"Wolność chrześcijańska opiera się na dwóch filarach: łasce Bożej i prawdzie".Kalwin i świat: kluczowe idee i rozpowszechnienie "drugiej reformacji".Szkocki filozof Alasdair MacIntyre (1929/-) opublikował swoją pracę "After Virtue" w 1981 roku. Przywołuje w niej fragmenty "Etyki nikomachejskiej" autorstwa Arystotelesże jego teleologiczny schemat opiera się na trzech elementach:
a) Człowiek taki, jaki jest.
b) Człowiek taki, jakim mógłby być, gdyby uświadomił sobie swoją istotną naturę.
c) Zestaw zasad etycznych.
Zasady etyczne porządkują różne cnoty i zakazują przeciwstawnych im wad, instruując nas, jak urzeczywistnić naszą prawdziwą naturę i osiągnąć nasz prawdziwy cel.
Zasady te zakładają: koncepcję istoty i celu człowieka jako zwierzęcia rozumnego, którego rozum poucza nas, jaki jest nasz prawdziwy cel i jak go osiągnąć.
Dla MacIntyre'a schemat ten załamał się w XVII wieku wraz z pojawieniem się protestanckiej i jansenistycznej koncepcji, zgodnie z którą grzech pierworodny, poprzez całkowite zepsucie rozumu, pozbawił go zdolności rozumienia celu człowieka. Od tego czasu "ścisłe ograniczenia zostały nałożone na moce rozumu. Rozum jest kalkulacją; może ustalać faktyczne prawdy i relacje matematyczne, ale nic więcej. W sferze praktyki może mówić tylko o środkach. O celach musi milczeć".
Oświeceniowi filozofowie, pozbawieni tej normatywnej i teleologicznej koncepcji ludzkiej natury, oparli swoją etykę na kategorycznych imperatywach praktycznego rozumu (Kant) lub na maksymalizacji przyjemności (Hume). Dla MacIntyre'a ta porażka, która zrodziła Nietzschego i cały współczesny irracjonalizm, pozostawia obecny wybór ograniczony między arystotelesowską teorią cnót a irracjonalistycznym amoralizmem.
MacIntyre, po historycznym opisie wartości ludzkich cnót (najwyższe cnoty w heroicznych społeczeństwach opisanych przez Homera: męstwo lub lojalność; cnoty, takie jak miłość lub pokora, przyniesione przez chrześcijaństwo), opowiada się za etyką cnót w tradycji arystotelesowsko-tomistycznej, świadomy znaczenia ponownego odkrycia wartości ludzkich cnót.
Amerykański filozof Peter Kreeft (1937/-) próbuje pokazać, że nauki przyrodnicze i filozofia to dwa odrębne, ale uzupełniające się porządki wiedzy.
Nauka próbuje odpowiedzieć na pytanie: jakie są fizyczne właściwości rzeczy? Filozofia próbuje odpowiedzieć na pytanie, jaka jest ostateczna natura rzeczywistości. Jej najważniejsze pytania:
-Pytanie metafizyczne: czym jest to, co jest?
-Czym jest ta istota, która zastanawia się nad tym, czym jest, lub, prościej, czym jest człowiek, pytanie antropologiczne?
-To, co należy, a czego nie należy robić, jest kwestią etyczną.
-Skąd wiemy, pytanie epistemologiczne.
Odpowiedzi na te pytania zależą od siebie nawzajem, są ze sobą powiązane. Nie możemy określić, jakie postępowanie odpowiada człowiekowi, jeśli nie wiemy, czym jest człowiek, a to, czym człowiek jest, zależy od tego, czym ma być.
Od Sokratesa aż do początku XX wieku utrzymywano pogląd, że poszukiwanie prawdy jest jednym z najszlachetniejszych zadań człowieka, a rozum jest głównym źródłem tego poszukiwania.
Od początku XX wieku jesteśmy świadkami zasiewu nietzscheańskiego sposobu myślenia, w którym wola przeważa nad rozumem: zamiast próbować zrozumieć rzeczywistość, aby lepiej się dostosować, jesteśmy zaproszeni do tworzenia własnych wartości i własnych prawd, aby narzucić je rzeczywistości. Nie mamy poddawać się rzeczywistości, temu, co jest, ale raczej kształtować ją zgodnie z naszymi pragnieniami i ambicjami, wykorzystując potężne technologie, które nauka oddaje do naszej dyspozycji.
Ludzka natura jest postrzegana jako rzeczywistość, którą można modyfikować w zależności od okoliczności lub preferencji. Wszystko wokół nas, w tym nasze ciało, jest surowcem, którym można dowolnie manipulować.
Samo pojęcie natury zostało zniesione i zastąpione ideą, że to do każdej jednostki należy zdefiniowanie dla siebie tego, co jest naturalne, a co nie, ustanawiając w ten sposób najwyższy kult indywidualnej autonomii, który znajduje jeden z najbardziej wyraźnych wyrazów w wyroku Sądu Najwyższego USA z 1992 r. w sprawie Planned Parenthood przeciwko Casey, który ustanowił prawo każdej jednostki do zdefiniowania własnej koncepcji istnienia, znaczenia, wszechświata i tajemnicy ludzkiego życia.
Ten kult ludzkiej autonomii leży u podstaw praw do aborcji i wspomaganego samobójstwa, które są uznawane w wielu krajach. Według jednej z wersji teorii lub ideologii gender, oprócz zaprzeczania, że ludzkie ciało ma naturę, twierdzi ona, że jesteśmy mężczyznami lub kobietami tylko w takim stopniu, w jakim zgadzamy się na to. Rozróżnienie między mężczyzną a kobietą w istotach ludzkich byłoby czysto arbitralne, byłoby konstruktem społecznym wynikającym z relacji władzy. Taka antropologia jest zdominowana przez supremację subiektywności nad obiektywnością.
Czy postrzeganie wolnej woli leży w ludzkiej naturze?
Idea, że istoty ludzkie nie mają wolnej woli, ma swoje korzenie w reformacji protestanckiej z XVI wieku. W "Loci communes" Melanchtona, a także w "Institution de la religion chrétienne" Kalwina, zbawienie nie ma nic wspólnego z praktykowaniem cnót, ponieważ nie ma nic wspólnego z ludzką wolnością. Według Melanchtona cnotliwe postępowanie nie może przyczynić się do wiecznego zbawienia, ponieważ takie postępowanie jest jedynie szczęśliwą konsekwencją zbawienia przez wiarę, w które zaangażowany jest tylko Bóg.
Ta protestancka interpretacja otworzyła drogę dla naukowego materializmu, który wskazuje, że człowiek jest integralną częścią świata przyrody i nie może uwolnić się od uniwersalnego determinizmu, który rządzi światem przyrody. Przyznanie istnienia wolnej woli byłoby równoznaczne z zaprzeczeniem uniwersalności zasady przyczynowości, a tym samym praw naukowych.
Według Kreefta na nasze wybory, nawet jeśli nie są zdeterminowane, wpływają liczne czynniki zewnętrzne (środowisko społeczne lub fizyczne), cielesne (dziedziczność) lub duchowe (motywacje). W każdym przypadku możliwe jest oparcie się tym wpływom lub pokusom.
Nauki społeczne i humanistyczne pomagają nam odkryć nie przyczyny, które mechanicznie determinują ludzkie zachowanie, ale czynniki, które je warunkują lub mu sprzyjają.
