Trzy lekcje od papieża w IrakuDokładnie osiem lat temu, wieczorem 13 marca 2013 r., kardynał Jorge Mario Bergoglio wkroczył do Centralnej Loggii Bazyliki św. Piotra w Watykanie na swoje pierwsze błogosławieństwo apostolskie "Urbi et Orbi". Od tego momentu rozpoczęła się droga papieża Franciszka w służbie Kościoła powszechnego: "droga braterstwa, miłości, zaufania między nami".
Nie jest łatwo, przy każdej rocznicy, podać wyczerpujące i obrazowe zestawienie najważniejszych "nowości" reprezentowanych przez upamiętniane wydarzenie lub celebrowaną postać.
Jest to jeszcze bardziej prawdziwe w przypadku ostatniego pontyfikatu, który dobrowolnie lub mimowolnie charakteryzował się serią perypetii nie zawsze i nie tylko związanych z "charakterem Bergoglio", ale także z ogólnym kontekstem, w którym rozwijała się jego misja, zarówno na płaszczyźnie kościelnej, jak i międzynarodowej. Z pewnością było to - i mamy nadzieję, że będzie - bardzo aktywne duszpasterstwo, bogate w inicjatywy.
Uważam jednak, że należy zwrócić uwagę na dwa aspekty, aby podkreślić, jak skomplikowane jest dziś, z punktu widzenia narracji, "wyizolowanie" najbardziej charakterystycznych momentów tego wczesnoszkolnego doświadczenia.
Z jednej strony musimy wziąć pod uwagę erę prześwietlenia mediów, w której żyjemy, a która od samego początku wytworzyła wokół postaci Papieża nieskończoną ilość informacji i danych, które płyną codziennie w niepowstrzymanym wirze i pod każdą szerokością geograficzną, powodując oczywiste przeciążenie, które w niektórych przypadkach może być również szkodliwe. Z drugiej strony pandemia Covid-19 skomplikowała sprawy, ponieważ w ostatnim roku przekalibrowała nasze priorytety i postawiła w cieniu inne zainteresowania rzeczami niekoniecznie uznawanymi za "żywotne", jak na przykład rodzaj zamiłowania do gorzkich, nostalgicznych wspomnień.
W związku z tym, że nie mamy wystarczającej wiedzy, by zaproponować historiograficzną syntezę tych ostatnich lat życia Kościoła pod przewodnictwem papieża Franciszka, uznaliśmy za bardziej interesujące wybrać "osiem pocztówek", osiem obrazów, które naszym zdaniem są reprezentatywne dla każdego z ostatnich lat posługi Biskupa Rzymu. Jest to wybór zupełnie arbitralny, przyznajemy, ale są to migawki, które prawdopodobnie będą żywe w sercach wiernych.
2013 - Wizyta na Lampedusie, wyspie migrantów, którzy zginęli na morzu
Pierwszą migawką, która scharakteryzowała postępy papieża Franciszka jako pasterza Ludu Bożego i pielgrzyma egzystencjalnych peryferii, pozostanie ta z jego niezwykłej podróży na wyspę Lampedusa w południowych Włoszech, kilka miesięcy po wyborze.
Było to pierwsze prawdziwe wyjście z ciasnych pomieszczeń Watykanu, ale też najbardziej dramatyczne i poruszające. Z wyspy-grobu setek i setek emigrantów, których nazwisk nigdy nie poznamy, wyrwało się to mocne wołanie do sumienia wszystkich "aby to, co się stało, nigdy się nie powtórzyło". Wiemy później, że niestety wcale tak nie było, ale apel Papieża pozostał i nadal jest ostrzeżeniem przed obojętnością.
2014 - Podróż do Ziemi Świętej
Być może pierwszą naprawdę wielką pielgrzymką pontyfikatu była podróż apostolska do Ziemi Świętej w maju 2014 r., z okazji 50. rocznicy spotkania w Jerozolimie św. Pawła VI z patriarchą Atenagorasem. 16 przemówień w ciągu trzech dni oraz wzruszająca wizyta w Miejscu Pamięci Yad Vashem, z jednoznacznym potępieniem terroryzmu, który "jest zły w swoim pochodzeniu i zły w swoich skutkach". Zło, które rodzi się z nienawiści i które niszczy, co skłoniło Ojca Świętego do wyrażenia wstydu z powodu profanacji, jaką człowiek zdołał uczynić z naczelnego dzieła Bożego stworzenia, siebie samego.
2015 - Laudato si'
Rok 2015 to rok drugiej encykliki papieża Franciszka - Laudato Si', poświęconej trosce o wspólny dom, zrodzonej ze świadomości położenia kresu nieodpowiedzialnemu używaniu i nadużywaniu dóbr, które Bóg powierzył nam poprzez stworzenie. Droga refleksji, która podjęła już wezwania do "globalnego nawrócenia ekologicznego" św. Jana Pawła II i troskę o rany spowodowane naszym nieodpowiedzialnym zachowaniem, zaproponowaną przez Benedykta XVI.
Kluczowym spostrzeżeniem obecnego papieża będzie stwierdzenie, że "wszystko jest połączone", co wymaga od nas odpowiedzialności za uznanie, że wszystkie nasze niezrównoważone zachowania mają nieuchronne konsekwencje w życiu wszystkich innych naszych braci i sióstr. A pandemia, którą przeżywamy, jest po to, by nam to udowodnić.
2016 - Jubileusz Miłosierdzia
Z drugiej strony rok 2016 był Rokiem pierwszego Jubileuszu rozszerzonego na cały świat, Jubileuszu Miłosierdzia, z otwarciem Drzwi Świętych we wszystkich diecezjach, na wszystkich granicach ziemi, począwszy od symbolicznego w Bangui, w Republice Środkowoafrykańskiej. To także był wybór i jednoznaczne przesłanie: Miłosierdzie Boże nie zna granic i tym bardziej działa w tych wydarzeniach - i w tych sercach - które trzeba było przezwyciężyć.
To będzie wyjątkowy rok, do samego Rzymu przybędzie ponad 21 milionów pielgrzymów. W ten sposób powstaną "piątki miłosierdzia" i "niedziela słowa Bożego".
2017 - Jako pielgrzym w Fatimie dla swojej Matki
Obecność Matki Bożej jest stałym elementem pontyfikatu. Emblematyczne są wizyty Papieża w bazylice Santa Maria Maggiore, by oddać hołd Salus Populi Romani, nieprzypadkowo pierwsza w dzień po wyborze, a następnie na początku i na końcu każdej zagranicznej podróży apostolskiej.
W 2017 roku papież Franciszek udał się jednak bezpośrednio do Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej na stulecie objawień Maryi i stamtąd głośno powtórzył: "mamy Matkę, mamy Matkę". Następnie zaprosił wszystkich na świecie, aby byli "wartownikami poranka", aby ukazać młode i piękne oblicze Kościoła, "który błyszczy, gdy jest misyjny, gościnny, wolny, wierny, ubogi w środki i bogaty w miłość".
2018 - Porozumienie z Chinami
Po latach prób i wielu cierpieniach, 22 września 2018 r. w Pekinie podpisano umowę przejściową między Stolicą Apostolską a Chińską Republiką Ludową w sprawie mianowania biskupów, skutecznie kończąc istnienie "podwójnego Kościoła" w Chinach.
W liście skierowanym do wszystkich mieszkańców azjatyckiego kraju oraz do Kościoła powszechnego papież Franciszek przypomniał najpierw o duchowym skarbie pozostawionym przez bolesne doświadczenia tych, którzy przez lata cierpieli, by dać świadectwo swej wiary. Dziękował jednak za przebłysk pełnej jedności oraz szerszą i swobodniejszą ewangelizację tych ziem zapoczątkowaną przez Porozumienie. Po dwóch latach dokument został odnowiony na kolejne dwa lata do 2022 roku.
2019 - The Abuse Summit
Nie wszystkie pocztówki bywają piękne; niektóre mogą też przedstawiać bolesne rany, jak w przypadku smutnej historii wykorzystywania nieletnich w Kościele. Proces podnoszenia świadomości, który trwa od wielu lat i który pokazał prostotę sytuacji, w których na wielu szczeblach brakowało przejrzystości i odpowiedzialności.
Surowość, której papież Franciszek nie bał się posunąć do ekstremum, stawiając sobie za priorytet walkę z tym, co wielokrotnie określał jako rak. W 2019 roku odbył się wreszcie szeroko zakrojony szczyt, na którym biskupi usiedli, by wysłuchać świadectw osób, które doświadczyły nadużyć. Stąd narodziło się wiele innych inicjatyw, w tym legislacyjnych, mających na celu ograniczenie współudziału i nieprzestrzegania prawa oraz priorytetowe potraktowanie ofiar.
2020: Samotność pandemii
Ostatnia pocztówka z tych pierwszych ośmiu lat jego pontyfikatu jest również dość smutna, związana z kryzysem zdrowotnym spowodowanym pandemią Covid-19, której rozwiązania wciąż nie widać. Przedstawia ona papieża Franciszka samotnie na opustoszałym placu św. Piotra, zmoczonego deszczem. To był duchowo mocny moment, modlić się o zakończenie tej tragedii, która spowodowała już ponad dwa i pół miliona zgonów.
Z tamtej nocy pozostała modlitwa do Pana, "aby nie zostawił nas na łasce burzy" i świadomość, że "nikt nie ratuje się sam". Wiara i nadzieja, które od tego momentu poprowadzą Ojca Świętego do realizacji szeregu inicjatyw bliskości z Ludem Bożym osłabionym przez lęk i samotność. Wciąż trzeba podejmować te słowa i przypominać sobie dzisiaj, by "objąć Pana, aby objąć nadzieję".
2021 - Droga do braterstwa
Na dzień 2021 roku nie możemy wiele powiedzieć, jesteśmy jeszcze na początku, stąd 8 pocztówek. Ale interesujące będzie zwrócenie uwagi na niedawną podróż do Iraku, odbytą przez papieża jako pielgrzyma braterstwa do ziemi Abrahama, gdzie wszystko się zaczęło. Kraj, który po tragedii tylu wojen i nienawiści jest wciąż do odbudowania. Jak nasze życie. Z bliskością papieża i Kościoła.
