kim wchodzimy w interakcje, dostarcza informacji o nas, czy tego chcemy, czy nie. Łatwo to rozpoznać w wysoce spersonalizowanych reklamach, które docierają do nas, gdy tylko otworzymy stronę internetową lub w wiadomościach, które powinny nas zainteresować, osobiście wybranych dla nas przez algorytmy Google.

Fabuła filmu Pochodzenie nie zdają sobie sprawy z tego, jak bardzo można nami manipulować. Problem nie polega tylko na tym, że mają wszystkie nasze dane i dlatego dokładnie wiedzą, jak myślimy, a nawet na którą partię polityczną zagłosujemy w następnych wyborach, zanim podejmiemy decyzję. Oni to wiedzą. Ale tak jak wykorzystują tę wiedzę, aby skłonić nas do zakupu określonych produktów, we wszystkich innych dziedzinach życia, mogą również wpływać na nas, abyśmy myśleli i działali w kierunku, w którym inni ludzie chcą, abyśmy poszli.

Dlatego ostatnim okopem naszej wolności jest nasze sumienie.

Jest to niezwykle ważne dla nas jako chrześcijan.

Chrześcijanin jest ukształtowany przez Chrystusa. Jak powiedziałby św. Paweł, ma te same myśli i uczucia co Chrystus. Widzi świat i działa w oparciu o wartości ewangeliczne, które nie są czymś abstrakcyjnym, ale są ucieleśnione w Jezusie z Nazaretu. I jak to zawsze bywało, ten sposób pojmowania życia radykalnie różni się od tego, co proponuje świat. Wielu naszych braci i sióstr oddało swoje życie i wielu nadal je oddaje, aby nie zdradzić tych zasad. To męczennicy, którzy wiedzieli, że Boga należy słuchać przed ludźmi, niezależnie od tego, jak potężni by oni nie byli.

Ale co, jeśli ktoś, kto chce sprawić, byś myślał w określony sposób, może dostać się do twojego umysłu i sprawić, że będziesz myślał, że jego myśli są twoimi? Jak odróżnić marzenia od rzeczywistości? Jak odróżnić swoje pragnienia od tych wstawionych z telefonu komórkowego?

Ponieważ telefon komórkowy przestał być prostym urządzeniem, które pozwala nam komunikować się z innymi ludźmi i jest czymś więcej niż tylko urządzeniem z różnymi przydatnymi aplikacjami w naszym życiu. Dosłownie stał się naszą pamięcią - kto potrzebuje uczyć się danych, skoro wszystkie są w sieci? Jest miejscem naszych relacji - to tam żyjemy i łączymy się ze sobą - a nawet nasza inteligencja została uzewnętrzniona - po co się wysilać, skoro może to zrobić ChatGPT?

Wielu marzy o chipie umieszczonym w naszym mózgu, który pozwoli nam robić to wszystko bez konieczności posiadania urządzenia na zewnątrz, ale w rzeczywistości już teraz funkcjonujemy z telefonem komórkowym i wszystkimi jego aplikacjami jako zewnętrzną częścią naszego istnienia.

Dlatego bitwa o wolność toczy się w nas. Otworzyliśmy drzwi, przez które mogą wejść do naszych myśli, naszych marzeń, naszych pragnień. I, tak jak w filmie Nolana, w końcu myślimy, że to naprawdę my dostaliśmy się do naszych głów, gdy nasza czujność była opuszczona. Dlatego dobrze uformowane sumienie jest ostatnim okopem, ostatecznym, którego musimy bronić w walce o wolność. Sumienie, które w przypadku chrześcijan jest kształtowane przez umysł i uczucia Chrystusa.

Musimy być świadomi wyzwania, jakie stoi przed nami jako wychowawcami i wyposażyć, zwłaszcza naszych młodych ludzi, w prawe sumienie, głębokie życie duchowe i cnoty, które kształtują ich całą istotę. Tylko wtedy będą w stanie poruszać się po burzliwych morzach oferowanych przez Internet, nie ulegając rozbiciu.