Antygona i skrzyżowanie nauk humanistycznych

Istnieje mniej lub bardziej wyraźne przekonanie, że postępy w dziedzinie sztucznej inteligencji mogą i powinny zastąpić studia humanistyczne. Czy stoimy zatem w obliczu tragedii i moralnego obowiązku pogrzebania nauk humanistycznych?

26 czerwca 2023-Czas czytania: 4 minuty
Nauki humanistyczne

Posąg Dawida autorstwa Michała Anioła (Unsplash / Jianxiang Wu)

Ustawmy scenę. Znajdujemy się w sercu starożytnego miasta Teb, w bezlitosnym słońcu. Wyzywająca młoda kobieta sprzeciwia się rozkazowi swojego króla i wyrusza na poszukiwanie zwłok swojego brata, aby go pochować. Jej imię to Antygona, latarnia niezachwianego moralnego przekonania na skrzyżowaniu osobistego obowiązku i prawa państwowego, sacrum i profanum. Jej brat Polinikes został zamordowany w walce o władzę, a jej krewny, król Kreon, wydał dekret, że jego ciało powinno pozostać niepochowane jako ostrzeżenie dla zdrajców. Jednak Antygona, poruszona miłością i boskim prawem, sprzeciwia się dekretowi i przychodzi pochować brata, akceptując śmiertelne konsekwencje, które następują.

To jest tragedia, dosłownie. Ta nawiedzająca narracja o indywidualnym sumieniu buntującym się przeciwko niesprawiedliwym zasadom rozbrzmiewa przez wieki. Dociera do nas w różnych wersjach, tłumaczeniach i adaptacjach. Jest to klasyk, który dotknął czegoś w ludzkim sercu, rzucając światło na naszą podróż, gdy zmagamy się z naszymi współczesnymi konfliktami.

W dzisiejszym szybko zmieniającym się, przyspieszonym technologicznie świecie, podobnie jak Antygona, znajdujemy się na rozdrożu, gdzie nasze bogate tradycje humanistyczne są zagrożone zapomnieniem, ich wartość nie jest uznawana, jak Polinikes pozostawiony bez pochówku na polu bitwy. Nauki humanistyczne są martwe i do nas należy ich pogrzebanie. A może czeka nas nowy renesans?

Eliminacja nauk humanistycznych

W ostatnich dziesięcioleciach obserwujemy tendencję do usuwania z edukacji (formalnej lub nieformalnej) dostępu do nauk humanistycznych i ogromnej tradycji. Czym są te humanistyczne tradycje? To zbiorowa mądrość ludzkości zawarta w naukach humanistycznych - literaturze, kulturze, języku, filozofii - która może zostać zmarginalizowana w naszym wyścigu ku przyszłości zdominowanej przez technologię. Król Kreon naszych czasów to dominująca narracja, która odrzuca nauki humanistyczne jako niepraktyczne i nieistotne w erze coraz bardziej kształtowanej przez sztuczną inteligencję i naukę o danych.

Powszechną reakcją było "ratowanie" nauk humanistycznych poprzez argumentowanie, że "piękno jest bezużyteczne". Przyjmujemy za pewnik, że filozofia, literatura i sztuka nie są w stanie dodać wartości do wyniku finansowego, ale czujemy, że mają one swoją własną wartość. Ale być może ta postawa była ostatnią kroplą, ostatnim gwoździem do trumny tradycji. "Srebrną liną ratunkową", która schlebiając pięknu nauk humanistycznych, odrzuca je na rzecz świata realnego. 

"Śmierć pragnie tych samych rytuałów dla wszystkich", lamentowała Antygona do swojej siostry Ismeny. To przejmujące stwierdzenie współbrzmi z dzisiejszą sytuacją nauk humanistycznych w obliczu rozwoju silikonowej inteligencji.

Istnieje przekonanie, mniej lub bardziej wyraźne, że postępy w dziedzinie sztucznej inteligencji mogą i powinny zastąpić studia humanistyczne. Czy zatem stoimy w obliczu tragedii i moralnego obowiązku pogrzebania nauk humanistycznych? A może zamiast tego jesteśmy w trakcie epickiej przygody?

Sztuczna inteligencja i język łaciński

Weźmy pod uwagę łacinę, niegdyś bogaty i żywy język całej cywilizacji (i części innych). Został zredukowany do zwykłej etymologii i grozi mu zapomnienie. Ta walka odzwierciedla konflikt Antygony z surowym edyktem króla Kreona. Jednak pozostała niewzruszona, przeciwstawiając się Kreonowi, pytając: "Czy ktokolwiek może żyć, tak jak ja żyję, ze złem wokół mnie, aby myśleć, że śmierć jest mniej niż przyjacielem?".

Aby rozszerzyć tę analogię na nasz współczesny kontekst, musimy zmierzyć się z naszym własnym kulturowym Kreonem: odrzuceniem nauk humanistycznych w obliczu szybkiego rozwoju nauk humanistycznych. sztuczna inteligencja i technologii. Dominująca kultura skłania nas do przeciwstawiania nauk humanistycznych technologii. Ale czyniąc to, ryzykujemy utratę istoty naszego człowieczeństwa, która jest głęboko zakorzeniona w naszych tradycyjnych językach i mądrości kulturowej w koalicji z technologią. Nie bez powodu greckie słowo "techne" tłumaczy się po łacinie jako "ars". W humanistycznej wizji sztuka i technika to jedno i to samo.

Humanistyka pragmatyczna

Wyzwaniem, przed którym stoimy, jest znalezienie harmonii, uwidocznienie zalet koalicji humanistyki i technologii. Moglibyśmy zaproponować "pragmatyczną humanistykę", koncepcję, która przekształca humanistykę z postrzeganej jako "piękną, ale bezużyteczną" w zasób, który czyni nas panami naszej przyszłości w kontekście sztucznej inteligencji.

Koncepcja ta nie jest jedynie teoretyczną propozycją. Rozwój studiów humanistycznych w XXI wieku jest rzeczywistością. Istnieją nowo powstałe instytucje, które już teraz korzystają z rosnącego zainteresowania naukami humanistycznymi. Instytut Polis w Jerozolimie Instytut Paideia w Nowym Jorku, Caelvm w Madrycie i Latinitas Project w Oksfordzie. Jednocześnie zastosowanie wiedzy humanistycznej w praktyce w świecie przedsiębiorczości, technologii i biznesu otwiera drzwi do praktycznej humanistyki o ogromnym potencjale. 

Na przykład wiedza z zakresu językoznawstwa i literatury jest bardzo pomocna w budowaniu marki i nazewnictwie w marketingu. Głębsze zrozumienie łacińskiej składni i struktury może poprawić umiejętności kodowania, pomagając programistom w generowaniu lepszych wyników. Od Poetyki Arystotelesa po współczesne filmy i powieści, tradycja opowiadania historii oferuje bogactwo wiedzy, która jest nieoceniona przy tworzeniu fascynujących narracji w dowolnym medium, czy to w kampanii marketingowej, czy w scenariuszu filmowym.

Podobnie historia Antygony, bogata w ludzkie motywacje i głębię emocjonalną, zapewnia wgląd w ludzką kondycję, który może zwiększyć empatię, kluczową umiejętność w tak różnych dziedzinach, jak psychologia, przywództwo, a nawet sztuczna inteligencja. 

Wraz z rozwojem sztucznej inteligencji, ludzka inteligencja - nauki humanistyczne, w ich najbardziej pragmatycznym wydaniu. W ten sposób pokazujemy, że mądrość zakodowana w naszych humanistycznych tradycjach może oferować praktyczne rozwiązania współczesnych problemów.

Renesans nauk humanistycznych

Przypomnijmy przejmującą deklarację Antygony: "Urodziłam się, by jednoczyć się w miłości, a nie w nienawiści". Słowa te współbrzmią z naszą misją ponownego połączenia się z naszym dziedzictwem intelektualnym, ponownego rozpalenia naszej "miłości" do nauk humanistycznych i potwierdzenia ich znaczenia w dzisiejszym świecie. Ponieważ tragiczna historia Antygony wciąż odbija się echem na przestrzeni wieków, niech zainspiruje nas do potwierdzenia nieodłącznej wartości nauk humanistycznych i przyjęcia renesansu, który nas czeka.

Podsumowując: 3 rzeczy, które możemy zrobić tego lata, aby zwiększyć nasz poziom praktycznego humanizmu:

  • Czytanie klasyki: dzieło Antygona (Sofokles) można przeczytać w 2 godziny. "Poetykę" Arystotelesa, która jest podstawą współczesnego storytellingu, w krótszym czasie.
  • Rozpocznij naukę łaciny. Istnieje wiele prostych sposobów na nawiązanie kontaktu z tym językiem. Na przykład czytanie książki Hansa Orberga "Familia Romana" krok po kroku to świetny początek.
  • Zlokalizuj najbliższe centrum humanistyczne. Otaczanie się ludźmi, którzy promują nauki humanistyczne jest niezbędne; szukaj ludzi o tych zainteresowaniach wokół siebie - to mały świat.
Biuletyn informacyjny La Brújula Zostaw nam swój e-mail i otrzymuj co tydzień najnowsze wiadomości z katolickim punktem widzenia.