Z północy na południe. Średniowieczne chrześcijańskie korzenie EuropyStarożytna i średniowieczna historia KościołaSan Millán urodził się w Berceo (obecnie miasto w La Rioja) w 473 roku. W tym czasie na Półwyspie Iberyjskim, już schrystianizowanym, żyli obok siebie Hispano-Romanie i niedawno przybyli Wizygoci. W tym czasie panował Euryk, chociaż długie życie San Millána obejmowało 10 rządów, ponieważ żył 101 lat, od 473 do 574 roku.
Pasterz w Berceo
Pochodził z chłopskiej rodziny hispano-rzymskiej i był pasterzem do 20 roku życia. Od tego momentu zdecydował się na życie zakonne i opuścił Berceo, aby studiować u kotwicy świętego Felicesa de Bilibio. Następnie został pustelnikiem i powrócił do swojego rodzinnego regionu, udając się na spoczynek do jaskiń, które obecnie znajdują się w wiosce San Millán de la Cogolla (wioska, która nie istniała w tamtym czasie, a która powstała, ponieważ wielu ludzi osiedliło się tam z powodu świętego).
Święty Millán, pustelnik
Mając reputację świętego ze względu na swoje cuda, wkrótce zyskał naśladowców, którzy utworzyli wspólnotę w pobliskich jaskiniach, zarówno mężczyzn, jak i kobiety, na przykład Saint Citonato, Saint Sophronius, Saint Oria (Gonzalo de Berceo napisał wiersz "Vida de Santa Oria") i Saint Potamia, która dziś nadaje imię jednej z ulic wioski.
Ze względu na wzrost liczby wyznawców, obok jaskiń zbudowano wizygocki kościół, który został później rozbudowany w okresie mozarabskim. Kościół ten był polichromowany, ale w 1002 roku Almanzor podpalił go i dziś pozostało tylko kilka niewielkich pozostałości tej dekoracji. Z pierwotnego kościoła wciąż można zobaczyć wizygocki ołtarz z VI wieku, najstarszy zachowany na Półwyspie Apenińskim i w większości krajów zachodnich.
Pierwsze ślady języka hiszpańskiego
Dzisiejszy klasztor Suso, w San Millán de la Cogolla, zbudowany jest w jaskiniach, w których żył święty Millán. Zamieszkiwany przez wysoko wykształconych mnichów, słynny Emilian Glosses został napisany tam, pierwsze zachowane pisemne świadectwo języka hiszpańskiego, wyjaśnienia do tekstu łacińskiego, które anonimowy mnich kopista zapisał w języku romańskim na prawym marginesie kodeksu. Niektóre baskijskie słowa również pojawiają się w tych glosach.
Po śmierci w 574 r. święty Millán został pochowany w Suso, a jego szczątki pozostały tam do 1053 r., kiedy to król García postanowił przenieść go do niedawno założonej Santa María La Real de Nájera. Jednakże, zgodnie z tradycją, woły niosące wóz pogrzebowy przewróciły się, gdy dotarły do doliny i nie było sposobu, aby je przenieść. Król zinterpretował to jako znak, że ciało świętego nie powinno opuszczać doliny i zbudowano klasztor Yuso, w którym do dziś przechowywane są szczątki San Millán. Oba klasztory zostały uznane za Światowe dziedzictwo.
W związku z przeniesieniem, w XII wieku w klasztorze Suso wykonano pamiątkowe cenotafium z czarnego alabastru, na którym przedstawiono kilka postaci, w tym świętego Braulio, biskupa Saragossy i pierwszego biografa San Millán.
Gonzalo de Berceo
Klasztor Suso stał się ważnym ośrodkiem kulturalnym. W XII wieku chłopiec o imieniu Gonzalo, urodzony, podobnie jak San Millán, w Berceo, udał się tam, aby się kształcić. Był to Gonzalo de Berceo, pierwszy poeta o znanym nazwisku, który pisał swoje dzieła w języku romańskim zamiast po łacinie. Dlatego też miejsce to znane jest jako "kolebka" języka hiszpańskiego.
Szczątki (z wyjątkiem głów) Siedmiu Niemowląt de Lara również spoczywają w Suso, wraz ze szczątkami ich ayo, Don Nuño.
Zachowała się również tak zwana "Cueva de Cuaresma" (Jaskinia Wielkopostna), do której święty Millán udawał się w okresie Wielkiego Postu, aby pościć i pokutować. Można tu również zobaczyć groby szlachciców, którzy chcieli być pochowani w pobliżu świętego. W innej części małego klasztoru przechowywane są kości dawnych pielgrzymów, które zostały znalezione w dolinie.
Suso i Yuso
Dziś w klasztorze w Suso nie mieszkają mnisi ani pustelnicy: niewielki budynek pozostał na szczycie wzgórza jako relikt architektoniczny, historyczny, kulturowy i religijny. Klasztor Yuso jest jednak nadal domem dla wspólnoty mnichów augustiańskich, którzy zachowują kult religijny tego miejsca.
