Humanizm Dantego, wciąż aktualny i ważny dzisiajEucharystia w centrum. Od Irlandii po Ekwador, pobożność jest zawsze żywa.Osiem migawek z pontyfikatu Franciszka"Związek między niestabilnością środowiska, brakiem bezpieczeństwa żywnościowego i ruchami migracyjnymi jest oczywisty". To właśnie papież Franciszek w 2019 roku w przemówieniu do FAO bił na alarm w związku z kryzysem klimatycznym, który od dawna dotyka podstawowych praw człowieka (życie, woda, żywność, schronienie i zdrowie) zwłaszcza najuboższych i najbardziej narażonych.
Jest to kwestia o znaczeniu moralnym, która nie może pozostawić Kościoła obojętnym, i zadał on sobie również pytanie o konsekwencje duszpasterskie tej sytuacji. Taki jest cel Wytycznych duszpasterskich w sprawie wysiedleń klimatycznych, przedstawionych w ostatnich dniach na konferencji prasowej w Watykanie, a opracowanych przez Sekcję Migrantów i Uchodźców - Sektor Ekologii Integralnej Dykasterii ds. Posługi Integralnego Rozwoju Człowieka.
51 milionów wysiedlonych ludzi na świecie
Według dostępnych danych, tylko w 2019 roku ponad 33 miliony osób zostało wysiedlonych, co daje łącznie prawie 51 milionów osób wysiedlonych na całym świecie; 25 z nich jest spowodowanych klęskami żywiołowymi (powodzie, burze, susze, pożary, pustynnienie, wyczerpywanie się zasobów naturalnych, niedobór wody, wzrost temperatury i poziomu morza).
W wielu przypadkach kryzys klimatyczny jest również czynnikiem konfliktów i wojen, więc zagrożenia często się mnożą, a cierpią na tym zawsze przede wszystkim najsłabsi.
Prognozy na przyszłość nie są zachęcające. Według raportu Banku Światowego szacuje się, że do 2050 roku około 3% ludności świata może być zmuszona do migracji w obrębie własnych krajów z powodu zmian klimatycznych. Dotyczyłoby to głównie Afryki Subsaharyjskiej, Azji Południowej i Ameryki Łacińskiej.
Akompaniament i podnoszenie świadomości
Na tym "tle" Kościół zamierza z jednej strony nadal pomagać i towarzyszyć ludziom, ale także uświadamiać konieczność przyjęcia zrównoważonej polityki gospodarczej, preferującej "rozwiązania oparte na naturze" w celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, będących przyczyną wzrostu średniej temperatury na Ziemi, a tym samym podstawą "zakłóceń w systemach ludzkich i naturalnych".
Dlatego Wytyczne duszpasterskie w sprawie wysiedleń klimatycznych mają na celu przede wszystkim uwrażliwienie na to zjawisko, starając się przezwyciężyć powszechną "ślepotę", która w wielu przypadkach jest również oznaką obojętności i egoizmu, nie mówiąc już o "świadomym zaprzeczaniu rzeczywistości w celu ochrony partykularnych interesów". Odpowiedzią jest tu próba przezwyciężenia "fałszywej polaryzacji między troską o stworzenie z jednej strony a rozwojem i ekonomią z drugiej".
Alternatywy dla wysiedlenia
Innym aspektem, na który należy zwrócić uwagę, zgodnie z wytycznymi, jest zapewnienie alternatyw dla wysiedlenia. Ale to od rządów, liderów i instytucji obarczonych interesami ludności zależy, czy pokażą im, że istnieją "kreatywne i trwałe rozwiązania łagodzące cierpienie i alternatywy dla traumy wysiedlenia".
Dostarczenie ważnych i poświadczonych informacji
Kiedy jednak wysiedlenie jest nieuniknione, dobrze jest, aby ludzie nie popadali w "fatalistyczną akceptację beznadziejnej podróży". Kościół, ze swej strony, jest w tym przypadku wezwany do dostarczenia "prawidłowych i wiarygodnych informacji" oraz do nawiązania kontaktu z organizacjami i agencjami międzynarodowymi, które mogą zapewnić wsparcie, współpracę i sieci solidarności.
Szkolenie gospodarzy i podnoszenie świadomości
Jeśli chodzi o społeczeństwa przyjmujące, to należy je zaangażować i zachęcić do tego, by były "chętne i chętne do rozszerzenia swojej solidarności na przesiedleńców klimatycznych". W tym względzie należy również zająć się strachem, obojętnością i ryzykiem ksenofobii, które mogą istnieć w społeczności przyjmującej, na przykład poprzez skupienie się na szkoleniach i kampaniach uświadamiających, organizowaniu bezpiecznych mieszkań, zapewnianiu pomocy społecznej i prawnej oraz inwestowaniu w projekty tworzące miejsca pracy i małe przedsiębiorstwa, w celu prawdziwej integracji.
W dokumencie Stolicy Apostolskiej uznano, że pożyteczne jest także włączenie tych bezbronnych osób w procesy decyzyjne państw, aby nie były one "niewidzialne" i mogły korzystać z pełnej pomocy humanitarnej, a także uczestniczyć w polityce i programach relokacji i przesiedleń.
Integracja pastoralna
Z duszpasterskiego punktu widzenia wymaga to świadomości konieczności odpowiadania na różne potrzeby zarówno wierzących katolików, jak i osób należących do innych religii. Programy duszpasterskie powinny zatem uwzględniać "pomoc humanitarną, edukację na rzecz pojednania, skuteczną ochronę praw i godności, modlitwę i liturgię, a także wsparcie duchowe i psychologiczne" - stwierdzają Wytyczne.
Promowanie badań naukowych
Wreszcie wskazania Dykasterii ds. Posługi Integralnego Rozwoju Człowieka wskazują na pragnienie większej współpracy w planowaniu strategicznym i działaniu we współpracy z różnymi organizacjami, zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym; promowanie kształcenia zawodowego w zakresie ekologii integralnej; promowanie badań akademickich, zwłaszcza na uniwersytetach papieskich, dotyczących kryzysu klimatycznego i wysiedleń.
W przedmowie do dokumentu papież Franciszek wyraża nadzieję, że wszyscy potrafią "zobaczyć" tragedię przedłużającego się wykorzenienia milionów ludzi i zatroszczyć się o nią, działając zbiorowo. Rzeczywiście, podobnie jak w przypadku kryzysu pandemicznego, którego doświadczamy, nie wyjdziemy z niego "zamykając się w indywidualizmie", ale "poprzez spotkanie, dialog i współpracę".
Świadomość, że nawet w tej dziedzinie istnieje ogromna potrzeba robienia rzeczy, i to robienia ich wspólnie.
