Edukacja

75 % Hiszpanów uznaje wartości chrześcijańskie

Większość Hiszpanów uznaje, że ich wartości mają korzenie chrześcijańskie, nawet połowa tych, którzy deklarują się jako obojętni lub ateiści. Poziom zaufania do Kościoła katolickiego poprawia się, choć pozostaje niski - wynika z raportu analityków Víctora Péreza-Díaza i Juana Carlosa Rodrígueza przedstawionego przez Europejską Fundację Społeczeństwa i Edukacji.

Rafał Górnik-14 lipca 2021 r.-Czas czytania: 6 minuty
dłonie serca

Foto: Tim Marshall / Unpslash

Wśród 28 krajów europejskich, których dorosła populacja identyfikuje się z jakimś wyznaniem religijnym, Hiszpania zajmuje 22 miejsce, choć 75 % Hiszpanów uznaje, że ich wartości mają chrześcijańskie korzenie, nawet połowa tych, którzy deklarują się jako obojętni lub ateiści.

86 % uznaje znaczenie roli kościołów (w tym Kościoła katolickiego) w opiece społecznej, natomiast obecny poziom zaufania do Kościoła katolickiego, choć wciąż się poprawia, jest stosunkowo niski i wynosi średnio 3,8 na 10, co plasuje go za organizacjami pozarządowymi, ale jest zbliżone do poziomu zaufania do dużych firm (3,7) i mediów (3,9) oraz wyraźnie przewyższa partie polityczne (1,5).

Z drugiej strony, średnia waga, jaką obywatele przywiązują do religii w swoim życiu, otrzymuje ocenę 4 na 10 ̶ czwarte najniższe miejsce wśród krajów europejskich z danymi z 2017 roku ̶ , średnia ta wzrasta do 9,3 wśród nauczycieli religii.s

Oto niektóre z wniosków zawartych w sprawozdaniu Perspektywy społeczeństwa i nauczycieli na temat religii, jej publicznej obecności i miejsca w nauczaniu, autorstwa Víctora Pérez-Díaza, laureata Narodowej Nagrody w dziedzinie nauk politycznych i socjologii z 2014 roku, oraz Juana Carlosa Rodrígueza, obu z Analistas Socio-Políticos, i zaprezentowane na kurs szkoła letnia w El Escorial zatytułowana Religia w dzisiejszej Hiszpanii, organizowany przez Fundacja Europejska Społeczeństwo i Edukacja.

Opracowanie analityków oparte jest na dwóch badaniach opinii publicznej. Jeden z nich zastosowano na reprezentatywnej próbie populacji Hiszpanii w wieku od 18 do 75 lat, a drugi na reprezentatywnej próbie nauczycieli religii katolickiej w szkolnictwie ogólnym i w szkołach publicznych. Obie zostały przeprowadzone online.

Kierownicy kursów, Silvia Meseguer (UCM) i Miguel Ángel Sancho (EFSE), opracowały to badanie w ramach projektu Społeczeństwo obywatelskie, religijność i edukacjazlecone Society and Education przez międzynarodową organizację Porticus, która była zainteresowana uzyskaniem informacji o sytuacji edukacji religijnej w Hiszpanii. Kurs w imieniu rektora otworzył Andrés Arias Astray, dyrektor generalny Fundacji Generalnej Uniwersytetu Complutense w Madrycie.

Sekularyzacja - złożony proces

Víctor Pérez-Díaz określił proces sekularyzacji w Hiszpanii jako "złożony, zagmatwany, sprzeczny i otwarty, o bardzo różnych odcieniach w społeczeństwach zachodnich i w reszcie świata".

Juan Carlos Rodríguez, współautor raportu, podkreślił niektóre z wniosków, które jego zdaniem rzucają nowe światło na oceny i postrzeganie publicznej obecności religii przez społeczeństwo. I stwierdził, że "po raz pierwszy porównuje się opinie społeczeństwa z opiniami jednego z hipotetycznie centralnych agentów w transmisji perspektywy religijnej, nauczycieli religii".

Zdaniem profesora Rodrígueza proces sekularyzacji w Hiszpanii ma niuanse: opinia publiczna uznaje komponent religijny w życiu ludzi, uznaje wkład organizacji religijnych w opiekę nad potrzebującymi, ma tendencję do akceptowania obecnego statusu przedmiotu Religia, a nawet docenia inny możliwy przedmiot na historii religii. Krótko mówiąc, "pozostaje tylko stwierdzić, że w Hiszpanii istnieje cywilizowane współżycie między tymi, którzy uznają znaczenie doświadczenia religijnego w swoim życiu, a tymi, którzy go nie uznają".  

Niektóre wnioski

"Zmienna, która najlepiej wyjaśnia różnice w opiniach znalezione w badaniu, to ta, która łączy tożsamość i praktykę religijną rozmówców", mówi Juan Carlos Rodríguez. Według raportu klasyfikują się oni w następujący sposób: 58,7 % to katolicy (17,7 % jest praktykujących, a reszta prawie lub wcale nie praktykuje); 3,2 % to wyznawcy innych wyznań; 11,2 % deklaruje się jako agnostycy; 15,7 % to ateiści, a 10,5% jest obojętnych. [Fundeu.es zwraca uwagę, że "agnostyk nie afirmuje istnienia lub nieistnienia Boga, o ile nie są one możliwe do udowodnienia. Z kolei ateiści to ci, którzy "zaprzeczają istnieniu Boga"].

Jeśli chodzi o nauczycieli religii, 86,1 % uczestniczy w nabożeństwach religijnych co tydzień lub prawie co tydzień, co dotyczy tylko 18,7 % wierzącego społeczeństwa.

Z drugiej strony, jak wiadomo, w ostatnich dekadach maleje zaangażowanie katolików w obrzędy religijne. Najwyraźniejszym przykładem w badaniu jest ewolucja wagi małżeństw katolickich w ogólnej liczbie małżeństw zawieranych każdego roku, która spadła z około 90 % na początku lat 80. do 21 % w 2019 r.

Religia w życiu

Średnie znaczenie, jakie ogół obywateli przywiązuje do religii w swoim życiu, otrzymuje ocenę 4 na 10 (czwarta najniższa pozycja wśród krajów europejskich z danymi w 2017 r.), przy czym średnia ta wzrasta do 9,3 wśród nauczycieli religii, jak zauważono powyżej.

Około 85,8 % nie doświadczyło żadnych wyraźnych skutków dla swoich uczuć religijnych w czasach pandemii, a uderzające jest, według raportu, że tylko 12 % odczuło potrzebę pomocy, w porównaniu z 79,1 %, które takiej potrzeby nie doświadczyły.

58,4 % zgadza się z ideą wyłączenia manifestacji religijnych ze sfery publicznej (ale 97,5 % nauczycieli religii uważa inaczej, w czym zgadza się z 63,2 % praktykujących katolików); 71 % woli, aby kościoły powstrzymywały się od wyrażania opinii w sprawach politycznych, ale 73,7 % nauczycieli religii uważa inaczej.

Z drugiej strony 78 % uważa, że politycy nie powinni otwarcie wyrażać swoich przekonań religijnych, ale 70 % nauczycieli religii jest przeciwnego zdania. Pomimo tej widocznej tendencji do relegowania religii do sfery prywatnej, 86 % uznaje znaczenie roli kościołów w opiece społecznej.

Wykształcenie i religijność

Wbrew temu, co wydaje się być dominującym trendem w dyskusji publicznej na te tematy, tylko 47,6 % respondentów przywiązuje dużą lub dość dużą wagę do debaty politycznej na temat roli religii w edukacji, w porównaniu z 52,5 %, którzy przywiązują do niej małą lub żadną wagę.

W każdym razie Juan Carlos Rodríguez zauważa, że "wydaje się, iż debata ta nie rzuciła wiele światła na opinie ankietowanych, ponieważ nie tylko większość myli się w szacowaniu odsetka uczniów uczęszczających na religię, ale poza opinią wyrażoną na temat publicznego finansowania ośrodków religijnych, bardzo niewielu (33,8 %) zdaje sobie sprawę, że takie finansowanie występuje również w innych krajach europejskich. Służy to jako przestroga w interpretowaniu poglądów społeczeństwa na politykę dotyczącą religii w edukacji i być może innych pokrewnych kwestii.

Ponadto tylko 27 % rozpoznaje jakikolwiek istotny wpływ na swoją religijność w wyniku uczęszczania na Religię w szkole. Natomiast 44,2 % zgadza się z preferowaniem kontaktu z doświadczeniem religijnym w szkole lub w rodzinie. Jednak społeczeństwo jest tu bardzo podzielone, gdyż 55,8 % nie zgadza się z tym stwierdzeniem.

Nauczyciele religii: w większości kobiety

Nauczyciele religii w Hiszpanii to w większości kobiety, nieco starsze od średniej wieku nauczycieli w szkołach publicznych, posiadające średnio 1,5 stopnia naukowego. Uczą średnio 20,8 lat i pozostają dłużej w swoich szkołach niż ich koledzy ze szkolnictwa publicznego. Wysoko cenią swoje szkolenia i łączą tradycyjne i nowoczesne techniki nauczania, jak większość nauczycieli hiszpańskich od dawna. Nauczyciele religii wyrażają jednak pewien brak pewności i niepewność co do swojej przyszłości jako nauczycieli.

Według 451 PT3T ankietowanych nauczycieli zainteresowanie przedmiotem w ich szkole w ostatnich latach utrzymywało się na stałym poziomie, ale dla 25 % wzrosło, a dla 24 % spadło. Ogólnie rzecz biorąc, są skłonni uważać, że zarówno uczniowie, jak i inni nauczyciele postrzegają religię jako mniej ważną niż inne przedmioty, a przekonanie to uwypukla się, gdy wyrażają opinię na temat tego, jak postrzegają ją ich rówieśnicy.

Jeśli chodzi o współżycie z kolegami w szkole, 92,9 % twierdzi, że dużo się z nimi wiąże, a 82,6 % zgadza się, że uważa ich za podobnych do każdego innego nauczyciela. Jest większość (53,5 %), która obserwuje wśród swoich kolegów neutralny stosunek do nauczania religii w szkołach publicznych, więcej jest też tych, którzy uważają, że koledzy ci mają stosunek pozytywny (30,2 %) niż negatywny (16,3 %).

Nauczyciele, którzy znają propozycje Konferencji Episkopatu Hiszpanii dotyczące przyszłości przedmiotu (76,7 %), mają o nich dobre lub bardzo dobre zdanie, w porównaniu z 9,5 %, którzy mają o nich złe lub bardzo złe zdanie. 95,3 % uważa, że bardzo dobrze, że przedmiot Religia liczy się do średniej ocen na maturze i EVAU (University Entrance Examination), a 92,3 % uważa, że źle lub bardzo źle, że nie ma alternatywy.

Biuletyn informacyjny La Brújula Zostaw nam swój e-mail i otrzymuj co tydzień najnowsze wiadomości z katolickim punktem widzenia.