Trzy wydarzenia zaznaczyły czwartek, 5 września, ostatni dzień podróży apostolskiej papieża Franciszka do Watykanu. Indonezja - która trwa w Papui Nowej Gwinei, Timorze Wschodnim i Singapurze (do 13 września).
Przede wszystkim spotkanie międzyreligijne w meczecie "Istiqlal", największym meczecie w Azji Południowo-Wschodniej, mogącym pomieścić 120 000 osób. W tym emblematycznym miejscu papież odwiedził "tunel przyjaźni", który łączy meczet z katolicką katedrą zbudowaną po drugiej stronie placu, a spotkanie międzyreligijne odbyło się w wielkim namiocie, z odczytaniem i podpisaniem dokumentu, który przejdzie do historii: "Wspólnej Deklaracji Istiqlal 2024".
W meczecie
Na początku dnia, w namiocie w meczecie IstiqlalW Dżakarcie papież Franciszek został powitany tradycyjną indonezyjską muzyką i śpiewami, śpiewem z Koranu i odczytaniem fragmentu Ewangelii Łukasza.
Tunel przyjaźni
Przed "Tunelem Przyjaźni" Ojciec Święty pochwalił konstrukcję, która "chce być miejscem dialogu i spotkania". Zwrócił uwagę, że "jeśli myślimy o tunelu, łatwo wyobrażamy sobie ciemną drogę", ale "jest inaczej, ponieważ wszystko jest oświetlone".
Papież zakończył stwierdzeniem, że "my, wierzący, należący do różnych tradycji religijnych, mamy do odegrania rolę: pomóc wszystkim przejść przez tunel ze wzrokiem skierowanym w stronę światła".
"Wspólna deklaracja Istiqlal 2024".
Po wizycie w tunelu papież i Wielki Imam prof. dr KH Nasaruddin Umar podpisali "Wspólną Deklarację Istiqlal 2024". W dokumencie zauważono, że "globalne zjawisko dehumanizacji charakteryzuje się przede wszystkim powszechną przemocą i konfliktami", ze "szczególnym zaniepokojeniem, że religia jest często wykorzystywana", że "nadużywanie przez człowieka stworzenia... przyczyniło się do zmian klimatycznych" oraz że "wartości religijne muszą być ukierunkowane na promowanie kultury szacunku, godności, współczucia, pojednania i braterskiej solidarności, aby przezwyciężyć zarówno dehumanizację, jak i zniszczenie środowiska".
Oświadczenie zachęca zatem przywódców religijnych do "zajęcia się wyżej wymienionymi kryzysami", wskazując, że "dialog międzyreligijny powinien zostać uznany za skuteczne narzędzie rozwiązywania konfliktów lokalnych, regionalnych i międzynarodowych, zwłaszcza tych spowodowanych nadużywaniem religii".
Słowa papieża w meczecie
Po podpisaniu dokumentu Papież FranciszekPrzypomniał, że "ten meczet, zaprojektowany przez architekta Friedricha Silabana, który był chrześcijaninem", świadczy o tym, "jak inne miejsca kultu są również przestrzeniami dialogu, wzajemnego szacunku i harmonijnego współistnienia między religiami i różnymi wrażliwościami duchowymi".
I podczas gdy "widoczne aspekty religii - rytuały, praktyki itp. - są tradycyjnym dziedzictwem, które należy chronić i szanować, tak samo jest z tym, co leży "poniżej", pod ziemią, jak na przykład "tunel przyjaźni".
Zamiast tego, powiedział Następca Piotra, "może się zdarzyć, że takie podejście nas podzieli, ponieważ doktryny i dogmaty każdego doświadczenia religijnego są różne". Zamiast tego, "tym, co naprawdę nas jednoczy, jest stworzenie połączenia między naszymi różnicami, dbając o pielęgnowanie więzi przyjaźni, troski i wzajemności".
We Wspólnej Deklaracji przygotowanej na tę okazję papież stwierdził, że "bierzemy odpowiedzialność za poważne, a czasem dramatyczne kryzysy, które zagrażają przyszłości ludzkości, w szczególności wojny i konflikty, niestety również podsycane przez wyzysk religijny, ale także kryzys środowiskowy, który stał się przeszkodą dla życia, wzrostu i współistnienia narodów".
I ostrzegł: "Niech nikt nie ulega fascynacji fundamentalizmem i przemocą, niech wszyscy będą zafascynowani marzeniem o wolnym, braterskim i pokojowym społeczeństwie i ludzkości! "Bóg obdarzył was tym darem. Z jego pomocą i błogosławieństwem idźmy naprzód, Bhinneka Tunggal Ika, zjednoczeni w różnorodności - dziękujemy!
Wizyta w siedzibie Konferencji Episkopatu
Po zakończeniu spotkania międzyreligijnego Ojciec Święty udał się do siedziby Konferencji Episkopatu Indonezji, gdzie spotkał się w sali Konferencji Episkopatu Indonezji. Henry Soetio z osobami wspieranymi przez organizacje charytatywne, w tym z prywatną grupą osób chorych, ubogich i niepełnosprawnych.
Przewodniczący Konferencji Episkopatu, Monsignor Antonius Franciskus Subianto był odpowiedzialny za przyjęcie papieża, który wysłuchał świadectw dwóch osób niepełnosprawnych, Mimi Lusli, która straciła wzrok jako dziecko i znalazła siłę w Drodze Krzyżowej, oraz 18-letniego Mikaila Nathaniela, z łagodnym zaburzeniem ze spektrum autyzmu, który poprosił go o pobłogosławienie jego "wspaniałych rodziców i wszystkich rodziców ze specjalnymi dziećmi na całym świecie".
"Wy, którzy jesteście małymi błyszczącymi gwiazdami na niebie tego archipelagu", jesteście "jego skarbami", powiedział papież, który pochwalił słowa o Jezusie wypowiedziane przez dwóch rozmówców.
"Odkrywaj dzień po dniu, ile warte jest bycie razem", ponieważ "wszyscy potrzebujemy siebie nawzajem". I "jak bardzo Pan kocha każdego z nas", ponieważ Pan nigdy o nas nie zapomina. "Uczyń swoje życie darem dla innych".
Wkrótce potem przewodniczący komisji liturgicznej poprowadził krótkie nabożeństwo.
Tutaj papież pobłogosławił obecnych i podpisał marmurową tablicę siedziby Konferencji Episkopatu. Kiedy odchodził, widoczne było przywiązanie obecnych, którzy go powitali.
Msza w Gelora Bung Karno
Po południu z Nuncjatury Ojciec Święty udał się na stadion Gelora Bung KarnoPałac Papieski na 110 000 miejsc, gdzie został powitany chórami z placu, oklaskami i śpiewem, gdy był wożony w Popemobile.
Msza ku czci św. Teresy z Kalkuty obejmowała modlitwy w regionalnych językach Jawa, Toraja, Manggarai, Batak Toba, Dayak Kanayatn i Papua, a uczestniczyli w niej prezydent i różne władze kraju.
Po proklamacji Ewangelii Papież, ubrany na biało, przypomniał, że "Pan prosi, aby się w nas konkretnie wcielił: jesteśmy zatem wezwani do życia Słowem". Nie przyoblekajcie się w zewnętrznie doskonałą religijność, myśląc o czynieniu rzeczy nadzwyczajnych, ale tak jak "Jezus zwraca się do Piotra i zachęca go do podjęcia ryzyka, stawiając na to Słowo: "Aby odważnie zarzucić sieci Ewangelii pośród morza świata".
Papież przypomniał, że św. Teresa z Kalkuty powiedziała: "Kiedy nie mamy nic do dania, dajemy to nic". I "nawet jeśli nic nie zbierasz, nigdy nie męcz się siewem".
Na zakończenie Mszy, przed odśpiewaniem Salve Regina, papież wezwał obecnych, zgodnie z czytaniem z Ewangelii: "Zróbcie bałagan, zróbcie bałagan!