Przywrócenie więzi z prawdąW minioną niedzielę na kanale 3 RAI we Włoszech w porze największej oglądalności podczas programu "Papież Franciszek i papież" wyemitowano długi wywiad z papieżem Franciszkiem. Che tempo che fa prowadzone przez dziennikarza Fabio Fazio. Rozmowa trwała około godziny i dotyczyła wielu tematów bliskich sercu Kościoła i społeczeństwa w ogóle, od cierpienia tak wielu ludzi po obojętność dotykającą świat imigracji, od wichrów wojny, które powróciły do Europy, po zagrożenia ekologiczne, od relacji między rodzicami i dziećmi, po znaczenie zła, po modlitwę i przyszłość Kościoła.
W odpowiedzi na pytanie dziennikarza o agresję społeczną papież Franciszek ponownie odniósł się do "problemu", którym zajmował się już przy innych okazjach, a mianowicie do "samobójstw młodzieży", które rosną i nasiliły się w ostatnich dwóch latach także z powodu pandemii Covid-19. I to prawda, że jest to plaga społeczna, o której zawsze mało się mówi. Zresztą to sam papież potępił ją jeszcze w 2015 r., gdy podczas warsztatów na temat współczesnego niewolnictwa, które odbyły się w Watykanie, po raz pierwszy zwrócił uwagę, jak wśród konsekwencji braku pracy są samobójstwa młodych ludzi, których statystyki "nie są publikowane w całości".
Co w zamian za to stało się pandemią w zakresie zdrowia psychicznego i emocjonalnego u nastolatków i młodzieży? Opracowanie Wenceslao Viala, chilijskiego księdza i lekarza, który wykłada na Papieskim Uniwersytecie Świętego Krzyża w Rzymie oraz redaktora interdyscyplinarnego portalu Dojrzałość psychologiczne i duchoweProgram Covid, przyjrzał się próbie samobójczej młodego człowieka, aby monitorować, jak Covid naprawdę zmienił życie i wpłynął na emocjonalny świat wielu ludzi.
Zwiększona negatywna emocjonalność
Z analizy różnych publikacji naukowych, które w ciągu ostatnich dwóch lat poruszały temat zagrożenia zdrowia, wynika, że rzeczywiście wzrosła "negatywna emocjonalność: smutek, strach, zmartwienie, drażliwość", a także lęk i depresja, zaburzenia odżywiania, korzystanie z pornografii i "objawy somatyczne" u młodszych dzieci.
W badaniu przeprowadzonym wśród dyrektorów szkół w różnych częściach świata - na które w swoim opracowaniu powołuje się również Vial - stwierdzono, że "pierwszy okres odosobnienia lub zablokowania jest lepiej znoszony niż drugi, być może z powodu nowości". Powrót do szkoły był postrzegany jako ulga, ale nadal istniały "bardziej relacyjne problemy, takie jak trudności z integracją z grupą".
Nawroty
Oczywiście wiele zależało też od tego, jak z pandemią radzono sobie w poszczególnych krajach. Dyrektor szkoły w Estonii napisał na przykład, że nie zauważył wzrostu przypadków depresji czy lęku, częściowo dlatego, że prasa jest "ogólnie mniej emocjonalna niż w innych kulturach". Zdarzały się jednak "nawroty objawów depresyjnych lub lękowych u tych", którzy byli leczeni przed pandemią i zaczynali czuć się lepiej.
Reakcja szkoły w Chile, kraju przeżywającym poważny kryzys społeczny, była inna: "wzrost nieprawidłowych reakcji emocjonalnych wśród uczniów w wieku od 13 do 18 lat był bardzo widoczny. W 2021 roku mieliśmy 5 dziewczyn hospitalizowanych z powodu depresji i zaburzeń odżywiania".
Rodzina była postrzegana jako ważny czynnik. Wydaje się, że izolacja w pierwszym okresie miała pozytywny wpływ na młodych ludzi, dając im możliwość dzielenia się, spożywania posiłków i zabawy z rodzeństwem i rodzicami, a także zmniejszając spożycie alkoholu i narkotyków, które nieuchronnie wzrosło po zakończeniu stosowania środków zamkniętych. Z drugiej strony zaobserwowano również wzrost liczby rozwodów, co prowadzi do zwiększenia smutku, niepokoju, niepewności i wrogich reakcji wśród młodych ludzi.
Trzy poprzednie kryzysy
Wniosek, do którego doszedł chilijski lekarz i ksiądz, jest jednak taki, że wpływ pandemii na afektywność młodych ludzi był znacznie większy niż klasyczne czynniki powodujące cierpienie emocjonalne u nastolatków (narkomania, słaba tożsamość, pornografia), ponieważ został dodany do trzech wcześniejszych kryzysów, które miały charakter latentny. Kryzys "emocjonalności", czyli dezorientacja i nieznajomość własnej afektywności, "co jest równoznaczne z życiem z obcym we własnym domu"; kryzys "spójności", zarówno indywidualnej, jak i społecznej, w odniesieniu do głównych problemów, ale i samej pandemii; kryzys "znaczenia", który dodatkowo zaciemnia cierpienie i chorobę.
Wyjście
Jak się z niego wydostać? Vial proponuje jeszcze kilka innych strategii przeciwdziałania trzem kryzysom: uczenie ludzi poznawania swoich emocji; zachęcanie do podejmowania decyzji i zmian, na przykład poprzez badanie wartości czasu i zapraszanie ludzi do odłączenia się od zewnętrznych bodźców, aby zwrócić większą uwagę na to, co ważne; poszukiwanie sensu życia, aby być naprawdę szczęśliwym, ponowne odkrywanie wartości, poszukiwanie celu, robienie miejsca na transcendentne doświadczenia i uczenie się poznawania własnej osobistej historii.
Są to cztery filary", sugeruje Wenceslao Vial, "które pomagają budować bardziej pewną siebie osobowość": "wielu młodych ludzi, którzy nie mają łatwego życia i odnieśli wielkie rany, może zyskać siłę, by ponownie się podnieść, jeśli tylko da się im pewność siebie".
Oczywiście wymaga to wspólnego działania rodzin, wychowawców, duchownych, polityków i wszystkich agencji zajmujących się młodymi ludźmi, poprzez prawdziwie holistyczne podejście obejmujące zajęcia sportowe, przestrzenie do spotkań towarzyskich na żywo lub w Internecie, zarządzanie czasem, relacje społeczne i rodzinne. Tylko w ten sposób będzie można przywrócić młodym ludziom, wszystkim młodym ludziom, bezpieczeństwo, które wynika z ich wartości jako osób. By być lepszymi ludźmi.
