Gesù Viaggio in Terra Santa (II): Grupy, na które podzielony był judaizm

W czasach Jezusa giudyzm nie stanowił jednolitego bloku, ale dzielił się na siedem, czyli szkół, z których główne to:

- I sadducei (w ebraico saddoqím(dal loro capostipite, Saddoq), którzy stanowili klasę kapłańską i elitę tamtych czasów. Byli to zamożni funkcjonariusze religijni, przywiązani do służby w świątyni, którzy nie wierzyli w zmartwychwstanie zmarłych ani w istnienie aniołów, demonów i duchów oraz uważali, że jedynym prawem, którego należy przestrzegać, jest Prawo pisane, zawarte w Torze, a raczej w pierwszych pięciu księgach Biblii (Pięcioksiąg).

- I farisei (w ebraico perushímco oznacza "oddzielony"), niektórzy obserwatorzy Prawa, chcieli skupić się na najdrobniejszych szczegółach Prawa, którym dla nich było nie tylko to pisane (Tora), ale przede wszystkim to ustne, czyli halakhahFarisei byli bardzo podobni do dzisiejszych ultraortodoksyjnych Żydów, spośród których starożytni są w praktyce "oddzieleni". Farisei byli bardzo podobni do dzisiejszych ultraortodoksyjnych Hebrajczyków, których przodkowie są w praktyce. Określali się jako "separatyści", ponieważ uważali się za awersorów wszystkiego, co nie było czysto hebrajskie, a raczej oni sami. Wystarczy powiedzieć, że określili się jako populistyczni ‛am ha-areṣ, popolo della terra, in senso dispregiativo.

- Erodianie, znani bardziej niż inni ze swojej lojalności wobec króla Erode. Musieli być też bardzo blisko saduceuszy, gdyż ci ostatni byli elitą bardziej podatną na władzę zarówno Erode, jak i Rzymian, zdeterminowaną, by utrzymać przywileje wynikające ze status quo.

- I Dottori della legge, o scribi (in ebraico ṣofarím). Stopniowo kodyfikowali wszystko, o czym można było stanowić prawo. Na przykład, w czasach Jezusa, najtrudniejszym przedmiotem, w dwóch głównych szkołach rabinicznych wielkich mistrzów Hillela i Szammaja, było to, czy zgodne z prawem jest spożywanie jajka zrobionego z kury sobolowej).

- Gli Zeloti (il cui nome italiano deriva dal greco gorliwcyale w ebrajskim jest qana'ím). I termini gorliwcy che qana" īm Oba oznaczają "wyznawców" i odnoszą się do gorliwości, z jaką ta grupa wyznaje żydowską doktrynę, także w sensie politycznym. Wśród uczniów Jezusa jest jeden zwany Szymonem Kananejczykiem, gdzie "Kananejczyk" nie odnosi się do pochodzenia geograficznego, ale raczej do jego przynależności do grupy qana'īmi tak samo było z Zealotami. Costoro byli w praktyce nieprzejednanymi faryzeuszami także z politycznego punktu widzenia, nie tylko religijnego. Przez Rzymian zostali nazwani Sicarii, przez pugnali (sicæ) nascosti sotto il mantello con cui uccidevano chiunque venisse da loro trovato a infrangere precetti della legge ebraica.

- Esseńczycy, nigdy nie wymienieni w pismach hebrajskich ani chrześcijańskich, ale mówieni przez Flawiusza Giuseppe, Filona, Pliniusza i innych, stanowili prawdziwą i właściwą konfraternię religijną, rozprzestrzenioną w całej ziemi Izraela, ale skoncentrowaną w szczególności wokół Morza Martwego, w prasach oazy En Gedi (Qumran). Byli bardzo podobni do zakonu i uważali kult Świątyni i pozostałych siedmiu kultów giudyjskich za nieczyste. Byli dosłownie fanatyczni w kwestii czystości rytualnej i sztywnego oddzielenia od reszty świata, który uważali za nieczysty, oraz sztywnej niechęci do kobiet. Wśród nich nie było własności prywatnej i praktykowali celibat, poza nielicznymi wyjątkami. Wysunięto hipotezę, że zarówno Jezus, jak i Jan Chrzciciel byli esseńczykami, ale stoi to w sprzeczności z powszechnością ich przesłania (otwarcie m.in. także do kobiet).

Były to zatem wielkie grupy, na które dzielił się giudajski czas Jezusa. Po wielkiej katastrofie w 70 roku n.e. i 132 roku n.e. z doktrynalnego punktu widzenia przetrwali jedynie faryzeusze, od których wywodzi się współczesny judaizm.

Credenze, usi e costumi

Ebraizm w czasach Jezusa występuje w tzw. fazie "misznaickiej" (10-220 r. n.e.), od korzenia ebraickiego shanàla stessa delle parole Mishnah e shanahco oznacza rok. Miszna bowiem, wraz z Talmudem i Tanachem (terminem, którym określa się m.in. korpus della Bibbia ebraica) è testo sacro della Legge ebraica. Talmud i Miszna nie są jednak Biblią, a raczej są to teksty egzegetyczne, które zbierają pisma tysięcy rabinów i uczonych aż do IV wieku n.e. Ebbene, l'immenso materiale di tali testi esegetici era in fase di elaborazione proprio all'inizio dell'era cristiana, quindi sotto occupazione romana, per opera dei Tannaim (tannà jest odpowiednikiem aramaico dla shanah i wskazuje na akt powtarzania), prawdziwych i właściwych "powtarzaczy" i rozpowszechniaczy doktryny nabytej przez mistrzów i tych samych mistrzów prawa ustnego. Przykładem tej fazy są skrybowie, którzy stopniowo kodyfikowali wszystko, na temat czego można było stanowić prawo, od ksiąg zakazanych po zasady czystości.

Dzięki temu procesowi kodyfikacji, Prawo hebrajskie obejmowało teraz nie tylko dziesięć zasad zawartych w Dekalogu, ale zdominowało każdą czynność pio osservante, z 613 głównymi nakazami, podzielonymi na 365 podziałów (jak dni w roku) i 248 obowiązków (tyle samo co kości ludzkiego ciała). 

Za życia Jezusa istniały dwie wielkie szkoły myśli żydowskiej, szkoła Hillela i szkoła Szammaja, które reprezentowały dwa różne spojrzenia na Prawo żydowskie, przy czym pierwsza z nich była bardziej rygorystyczna, a druga proponowała duchową reformę judaizmu opartą na koncepcji "Kochaj bliźniego swego jak siebie samego", wyrażoną w midrasz. Gesù, który z czysto żydowskiego punktu widzenia mógł być uznany za jednego z TannaimDwie szkoły Hillel i Shammai, w głoszeniu, że nigdy nie jeden iota della Legge sarebbe stato abolito ma che il compimento della Legge stessa era l'amore per Dio e per il prossimo.

Dwa były podstawowymi filarami życia każdego Hebrajczyka, obok wyznawania jedności Boga, i na tych filarach, zwłaszcza po prześladowaniach Antiocha IV Epifanesa (167 r. p.n.e.), ugruntowała się sama tożsamość narodu izraelskiego:

• Circoncisionektóre wykonywano osiem dni po narodzinach każdego dziecka i praktykowano je samotnie w domu, nadając mu imię. Pie tradizioni narravano che persino gli angeli del cielo fossero circoncisi e che in paradiso non sarebbe entrato nessun incirconciso (la non circoncisione era obbrobrio per i giudei, in quanto simbolo del paganesimo).
• Osservanza del sabato, che iniziava dal tramonto del venerdì (la parasceve) i zakończone kolejnym etapem. Przestrzeganie to było tak rygorystyczne, że dwa traktaty Talmudu zostały poświęcone jego kazuistyce, z całą serią divieti (np. rozpalanie ognia w dzień szabatu) i dziesięcioma drobiazgami, które pozwalały się wymigać (np. dopuszczalne było poznanie węzła fune, ale w przypadku upadku wołu, konia czy wielbłąda, dopuszczalne było spalenie węzła ognia, ale w przypadku upadku wołu, konia lub wielbłąda, jeśli ktoś uciekał się do spalenia go jedną ręką, nie było to naruszeniem szabatu; Oppure, chi ha mal di denti può sciacquarseli con aceto, purché dopo lo ingerisca e non lo risputi fuori, poiché nel primo caso sarebbe prendere cibo, cosa lecita, e nel secondo assumere una medicina, cosa illecita). Sobota była i jest dla judaizmu dniem odpoczynku i uczty, kiedy to poświęcano ją na spożywanie z rodziną potraw przygotowanych na czuwanie, na przygotowanie jedzenia i odpowiednich ozdób oraz na spędzenie tego czasu w sali modlitewnej, w Świątyni lub w synagodze.

Ai due pilastri summenzionati va aggiunta anche la purità rituale, alla che nel Talmud sono dedicti ben dodici trattati (le Tohoroth), które regulowały, co wolno było zgodnie z prawem jeść, dotykać, spożywać itp. Wielką wagę, w celu zachowania lub przywrócenia czystości, przywiązywano do mycia rąk, włosów i różnych przedmiotów, do tego stopnia, że w niektórych zdaniach ci, którzy nie myją rąk, są przyrównywani do tych, którzy chodzą z merdającą kobietą. W tym momencie możemy zrozumieć skandal, jaki wywołali uczniowie Jezusa przyjmując pokarm gołymi rękami (Mar 7, 1-8. 14-15. 21-23).

Le feste

Oprócz cotygodniowego szabatu judaizm przestrzegał innych świąt okresowych, z których głównymi były: Wielkanoc (Pesah, święto upamiętniające wyzwolenie narodu izraelskiego ze schiavitu Egiptu) 14 dnia miesiąca Nisan, po którym następowało święto Azzimi; Pięćdziesiątnica (Szawu'otco w języku hebrajskim oznacza tygodnie i wskazuje na pięćdziesiąt dni po Wielkanocy) oraz Tabernacoli (Sukkòt("święto Żydów", między wrześniem a październikiem, które upamiętniało pobyt Hebrajczyków w Egipcie, faktycznie zwyczajem było i jest budowanie tabernakulów lub namiotów i spędzanie tego czasu). Te trzy nazywano "świętami pielgrzymkowymi", ponieważ każdy młody i dojrzewający Izraelita miał obowiązek udać się do Świątyni Jerozolimskiej.

Altre feste erano Jom Kippur (dzień szpiegostwa, dzień godności dla wszystkich ludzi i jedyny dzień, w którym arcykapłanowi wolno było wejść do Sanctum Sanctorum Tempio), Hannukah e Purìm.