Testo originale in inglese qui
Datata il 19 marzo 2022 con entrata in vigore prevista per il 5 giugno, festa di Pentecoste, Papa Francesco ha promulgato la Costituzione Apostolica Praedicate Evangelium sulla Curia Romana e il suo servizio alla Chiesa e al mondo. Dokument ten organizuje przede wszystkim wydziały wspomagające papieża w jego misji kierowania Kościołem powszechnym i zastępuje poprzednią konstytucję apostolską Pastor bonus św. Jana Pawła II (1988).
Ogólnie rzecz biorąc, reforma Kurii nie jest celem, ale jednym ze środków, aby być lepszymi świadkami Ewangelii, sprzyjać skuteczniejszej ewangelizacji, promować głębokiego ducha ekumenicznego, sprzyjać owocnemu dialogowi ze wszystkimi (por. n. 12). Dlatego Papież powierza wyniki reformy Duchowi Świętemu, prawdziwemu przewodnikowi Kościoła, i dlatego liczy na czas, na zaangażowanie i na współpracę wszystkich.
Lektura nowej ustawy o Kurii Rzymskiej musi uniknąć błędu polegającego na myleniu reformy Kurii z reformą Kościoła, którego pożywką jest zapewne przypisywanie Watykanowi odpowiedzialności za wszystko, co dzieje się w świecie katolickim.
Od początku swojego pontyfikatu Papież daje Kościołowi impuls synodalny, który przejawia się także w tej normie, przedstawionej w Proemium jako owoc życia komunii, która nadaje Kościołowi ducha synodalności; czyli charakteryzuje go jako Kościół wznoszący się.
W tym sensie Kościół zawsze nie przestaje przyjmować swoich wiernych, swoich struktur, a także głosów, które przemawiają do niego z zewnątrz, problemów świata, oczekiwań ludzkości. Reforma Kurii nie jest więc reformą Kościoła, ale jest pomocą w podjęciu kroków w kierunku lepszego zrozumienia komunii i misji, jaką Kościół otrzymał i stara się osiągnąć w tych czasach.
W tej propozycji synodalnej, która ma charakter wstępujący, ważną rolę odgrywa relacja, jaka istnieje w Kościele między prymatem papieża rzymskiego a kolegium episkopalnym (która opiera się na tej, jaka istniała między św. Piotrem a kolegium apostolskim).
Relacja ta ma swoją strukturę w niektórych ciałach, takich jak Kościoły patriarchalne czy konferencje episkopatów. Praedicate Evangelium podkreśla fakt, że służba Kurii wobec Papieża Rzymskiego stawia ją także w kontakcie i na służbie Kolegium Episkopatu, tak że nie jest ona "między" Papieżem a Biskupami, ale raczej na służbie Papieża i Biskupów.
Kilkakrotnie, odpowiadając na wyrażone żądania dziennikarzy, papież mówił, że nowe prawo "nie będzie zawierało nic więcej niż to, co widzimy dzisiaj". Proces reformy, który ma ułatwić lepszą obsługę struktur kurialnych przez ludzi, dla których zostały zaprojektowane, wymaga czasu i wytrwałości, jest jednym z tych powolnych i uporczywych procesów, które na nowo definiują i ukierunkowują instytucje. Papież jest wytrwały i stara się promować konieczne zmiany mentalności, aby Kuria Rzymska mogła wyrażać się poprzez swoją misję służby; tę samą, którą wyraża papież. Missione di servizio, która jest ukonstytuowana w orientacji działania kurialnego i która została poświadczona w nowej części dokumentu, serii dwóch "kryteriów" służby, które poprzedzają artykuł ustawy.
Kiedy w 2013 roku papież osadził w więzieniu bpa Krajevskiego, obecnie kardynała, z organizmu zarządzającego Elemosineria Apostolica, najpilniejszą instytucją charytatywną papieża, powiedział: "Ora le mie braccia sono corte, se le allunghiamo con le tue potrò arrivò arrivare a toccare il poveri di Roma e d'Italia; Io non posso uscire, tu puoi".
Kuria Rzymska służy jako oczy i ramię papieża w jego misji jedności i troski o Kościół katolicki. Od XVI wieku jest ona zorganizowana w sposób podobny do rządu państwa, z jego ministerstwami lub departamentami i mnóstwem organów pełniących funkcje duszpasterskie.
Dziś na czele wydziałów Kurii stoją Dykasterie, Organizmy i Urzędy, a towarzyszą im Papieskie Rady. Dykasterie i organy należące do Sekretariatu Stanu nazywane są "instytucjami" (art. 12).
Podobnie jak tytuł Konstytucji Apostolskiej, nowa Kuria Rzymska charakteryzuje się harmonią z pulsującym sercem papieża Franciszka, którą wyraził już w Evangelii Gaudium z 2013 roku: "Sogno un'opzione missionaria capace di trasformare tutto, perché i costumi, gli stili, gli orari, il linguaggio e tutte le strutture ecclesiali diventino un canale idoneo per l'evangelizzazione" (n. 27).
Pierwszą instytucją, której prawem jest Dykasteria ds. Ewangelizacji, której przewodniczy bezpośrednio papież rzymski (art. 34), która ma za zadanie zajmować się sprawami związanymi z misjami - Propaganda Fide - a także przejmuje kompetencje w zakresie podstawowych zagadnień ewangelizacji świata, stając się diamentowym wierzchołkiem Kościoła, który "rodzi się w świecie" zarówno w obliczu papieża Franciszka, jak i papieża.
Elemosineria Apostolska zostaje przekształcona w dykasterię do spraw posługi charytatywnej i zajmuje trzecie miejsce po ewangelizacji i nauczaniu wiary, przejmując Papieską Komisję ds. Ochrony Małoletnich.
Nel descrivere le competenze del Dicastero per i Vescovi in materia di nomine, si fa espresso riferimento alla necessità di contare sul parere dei membri del Popolo di Dio delle popolo delle diocesi interessate (art. 105).
Le competenze che in precedenza erano suddivise tra due organismi sono state riunite in unico Dicastero per la cultura e l'educazione, anche se articolato in due sezioni distinte: una per la cultura e l'altra per l'educazione cattolica.
Różne rady papieskie zostają przekształcone w dykasterie o kompetencjach zasadniczo identycznych z tymi, które już posiadały, nawet jeśli w niektórych przypadkach dokonano istotnych zmian: na przykład dykasteria ds. tekstów legislacyjnych otrzymuje większe kompetencje w zakresie promowania prawa kanonicznego i jego studiów.
Si confermano le organizzazioni create in questi anni: il Dicastero per lo Sviluppo Umano Integrale, creato nel 2017, il Dicastero per i Laici, la Famiglia e la Vita, creato nel 2018. Istnieje również Dicastero per la comunicazione, który określa kompetencje obecnego Sekretariatu ds. Komunikacji.
Grupa instytucji sądzących w imieniu papieża zostaje ponownie połączona pod tytułem "Organizmy sprawiedliwości", nawet jeśli nie zmieniają one swoich nazw i uprawnień: Penitencjaria, Segnatura i Rota Rzymska.
Sono sostanzialmente confermati i profili dei dicasteri e degli organismi che si occupano dell'economia interna della Santa Sede, oggetto dell'attenzione del Papa sin desde'inizio del pontificato: Consiglio per l'Economia, Segreteria per l'Economia, Amministrazione del Patrimonio della Sede Apostolica e Ufficio del Revisore Generale, ai quali si aggiungono una Commissione per le materie riservate e un Comitato per gli investimenti, che erano stati istituiti in relazione all'ultimo riordino degli affari economici della Curia, con la scomparsa dell'Ufficio amministrativo preesistente presso la Segreteria di Stato.
Tradycyjna Camera Apostolica jest nieporównywalna z członkostwem organów o funkcjach gospodarczych, które posiadały uprawnienia w okresach sede vacante: uprawnienia te są obecnie przypisane nowemu urzędowi Camerlengo del Camerlengo di Santa Romana Chiesa (art. 235-237).
To są te główne nowości, które nowa ustawa Kurii wprowadza w stosunku do tego, co pozostaje w mocy do 5 sierpnia. Ma ce ne sono molti di più. Da questa prima lettura, sembra che la legge offra nuove prospettive e maggiore dinamismo. Myślimy przede wszystkim o tym, co trzeba zrobić, nie przejmując się nadmiernie tym, co jest.
A jeśli chodzi o zorganizowanie instrumentu usługowego, to lepiej myśleć bardziej o działaniu niż o byciu, bo bycie musi stać się robieniem, służeniem.
Dziekan Wydziału Prawa Kanonicznego Papieskiego Uniwersytetu Świętego Krzyża. Rzym.
