Oryginalny tekst artykułu w języku hiszpańskim tutaj
Właśnie zakończył się pierwszy etap skomplikowanej afery, w którą historyczny i szerokopłatny Suwerenny Wojskowy Zakon Szpitalny św. Jana z Jerozolimy, z Rodos i z Malty (S.M.O.M.)- znany po prostu jako "Zakon Maltański" - jest uwikłany od kilku lat, co najmniej od 2016 roku.
Papież Franciszek dekretem, który wszedł w życie 3 września, promulgował nową kartę konstytucyjną zakonu i odpowiedni Kodeks Melitense, odwołując jednocześnie wysokie urzędy i rozwiązując obecną Radę Suwerenną. Dokument jest już dostępny na stronie internetowej Zakonu.
Teraz rozpoczyna się drugi etap, który doprowadzi S.M.O.M. do wewnętrznej odnowy. Zakon potrzebował co najmniej siedmiu lat i licznych perypetii, aby określić warunki tej odnowy za pomocą nowej Konstytucji. Sam Papież wyznaczył 25 stycznia 2023 r., w święto Nawrócenia św. Pawła, jako datę Nadzwyczajnej Kapituły Generalnej, która ma mianować nowe kierownictwo Zakonu, w tym Wielkiego Mistrza - wakującego od 2020 r. po śmierci Fra' Giacomo Dalla Torre del Tempio di Sanguinetto - zgodnie z rozporządzeniem zatwierdzonym przez Papieża.
W międzyczasie powołano tymczasową Suwerenną Radę składającą się z trzynastu członków, która ma wspierać specjalnego delegata Papieża (kardynała Silvano Maria Tomasi) oraz porucznika poprzedniego Wielkiego Mistrza (Fra' John T. Dunlap), który nadal pełni swoją funkcję, w przygotowaniach do Kapituły Generalnej, której będą współprzewodniczyć.
Historia Zakonu
Zakon Maltański ma wielonarodową historię, sięgającą pierwszego wieku drugiego tysiąclecia. Jest uznawana za podmiot prawa międzynarodowego od 1113 roku, utrzymuje stosunki dyplomatyczne z ponad 100 państwami i z Unią Europejską, jest stałym obserwatorem przy Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Jest to katolicki świecki zakon działający w 120 krajach, gdzie zajmuje się głównie działalnością charytatywną, medyczną, społeczną i humanitarną. Zorganizowana jest w 11 przeoratów, 48 Stowarzyszeń Narodowych, 133 misje dyplomatyczne, 33 korpusy pomocowe i 1 agencję pomocy międzynarodowej, ponadto zarządza licznymi szpitalami, centrami medycznymi i specjalistycznymi fundacjami.
To papież Paschal II oficjalnie uznał wspólnotę monastyczną "Hopitallers of St. John of Jerusalem" dokumentem Pie postulatio voluntatis, nadając moc suwerenności i niezależności tej pierwszej wspólnocie monastycznej, która od pół wieku wcześniej (1048) opiekowała się ubogimi pielgrzymami w schronisku w Jerozolimie, i przekształcając ją w świecki zakon. Pierwszym przywódcą i Wielkim Mistrzem był bł. Fra' Gerard, pochodzący ze Scala, kilka kilometrów od Amalfi, w południowych Włoszech.
Nowa Karta Konstytucyjna zawiera cele Zakonu, które odnoszą się głównie do promowania "chwały Bożej i uświęcenia jego członków" poprzez obronę wiary oraz opiekę nad ubogimi i cierpiącymi "w służbie Ojca Świętego". Jego członkowie są powołani "do bycia wiarygodnymi uczniami Chrystusa", a cały Zakon "daje świadectwo chrześcijańskim cnotom miłości i braterstwa".
Wydarzenia ostatnich lat
Stolica Apostolska wielokrotnie interweniowała u Rycerzy Maltańskich, aby potwierdzić ich tożsamość i pomóc im przezwyciężyć kryzysy, o czym wspomina papież Franciszek w swoim najnowszym dekrecie. Nastąpiło to również podczas tego pontyfikatu, zgodnie z serią perypetii stanowiących wewnętrzny podział jego członków, który rozpoczął się od wydalenia jednego z poprzednich wielkich kanclerzy (Albrechta Freiherra von Boeselagera) w grudniu 2016 r.
W tym czasie kardynałem patronem Zakonu był kardynał Raymond Leo Burke (mianowany przez papieża Franciszka 8 listopada 2014 r.), który był jego członkiem od 2011 r. Celem Kardynała Patrona jest reprezentowanie Papieża i promowanie duchowych interesów zakonu, a także utrzymywanie relacji ze Stolicą Apostolską. Wielkim Mistrzem Zakonu był Fra' Matthew Festing.
W tym momencie, między końcem 2016 r. a początkiem 2017 r., pojawiły się pierwsze nieporozumienia: doprowadziłyby one następnie w następnych latach do różnych środków podjętych przez papieża w celu całkowitej reorganizacji zakonu i jego relacji ze Stolicą Apostolską.
Geneza tych perypetii, jak wspomniano, sięga wymuszonej dymisji wielkiego kanclerza Boaselagera na początku grudnia 2016 r., oskarżonego o rozdawanie prezerwatyw podczas inicjatywy humanitarnej w Myanmarze w poprzednich latach. Bronił się twierdząc, że nie wiedział o sprawie, która została rozstrzygnięta na szczeblu lokalnym, i że interweniował, gdy tylko się o niej dowiedział.
Ówczesny kardynał patron poinformował o tym papieża, prawdopodobnie w celu uzyskania jego aprobaty dla decyzji o odwołaniu Wielkiego Kanclerza Boaselagera, ale wydaje się, że w liście do Burke'a i Zakonu papież, podkreślając moralną wagę sprawy, wezwał do "dialogowego" rozwiązania, aby zrozumieć przyczyny incydentu, bez szczególnych zakłóceń. Jednak ta propozycja nie została podjęta. Następnie do Wielkiego Mistrza skierowano kilka listów z Sekretariatu Stanu, podpisanych przez kardynała Pietro Parolina, aby podkreślić to, o co prosił Papież: "dialog w celu zajęcia się i rozwiązania każdego problemu".
Prośba papieża
W tym momencie, kilka tygodni później, 22 grudnia 2016 r., papież powołał pierwszą komisję śledczą do wyjaśnienia sprawy; w jej skład weszli m.in. ówczesny monsignor Silvano Maria Tomasi i jezuicki kanonista Gianfranco Ghirlanda, obaj obecnie kardynałowie.
W styczniu 2017 roku nastąpił nowy etap afery, wraz z rezygnacją Fra' Matthew Festinga z funkcji Wielkiego Mistrza - stanowiska zajmowanego zazwyczaj dożywotnio - na prośbę papieża, po tym jak sam przywódca zakonu sprzeciwił się komisji papieskiej, domagając się pełnej autonomii dla Rycerzy Maltańskich i zaprzeczając jakiejkolwiek współpracy.
W następnym miesiącu Papież Franciszek, "w perspektywie Kapituły Nadzwyczajnej, która będzie musiała wybrać nowego Wielkiego Mistrza" S.M.O.M., mianował Delegatem Specjalnym ówczesnego Zastępcę ds. Generalnych Sekretariatu Stanu, kardynała Angelo Becciu, który został powołany do współpracy z tymczasowym Porucznikiem "dla większego dobra Zakonu i pojednania wśród wszystkich jego elementów, zakonnych i świeckich".
2 maja 2018 roku Fra' Giacomo Dalla Torre, osoba zrównoważona i doskonały mediator między wrażliwościami i konfliktami wewnętrznymi, został wybrany Wielkim Mistrzem; ale zmarł przedwcześnie 29 kwietnia 2020 roku. W międzyczasie papież odnowił nominację Becciu, aby kontynuować "drogę duchowej i prawnej odnowy" Zakonu, ale została ona przerwana przez jego rezygnację po głośnej aferze inwestycyjnej w Londynie. Jego następcą 1 listopada 2020 roku został skalabrynianin Silvano Maria Tomasi, z zadaniem kontynuowania urzędu "do zakończenia procesu aktualizacji Karty Konstytucyjnej".
11 listopada 2020 roku Zakon zdecydowaną większością głosów wybrał nowego Wielkiego Mistrza Porucznika, Fra' Marco Luzzago, który jednak zmarł z powodu choroby 8 czerwca tego roku. W następnym tygodniu papież Franciszek mianował kanadyjskiego Fra' Johna Dunlapa nowym porucznikiem, uznając, że zakon "przeżywa nowy moment konsternacji i niepewności".
Miesiące później, Zakon zakończył proces reformy konstytucyjnej i przygotowuje się do celebrowania Nadzwyczajnej Kapituły Generalnej 25 stycznia, przy czym papież Franciszek ma nadzieję, że jedność "i większe dobro" S.M.O.M. może być wreszcie zabezpieczone.
