Papież zastanawia się nad sztuczną inteligencjąW zaskakującym posunięciu, Papieska Komisja dla Państwa Watykańskiego - organ, który sprawuje funkcję ustawodawczą w obrębie Murów Leonina - wydała 16 grudnia ubiegłego roku dekret Pierwsze kompleksowe wytyczne dotyczące korzystania z sztuczna inteligencjal (IA) na terenie stanu.
Środek został podpisany przez przewodniczącego Gubernatoratu Państwa Watykańskiego, kardynała Fernando Vérgeza, i sekretarza generalnego tego samego organu, siostrę Raffaellę Petrini, i wszedł w życie 1 stycznia tego roku.
Od pierwszych linijek tekst, podzielony na 15 artykułów, w tym przepisy końcowe, wyróżnia się na arenie międzynarodowej zintegrowaną wizją łączącą innowacje technologiczne i podstawowe wartości etyczne. Rzeczywiście, zasady leżące u podstaw nowych wytycznych mają na celu "wzmocnienie i promowanie etycznego i przejrzystego wykorzystania sztucznej inteligencji, w wymiarze antropocentrycznym i opartym na zaufaniu, z poszanowaniem godności ludzkiej i dobra wspólnego" (art. 1).
Ludzka autonomia
Dekret uznaje więc sztuczną inteligencję za narzędzie w służbie ludzkości, a nie za jej substytut. To nie przypadek, że potrzeba zachowania ludzkiej autonomii i mocy decyzyjnej została powtórzona w kilku artykułach, wyznaczając wyraźne granice etyczne dla zastosowania nowoczesnych technologii. Jednym ze szczególnie istotnych aspektów jest na przykład wyraźny zakaz wykorzystywania sztucznej inteligencji do wyciągania dyskryminujących wniosków lub do manipulacji, które mogą powodować fizyczne lub psychiczne szkody dla ludzi.
Jednocześnie zakazuje "podprogowych technik manipulacji", systemów, które mogłyby zagrozić bezpieczeństwu państwa, ale także tych, które mają cele "sprzeczne z misją Najwyższego Papieża, integralnością Kościoła katolickiego i prawidłowym rozwojem działalności instytucjonalnej" (art. 4).
Zdrowie, dziedzictwo kulturowe i prawa autorskie
Innym istotnym aspektem dokumentu jest to, że dzieli on różne ogólne zasady "tematycznie", demonstrując szerokie i głębokie zrozumienie wyzwań stawianych przez sztuczną inteligencję w różnych sektorach. Przykładowo, w dziedzinie badań naukowych i zdrowia (art. 6) dekret promuje innowacje technologiczne przy jednoczesnym zachowaniu zasady nadrzędności ludzkiego osądu medycznego. W dziedzinie dziedzictwa kulturowego (art. 8) przepisy mają na celu wykorzystanie potencjału sztucznej inteligencji do ochrony i poprawy dziedzictwa artystycznego, przy jednoczesnym ustanowieniu ścisłych zabezpieczeń w celu ochrony jego integralności, nie wykluczając możliwości wykorzystania gospodarczego.
Szczególnie innowacyjne jest podejście do własności intelektualnej i praw autorskich (art. 7). Wytyczne wprowadzają obowiązek oznaczania wszystkich sztucznie wygenerowanych treści akronimem "AI", dokonując wyraźnego rozróżnienia między dziełem ludzkim a sztucznym. Zasada ta stanowi ważny precedens w debacie na temat przejrzystości i atrybucji dzieł generowanych przez AI. Ustęp 3 stanowi, że nawet w przypadku treści medialnych generowanych przez sztuczną inteligencję rząd zachowuje "wyłącznie" "prawa autorskie" i "użytek ekonomiczny".
Administracja, praca i wymiar sprawiedliwości
W odniesieniu do procedur administracyjnych (art. 10) podkreśla się możliwość wykorzystania nowoczesnych narzędzi w celu uproszczenia i usprawnienia procedur, podniesienia poziomu wydajności, poprawy umiejętności itp. pod warunkiem, że odbywa się to w sposób etyczny, przejrzysty, niedrogi i skuteczny, przy założeniu, że wyłączna odpowiedzialność za środki i procedury spoczywa na "osobie", która je wykonuje.
W odniesieniu do zasobów ludzkich (art. 11) określono również, że modele sztucznej inteligencji mogą być wykorzystywane do "poprawy warunków bezpieczeństwa w miejscu pracy i ochrony zdrowia pracowników"; nawet w tym przypadku wykorzystanie technologii "nie może ograniczać uprawnień decyzyjnych podmiotów". To samo dotyczy sądownictwa (art. 12), gdzie decyzje w sprawie interpretacji prawa są zastrzeżone "wyłącznie dla sędziego", a systemy sztucznej inteligencji mogą być wykorzystywane wyłącznie do organizowania i upraszczania pracy sądowej lub badań orzeczniczych.
Komisja Kontroli
Wreszcie, watykański dekret przewiduje specjalne zarządzanie sztuczną inteligencją poprzez system kontroli, który ma być jednocześnie przejrzysty. W rzeczywistości przewiduje on utworzenie "Komisji ds. Sztucznej Inteligencji" (art. 14), składającej się z pięciu członków i kierowanej przez Sekretarza Generalnego Gubernatoratu, której zadaniem będzie monitorowanie wdrażania technologii AI i ocena ich wpływu za pomocą półrocznych raportów. Będzie ona musiała przygotować przepisy ustawowe i wykonawcze do dekretu w ciągu najbliższych dwunastu miesięcy.
Kontekst międzynarodowy
W kontekście międzynarodowym watykański środek jest częścią szybko ewoluującego krajobrazu regulacyjnego. Nic dziwnego, że kilka miesięcy temu Unia Europejska przyjęła ustawę o sztucznej inteligencji, która ma stać się pierwszymi na świecie globalnymi ramami regulacyjnymi dotyczącymi sztucznej inteligencji. Stany Zjednoczone zdecydowały się na bardziej fragmentaryczne podejście, z dyrektywami prezydenckimi określającymi ogólne zasady, pozostawiając jednocześnie dużo miejsca na samoregulację branży. Chiny wdrożyły system regulacji z naciskiem na bezpieczeństwo narodowe i kontrolę treści, podczas gdy Wielka Brytania zdecydowała się na bardziej elastyczne podejście oparte na niewiążących wytycznych.
Dlatego też, w przeciwieństwie do innych jurysdykcji, w których przeważają względy techniczne lub handlowe, Watykan zdecydował się umieścić etykę i godność ludzką w centrum regulacji, nie oszczędzając w niektórych obszarach pewnych innowacyjnych rozwiązań, takich jak ochrona dziedzictwa kulturowego i artystycznego Stolicy Apostolskiej.
