Artykuły

Nowe prawo Kurii Rzymskiej: pierwsze czytanie

Papież Franciszek promulgował Konstytucję Apostolską Prædicate Evangelium o Kurii Rzymskiej i jej służbie Kościołowi i światu. Dokument dotyczy przede wszystkim uporządkowania wydziałów, które pomagają papieżowi w jego misji kierowania Kościołem powszechnym; zastępuje poprzedzającą go Konstytucję Apostolską Bonus dla pasterza Świętego Jana Pawła II.

Jesús Miñambres-8 września 2022 r.-Czas czytania: 5 minuty
nowe prawo Kuria Rzymska

Oryginalny tekst artykułu w języku hiszpańskim tutaj

Datowana na 19 marca 2022 r. i przewidziana do wejścia w życie 5 czerwca, w święto Pięćdziesiątnicy: papież Franciszek promulgował Konstytucję Apostolską Prædicate Evangelium o Kurii Rzymskiej i jej służbie Kościołowi i światu. W dokumencie chodzi głównie o uporządkowanie wydziałów, które pomagają papieżowi w jego misji zarządzania Kościołem powszechnym. Zastępuje ona poprzednią Konstytucję Apostolską Bonus dla pasterza Świętego Jana Pawła II (1988).

Ogólnie rzecz biorąc, reforma Kurii nie jest celem, lecz środkiem, aby być lepszymi świadkami Ewangelii, aby sprzyjać skuteczniejszej ewangelizacji, aby promować głębokiego ducha ekumenicznego, aby zachęcać do owocnego dialogu ze wszystkimi (por. n. 12). Dlatego papież powierzył wyniki reformy Duchowi Świętemu, prawdziwemu przewodnikowi Kościoła, i liczy na czas oraz zaangażowanie i współpracę wszystkich.

Każda lektura nowej ustawy o Kurii Rzymskiej powinna unikać błędu polegającego na myleniu reformy Kurii z reformą Kościoła, błędu, do którego być może zachęca częste używanie zwrotu "Watykan" w odniesieniu do tego, co dzieje się gdziekolwiek w katolicyzmie. Od samego początku swojego pontyfikatu papież odciska na Kościele styl synodalny, który można dostrzec także w tym prawie, przedstawionym w Przedmowie jako owoc życia komunii, która daje Kościołowi synodalny "twarz"; czyli to, co charakteryzuje go jako Kościół słuchający. W tym sensie Kościół zawsze słucha swoich wiernych i swoich instytucji - ale słucha także głosów, które przemawiają do niego z zewnątrz, problemów świata, nadziei ludzkości. Z tego powodu, chociaż reforma Kurii nie jest reformą Kościoła, to jednak pomaga ona pójść w kierunku lepszego zrozumienia komunii i misji, którą Kościół otrzymał i stara się wypełnić w tym okresie historycznym.

W tej synodalnej propozycji - słuchaj - ważną rolę odgrywa relacja, jaka istnieje w Kościele między prymatem papieża rzymskiego a kolegium episkopalnym (na podstawie relacji ustanowionej między św. Piotrem a kolegium apostolskim). Relacja ta ma swoją strukturę na określonych ciałach, takich jak kościoły patriarchalne czy konferencje episkopalne. Prædicate Evangelium podkreśla fakt, że służba Kurii wobec Papieża Rzymskiego stawia ją także w kontakcie i na usługach Kolegium Biskupów, tak że nie jest ona "między" papieżem a biskupami, ale w służbie zarówno papieża, jak i biskupów.

Kilkakrotnie, w odpowiedzi na pytania dziennikarzy, papież oświadczył, że nowe prawo "nie będzie miało w sobie nic nowego, innego niż to, co widać teraz". Proces reformy, mający na celu ułatwienie strukturom kurialnym lepszego służenia celom, dla których zostały zaprojektowane, wymaga czasu i wytrwałości: jest to jeden z tych powolnych i ciągłych procesów niezbędnych do przeorientowania i ukierunkowania instytucji. Papież wytrwale stara się promować zmianę mentalności, aby Kuria Rzymska pozwoliła się pochłonąć misji służby; tej samej, która pochłania papieża. To właśnie misja służby stanowi biegun działalności Kurii i jest powodem powstania osobnej części dokumentu, serii dwunastu "kryteriów" służby, które poprzedzają artykuły samego prawa.

W 2013 roku, kiedy papież powierzył obecnie kardynałowi Krajevskiemu Urząd Papieskich Organizacji Charytatywnych, czyli organ zarządzający najbardziej bezpośrednią działalnością charytatywną papieża, powiedział mu: "Teraz moje ramiona są krótkie, jeśli wydłużymy je z twoimi, uda mi się dotknąć ubogich Rzymu i Włoch; ja nie mogę wyjść, ale ty możesz". Kuria Rzymska działa jako oczy i ramiona papieża w jego misji jedności i opieki nad Kościołem katolickim. Od XVI wieku jest ona zorganizowana w sposób analogiczny do sposobu organizacji rządu państwowego, z jego ministerstwami (lub dykasteriami) i wielością agend spełniających funkcje duszpasterskie. Od tej pory wydziały Kurii będą nazywane Dykasteriami, Organizmami lub Urzędami; zniknęły Papieskie Rady. Dykasterie i organizmy, wraz z Sekretariatem Stanu, nazywane są "instytucjami" (art. 12).

Już z tytułu Konstytucji Apostolskiej wynika, że nowa Kuria Rzymska jest nakreślona w harmonii z pulsującym sercem papieża Franciszka, jak to wyraził w Evangelii Gaudium z 2013 r.: "Marzę o 'opcji misyjnej'... zdolnej do przekształcenia wszystkiego, aby zwyczaje Kościoła, sposoby działania, czasy i harmonogramy, język i struktury były odpowiednio ukierunkowane na ewangelizację dzisiejszego świata" (n. 27).

Pierwszą instytucją, o której traktuje ustawa, jest Dykasteria ds. Ewangelizacji, której przewodniczy bezpośrednio Papież Rzymski (art. 34), która bierze na siebie funkcję zajmowania się kwestiami związanymi z misjami-Propaganda Fide - a także przejmuje kompetencje nad fundamentalnymi kwestiami ewangelizacji świata, stając się ostoją Kościoła "idącego naprzód", tak drogiego Papieżowi Franciszkowi.

Urząd Papieskich Organizacji Charytatywnych zostaje przekształcony w Dykasterię ds. Służby Charytatywnej i umieszczony na trzecim miejscu po Ewangelizacji i Nauce Wiary; ta ostatnia obejmuje w swoim obrębie - choć posiada własną autonomię - Papieską Komisję ds. Ochrony Małoletnich.

Opisując kompetencje Dykasterii ds. Biskupów w sprawie nominacji, wyraźnie wspomina się o konieczności uzyskania opinii członków Ludu Bożego danych diecezji (art. 105).

Kompetencje podzielone wcześniej między dwa organy, jeden dla kultury, a drugi dla edukacji katolickiej, zostały zjednoczone w jednej Dykasterii ds. Kultury i Edukacji, choć wyartykułowane w dwóch różnych sekcjach.

Kilka papieskich rad zostaje przekształconych w dykasterie o kompetencjach zasadniczo identycznych z tymi, które już posiadały, choć w niektórych przypadkach dokonywane są istotne modyfikacje: na przykład Dykasteria ds. Tekstów Legislacyjnych otrzymuje większe kompetencje w zakresie promocji prawa kanonicznego i jego studiowania.

Potwierdzone zostały organy powstałe w ostatnich latach: dykasteria ds. integralnego rozwoju człowieka, która narodziła się w 2017 r., dykasteria ds. świeckich, rodziny i życia, utworzona w 2018 r. Dodaje się Dykasterię ds. Komunikacji, która dziedziczy kompetencje obecnego Sekretariatu ds.

Grupa instytucji sądzących w imieniu papieża zostaje zebrana pod tytułem "Organizmy Sprawiedliwości", choć nie zmienia się ani nazwa, ani kompetencje: Penitencjaria, Signatura i Rota Rzymska.

Zasadniczo potwierdzone są profile dykasterii i organów zajmujących się gospodarką wewnętrzną Stolicy Apostolskiej, które od początku pontyfikatu były przedmiotem uwagi Papieża: Rada ds. Ekonomii, Sekretariat ds. Ekonomii, Administracja Patrimonium Stolicy Apostolskiej i Urząd Rewizora Generalnego, do których dodano Komisję do Spraw Zastrzeżonych i Komisję do Spraw Inwestycji, które powstały w ramach ostatniej reorganizacji spraw ekonomicznych w Kurii, wraz ze zniknięciem Urzędu Administracyjnego istniejącego wcześniej w Sekretariacie Stanu.

Z grupy organów o funkcjach ekonomicznych znika tradycyjna Camera Apostolica, która posiadała kompetencje w czasie wakatu Stolicy Apostolskiej: jej kompetencje przypisane są teraz nowemu Urzędowi Kamerlinga Świętego Kościoła Rzymskiego (art. 235-237).

To są główne zmiany, jakie przynosi nowe prawo kurii w stosunku do tego, co obowiązywało jeszcze do 5 czerwca; jest ich znacznie więcej. Z tej pierwszej lektury wynika, że ustawa oferuje nowe perspektywy i większą dynamikę; skupia się bardziej na tym, co ma być zrobione, nie rozwodząc się zbytnio nad tym, czym są urzędy. A gdy chodzi o zorganizowanie narzędzia służby, wypada myśleć bardziej o działaniu niż o byciu, bo być to znaczy robić, służyć.

AutorJesús Miñambres

Dziekan Wydziału Prawa Kanonicznego Papieskiego Uniwersytetu Świętego Krzyża. Rzym.

Biuletyn informacyjny La Brújula Zostaw nam swój e-mail i otrzymuj co tydzień najnowsze wiadomości z katolickim punktem widzenia.
Banery reklamowe
Banery reklamowe