Motu proprio Vos estis lux mundi jest wynikiem spotkania na temat ochrony małoletnich w Kościele, które odbyło się w lutym ubiegłego roku w Watykanie, a w którym uczestniczyli przewodniczący Konferencji Episkopatów z całego świata. Jest to prawo pontyfikalne o zasięgu powszechnym, obowiązujące w Kościele łacińskim i w Kościołach wschodnich. sui iurisktóry nakłada obowiązki w zakresie gromadzenia, przekazywania i wstępnej oceny wiadomości o czynach potencjalnie przestępczych wobec małoletnich. Jest to tekst o charakterze proceduralnym, który nie tworzy nowych przestępstw kanonicznych, ale otwiera bezpieczne sposoby zgłaszania tego typu informacji i możliwości ich szybkiej weryfikacji.
Tytuł I motu proprio: 1° określa podmioty związane prawem (są nimi duchowni oraz osoby zakonne na całym świecie), 2° wskazuje cztery zachowania, które przede wszystkim motywują inicjatywę i muszą być przedmiotem potępienia (wykorzystywanie seksualne z użyciem przemocy lub gróźb, wykorzystywanie nieletnich, pornografia pedofilska oraz tuszowanie tych spraw przez władze kościelne), 3° określa obowiązek duchownych i zakonników do manifestowania wszelkich posiadanych wiadomości o tych czynach, 4° nakazuje stworzenie w każdej diecezji narzędzi do przyjmowania i przekazywania tych informacji oraz do przekazywania ich organowi, który musi przeprowadzić dochodzenie (ordynariuszowi miejsca, w którym miały miejsce fakty), a 5° podaje zasady ochrony osoby, która złożyła doniesienie (nie może być zobowiązana do zachowania tajemnicy ani nie może być przedmiotem dyskryminacji) oraz osób, które twierdzą, że zostały obrażone, którym należy pomóc od samego początku.
Norma ta dotyczy zatem wszystkich duchownych i zakonników Kościoła katolickiego, a w konsekwencji wykracza poza podmioty związane delicta graviora przedstawiony w Sacramentorum sanctitatis tutelaktóry dotyczy tylko kleryków.
Tytuł II ustala sposób postępowania z informacjami tego typu dotyczącymi biskupów lub wskazanych w tekście eklezjastów, za działania lub zaniechania w czasie pełnienia przez nich funkcji państwowych.
W tym przypadku prawo próbuje pokonać problem odległości, bo Kościół ma swoją Głowę w Rzymie, ale jest obecny na wszystkich pięciu kontynentach, a jego 3500 diecezji znajduje się w prawie 200 krajach. Podczas gdy inni duchowni zależą od odpowiedniego biskupa diecezjalnego miejsca, który jest władny zbadać i ukarać ich postępowanie, jurysdykcja nad biskupami należy do Stolicy Apostolskiej i tylko papież może ich osądzić w sprawach karnych, co zostało ustalone w kanonie 1405 Kodeksu Prawa Kanonicznego.
W tych przypadkach nowe przepisy przewidują środki zapewniające rzetelne przekazywanie informacji, przeprowadzanie weryfikacji i ocen w pobliżu miejsc, w których miały miejsce wydarzenia, oraz zarządzanie wiadomościami przez zainteresowane organy w sposób sprawdzony lub wspólny.
Z wyjątkiem szczególnych przypadków, wskazania dotyczące Biskupów i asymilatów należy kierować do Arcybiskupa metropolity prowincji kościelnej, w której wskazana osoba ma swoje miejsce zamieszkania. Kanon 436, §1, 1° Kodeksu przypisuje Arcybiskupowi obowiązek "czuwać [w prowincji kościelnej] nad pilnym zachowaniem wiary i dyscypliny kościelnej oraz informować Papieża Rzymskiego o ewentualnych nadużyciach".. Pierwszym krokiem, jaki musi podjąć arcybiskup metropolita, jest zwrócenie się do Stolicy Apostolskiej - zawsze za pośrednictwem przedstawiciela papieskiego - o upoważnienie do wszczęcia dochodzenia, a Stolica Apostolska musi odpowiedzieć w ciągu 30 dni.
Chociaż Arcybiskup Metropolita jest bezpośrednio odpowiedzialny za dochodzenia, może on skorzystać ze współpracy odpowiednich osób, które będą mu pomagać i doradzać, w tym wykwalifikowanych i odpowiednich wiernych świeckich, zgodnie z normami każdej Konferencji Episkopatu.
Zapytania muszą być zakończone w ciągu 90 dni. W tym czasie arcybiskup metropolita musi co miesiąc składać Stolicy Apostolskiej sprawozdanie i w razie potrzeby wnioskować o przyjęcie środków zapobiegawczych w stosunku do osoby objętej dochodzeniem. Po zakończeniu postępowania przesyła całą dokumentację do Dykasterii wraz ze swoją rozstrzygającą opinią. Dykasteria określi wówczas sposób postępowania zgodnie z prawem kanonicznym.
Sekretarz Papieskiej Rady ds. Tekstów Legislacyjnych
