Instrument teologiczno-pastoralny i kanoniczny, wpisujący się w dynamizm zmian, które od lat stawiają pod znakiem zapytania skład parafii (wspólnot wiernych), ich (re)organizację i rozwój, aby lepiej odpowiedzieć na wymagania świata, który szybko się rozwija, ale który - właśnie z tego powodu - nie przestaje kwestionować i domagać się ewangelizacyjnej odpowiedzialności wszystkich ochrzczonych.
To właśnie na tej podstawie najnowsza Instrukcja wydana przez Kongregację ds. Duchowieństwa i zatytułowana Duszpasterskie nawrócenie wspólnoty parafialnej w służbie ewangelizacyjnej misji Kościoła. Niniejszy dokument podąża drogą, którą otworzyła międzydepartamentalna Instrukcja Ecclesia de misterio, z dnia 15 sierpnia 1997 r., dotyczącą współpracy wiernych świeckich z posługą kapłanów, oraz przez Instrukcję Prezbiter, duszpasterz i przewodnik wspólnoty, opublikowane 4 sierpnia 2002 r. przez tę samą Kongregację ds. Duchowieństwa.
W całkowicie zmienionym kontekście kościelnym, jak powiedziano - mając na uwadze znaczenie misji ewangelizacyjnej mocno domagającej się w ostatnich latach i plastycznie podsumowanej w słowach "Kościół w drodze". zaproponowane przez magisterium papieża Franciszka, nowe wytyczne mają na celu potwierdzenie przekonania, że każdy może znaleźć swoje miejsce w Kościele, zgodnie z własnym powołaniem i charyzmatem, próbując przezwyciężyć ekstremistyczne nurty, które w wielu przypadkach kończą się "klerykalizacją" świeckich lub "sekularyzacją" duchownych, co papież często potępiał. Nadużycia i dryfy, których dokument stara się zatem uniknąć.
Informacje praktyczne
Nie wprowadza się nowych przepisów, co jest typowe dla Instrukcji, ale daje się praktyczne wskazania, zwłaszcza biskupom, aby mogli rozeznawać z niezbędną fachowością wiele różnych wyborów duszpasterskich, które są konieczne w bardzo różnych rzeczywistościach i na różnych terytoriach, w zależności od okoliczności, zawsze związanych z różnymi formami uczestnictwa wszystkich ochrzczonych w procesie ewangelizacji. Dotyczy to na przykład możliwości zweryfikowania duszpasterskiej troski o bliskość i współpracę między różnymi wspólnotami parafialnymi (erygowanie stref lub jednostek duszpasterskich, zjednoczenie lub likwidacja parafii, restrukturyzacja diecezji...), ale także przemyślenia i pogłębienia, w razie potrzeby, decyzji już podjętych, które jednak nie przyniosły oczekiwanych owoców.
Andrea Ripa, podsekretarz Kongregacji ds. Duchowieństwa, wyjaśnił, że chodzi zawsze o osiągnięcie następujących celów "działanie autentycznie eklezjalne, gdzie prawo i proroctwo mogą się łączyć dla większego dobra wspólnoty".. Innymi słowy, na podstawie doświadczeń wynikających z sygnałów otrzymywanych przez watykańską dykasterię, chodzi o uniknięcie zbyt subiektywnych decyzji, według uznania konkretnego biskupa lub grupy, które mogą prowadzić - i prowadziły - do niewłaściwych interpretacji życia wspólnoty lub posługi biskupiej.
Może się na przykład zdarzyć, że parafia jest pomyślana jako "przedsiębiorstwo" (gdzie istnieje "demokratyczny" podział zadań między proboszczów i świeckich, którzy nieuchronnie stają się funkcjonariuszami) lub jako "absolut" proboszcza, który autonomicznie decyduje o wszystkim, a świeckim pozostawia jedynie marginalne role, ewentualnie jako prostych wykonawców.
Spojrzenie na historię społeczności
Główna linia zaproponowana przez Instrukcję polega na uwzględnieniu, przy wprowadzaniu jakichkolwiek zmian lub restrukturyzacji, historii i tradycji każdej konkretnej wspólnoty, aby nie zlikwidować przynależności do drogi życia wspólnotowego, która jest karmiona przeszłością, unikając zrzucania projektów z góry, jak to przy kilku okazjach wyjaśnił sam papież Franciszek. Jednocześnie należy korzystać z cnoty cierpliwości, postępować stopniowo, mnożyć konsultacje, przeprowadzać dogłębne badania i fazy eksperymentalne przed podjęciem jakiejkolwiek ostatecznej decyzji, która musi być sprawdzona w terenie, a w razie potrzeby również skorygowana.
Od tego momentu biskupi mają więc jeszcze jedno narzędzie, aby zweryfikować wykonalność różnych projektów reformy wspólnot parafialnych lub restrukturyzacji diecezji, które są w trakcie realizacji lub są planowane, aby wiernie odpowiedzieć na tchnienie Ducha, które wzywa do tego rodzaju rozważań, aby lepiej przyczynić się do ewangelizacyjnej misji Kościoła w naszych czasach. I to jest przecież nieunikniona i nieprzesuwalna oś powołania każdego ochrzczonego, parametr jedności pośród niezliczonych gradacji niepowtarzalności i różnic osobowych.
Ale powtarza się również rolę proboszcza jako "właściwego pasterza" wspólnot, oprócz podkreślenia posługi duszpasterskiej ofiarowanej w każdej z rzeczywistości przez diakonów, osoby konsekrowane i świeckich, powołanych do aktywnego uczestnictwa, zgodnie z własnym powołaniem i własną posługą, w wyjątkowej misji ewangelizacyjnej Kościoła, jak to zostało powiedziane.
Dokument został zatwierdzony przez papieża Franciszka 27 czerwca i podpisany przez prefekta Kongregacji ds. Duchowieństwa Beniamino Stella wraz z sekretarzami Mercierem i mecenasem Wongiem oraz podsekretarzem Ripą dwa dni później w uroczystość świętych Piotra i Pawła. Składa się ze 124 punktów i jest podzielony na 11 części, plus wstęp i zakończenie.
Jako przesłankę podkreśla się zaproszenie do wspólnot parafialnych. "wyjść z siebie".W przygotowaniu do reformy są m.in. "ukierunkowane na styl komunii i współpracy, spotkania i bliskości, miłosierdzia i troski o głoszenie Ewangelii"..
W pierwszej części powtórzono. "nawrócenie pastoralne". jako podstawowy temat ewangelizacyjnej drogi Kościoła w tych czasach, jak powiedział papież Franciszek, aby nie dopuścić do osłabienia, a nawet rozpuszczenia rozprzestrzeniania się nowości Ewangelii aż po krańce ziemi.
Kryterium jest misja
W tym kontekście rola parafii jest więc centralna, gdyż jest ona dzisiaj wezwana do stawienia czoła "rosnąca mobilność i kultura cyfrowa". że we współczesnym świecie "rozciągnęły granice istnienia". Stąd pilna potrzeba "włączyć cały Lud Boży w wysiłek przyjęcia zaproszenia Ducha Świętego, aby przeprowadzić procesy 'odmładzania' oblicza Kościoła". W instrukcji proponuje się zatem "generowanie nowych znaków", poszukiwanie innych metod wyszukiwania i bliskość do bieżących działań: "wyzwanie, które należy przyjąć z entuzjazmem".
Kryterium przewodnim odnowy jest więc misja - jak wyjaśnia czwarta część Instrukcji - którą należy rozumieć już jako "terytorium egzystencjalne". a nie jako wydzielona przestrzeń geograficzna (choć na poziomie kanonicznym zasada terytorialna parafii pozostaje w mocy) i powinna mieć wpływ na "w życiu poszczególnych ludzi", zwiększenie "sieć relacji braterskich, projektowanych w kierunku nowych form ubóstwa". Dokument uznaje bowiem, że w obecnym okresie, często naznaczonym zamknięciem, odrzuceniem i obojętnością, "Ponowne odkrycie braterstwa ma fundamentalne znaczenie, ponieważ ewangelizacja jest ściśle związana z jakością relacji międzyludzkich. To samo dotyczy współczucia dla "ZRANIONE CIAŁO braci.
Przed każdą przebudową strukturalną należy wykonać następujące czynności "zmiana mentalności i wewnętrzna odnowa". przewodników, podkreśla Dokument w szóstej części, zapraszając do przezwyciężenia zarówno koncepcji autoreferencyjnych, jak i klerykalizacji duszpasterskiej, zapewniając, że każdy ochrzczony "staje się aktywnym protagonistą ewangelizacji".
Proces stopniowego odnawiania
Część siódma wchodzi w szczegóły stopniowego procesu odnawiania struktur w celu ożywienia ewangelizacji i zwiększenia skuteczności duszpasterstwa wiernych. -w którym "kluczowym czynnikiem" może być tylko bliskość".-Dokument zawiera konkretne wskazania dotyczące przegrupowania np. parafii, obowiązków wikariusza forane, jednostek i obszarów duszpasterskich itp. Dokonuje również przeglądu zwyczajnych i nadzwyczajnych sposobów powierzania duszpasterstwa każdej wspólnocie parafialnej (proboszcz, administrator parafii, zawierzenie itp.). in solido różnych kapłanów, wikariuszy parafialnych, diakonów, osób konsekrowanych, świeckich itp.).
Trzy ostatnie części dokumentu dają pożyteczne wskazówki dotyczące wyznaczenia różnych komisji i "posług", które mają być powierzone także diakonom, osobom konsekrowanym i świeckim; różnych organów "współodpowiedzialności kościelnej" (sprawy finansowe, rada duszpasterska itp.) oraz "ofiar na sprawowanie sakramentów", aktu, który ze swej natury musi być wolny, pozostawiony sumieniu i odpowiedzialności eklezjalnej ofiarującego. Wskazuje się tu, jak sumienie wiernych, które ma się przyczynić do zarządzania "wspólnym domem", skorzysta z "cnotliwych" przykładów w używaniu pieniędzy przez księży (trzeźwy styl życia bez ekscesów, przejrzyste zarządzanie dobrami parafialnymi, wspólne projekty związane z rzeczywistymi potrzebami wspólnoty...).
Poprzez te "operatywne pociągnięcia pędzlem" Kongregacja chciała więc ponownie umieścić w centrum rolę parafii jako głównego miejsca głoszenia Ewangelii.
