Nadchodzi kluczowe prawo dla reformy Kurii: zarządzanie finansamiSekretariat Stanu nie będzie już zarządzał aktywami finansowymi i nieruchomościami.Finanse watykańskie: jak działają i jakie mają organyJedną z dziedzin, w której reforma organów watykańskich wywarła największy wpływ, są instytucje zarządzające finansami Stolicy Apostolskiej.
Po reformie wprowadzonej wraz z Praedicate EvangeliumStolica Apostolska zlikwidowała znaczną część dotychczasowych instytucji w tej dziedzinie, tworząc 5 nowych oraz reformując zadania i sposoby zarządzania Administracją Dziedzictwa Stolicy Apostolskiej.
Po Predykat Evangeliumliczba organów ekonomicznych Stolicy Apostolskiej wynosi sześć. Wszystkie one, z wyjątkiem Administracji Patrymonium Stolicy Apostolskiej (APSA), są nowo utworzone.
1. Rada do Spraw Gospodarczych
Został on ustanowiony w 2014 roku przez Motu Proprio Fidelis Dispensator et prudens. Jej główną misją jest ukierunkowanie i prowadzenie strategii ekonomicznej Stolicy Apostolskiej, aby zapewnić zarządzanie nią "w świetle nauki społecznej Kościoła, zgodnie z najlepszymi uznanymi praktykami międzynarodowymi w dziedzinie administracji publicznej" (art. 205 §2 PE).
W tym celu Rada proponuje Papieżowi zatwierdzenie polityk i wytycznych zapewniających rozważne i skuteczne zarządzanie zasobami ludzkimi, finansowymi i materialnymi, ograniczanie zbędnego ryzyka i dążenie do maksymalnej opłacalności dla realizacji zamierzonych celów.
Składa się z piętnastu członków: ośmiu wybieranych jest spośród kardynałów i biskupów reprezentujących powszechność Kościoła, a siedmiu to osoby świeckie, wybrane spośród ekspertów różnych narodowości. Ustawa przewiduje, że spotkania odbywają się co najmniej cztery razy w roku.
W ramach swojego strategicznego zadania Rada weryfikuje skonsolidowane budżety i bilanse przed ich zatwierdzeniem przez Papieża; określa kryteria, w tym kryterium wartości, dla aktów alienacji, zakupu lub administracji nadzwyczajnej, które wymagają zatwierdzenia przez Sekretariat do Spraw Ekonomicznych, aby mogły być ważnie przeprowadzone; analizuje sprawozdania Sekretariatu, Audytora Generalnego, organów i podmiotów znajdujących się pod jej nadzorem (w tym IOR) ... A kiedy uzna to za konieczne, może zażądać odpowiednich informacji od Urzędu Nadzoru i Informacji Finansowej (ASIF).
2. sekretariat ds. gospodarczych
Pełni on funkcję sekretariat papieski w sprawach gospodarczych i finansowych (art. 212 PE). Kwalifikator papieski identyfikuje ten organ jako szczególnie bliski papieżowi rzymskiemu, przed którym bezpośrednio odpowiada. W 2014 roku powstała również.
Sekretariat jest przede wszystkim odpowiedzialny za kontrolę i nadzór nad działalnością gospodarczą instytucji wchodzących w skład Stolicy Apostolskiej lub ściśle z nią związanych, tak aby była ona prowadzona zgodnie z programami proponowanymi przez Radę.
Tendencja jest taka, że coraz więcej instytucji przechodzi pod jego kontrolę. Z budżetu Stolicy Apostolskiej na rok 2022 wynika bowiem, że skonsolidowany obwód wzrósł w stosunku do roku poprzedniego, wliczając w to nowe podmioty, które należy monitorować.
W 2022 r. liczba podmiotów objętych kontrolą Sekretariatu wzrasta do 90, czyli o 30 więcej niż w 2021 r. Rozszerzony obwód zapewnia pełniejszy i bardziej kompleksowy obraz sytuacji finansowej Stolicy Apostolskiej, a im większa widoczność, tym bardziej przejrzyste wyniki.
Sekretariat jest podzielony na dwa obszary funkcjonalne: jeden dla kontroli ekonomicznej i finansowej, a drugi dla kontroli administracyjnej. Odpowiada za opracowanie wytycznych i programów ekonomicznych, które mają być realizowane przez instytucje; przygotowuje roczny budżet Stolicy Apostolskiej i sprawdza jego przestrzeganie; sporządza skonsolidowany bilans roczny na podstawie bilansów indywidualnych; zezwala na akty alienacji, zakupu lub administracji nadzwyczajnej; ocenia ryzyko patrymonialne i finansowe zarządzania gospodarczego i proponuje działania naprawcze.
Dział zasobów ludzkich podlega sekretariatowi, a od 2020 r. jego kompetencje obejmują również Obolus św. i innych papieskich funduszy. W listopadzie 2022 roku papież Franciszek mianował świeckiego, ekonomistę Maximino Caballero, prefektem Sekretariatu.
3. Administracja Patrymonium Stolicy Apostolskiej (APSA)
Na stronie APSA jest odpowiedzialny za administrację i zarządzanie patrymonium Stolicy Apostolskiej. Musi ją nie tylko zachować, ale także poprawić i uczynić rentowną, aby zapewnić Kurii Rzymskiej niezbędne środki do wypełnienia jej uniwersalnej misji.
APSA ma być organem, który scentralizuje zarządzanie aktywami pod kontrolą Sekretariatu do Spraw Gospodarczych, co pozwoli uniknąć równoległych administracji, które zarządzają aktywami bez nadzoru.
Na majątek Stolicy Apostolskiej składają się zarówno nieruchomości produkcyjne (wynajmowane mieszkania i apartamenty, które przynoszą dochód), jak i nieprodukcyjne (pałace służące za siedzibę dykasterii kurialnych, uniwersytety i kolegia). To także fundusze inwestycyjne, rachunki bankowe i inne zabezpieczenia finansowe.
Jego prezesa wspomagają sekretarz i rada. Po reformie członkami rady mogą być "kardynałowie, biskupi, kapłani i świeccy" (art. 221 §1 PE). Dlatego urzędy te nie są już zarezerwowane tylko dla kościelnych.
Jest on podzielony na trzy obszary funkcjonalne. Obszar nieruchomości jest odpowiedzialny za zarządzanie nieruchomościami skoncentrowanymi głównie w Rzymie i Castelgandolfo, a także nieruchomościami w innych krajach, takich jak Anglia, Francja i Szwajcaria, które są zarządzane poprzez spółki pośrednie zgodnie z lokalnymi przepisami.
Obszar spraw finansowych lub zarządzania papierami wartościowymi zajmuje się inwestowaniem funduszy i innych papierów finansowych, dążąc do uzyskania najlepszej rentowności. I po trzecie, obszar usług obejmuje biura rachunkowe, zakupy, porady prawne, pielgrzymkę do San Pedro itp.
4. Biuro Audytora Generalnego
Od 2014 r. ten Urząd jest odpowiedzialny za przegląd skonsolidowanego bilansu Stolicy Apostolskiej. W tym celu przeprowadza kontrolę techniczną - tzw. audyty księgowe - bilansów rocznych różnych instytucji kurialnych i organów związanych ze Stolicą Apostolską, które zbiegają się w bilansie skonsolidowanym.
Nowy statut z 2019 r. przewiduje, że Urząd będzie pełnił funkcję organu antykorupcyjnego, w celu wykrywania podejrzeń o nadużycia w zakresie wykorzystania środków finansowych, udzielania zamówień lub rozporządzania nimi. Może on inicjować audyty na wniosek Rady, Sekretariatu lub kierowników organów podlegających kompetencji Rady; ale mogą być one również inicjowane z urzędu przez Audytora Generalnego, który wcześniej informuje o tym Kardynała Koordynatora Rady, podając przyczyny. W każdym przypadku tożsamość skarżącego jest chroniona i nie może być ujawniona, z wyjątkiem organów sądowych na podstawie uzasadnionej decyzji.
Jeżeli kontrola wykaże oznaki niewłaściwego postępowania, Audytor Generalny informuje watykańskie organy sądowe, które mogą rozważyć, czy należy wszcząć postępowanie przed właściwym sądem.
Audytorzy pracujący w Kancelarii to profesjonaliści w tej dziedzinie, niektórzy z ponad dwudziestoletnim doświadczeniem w międzynarodowych firmach.
5. Komitet Spraw Zastrzeżonych
Powstała w 2020 r. i jest odpowiedzialna za zatwierdzanie wszelkich aktów prawnych, gospodarczych lub finansowych, które dla dobra Kościoła lub osób prywatnych muszą być objęte tajemnicą i wyjęte spod kontroli kompetentnych organów.
Komisja, zgodnie z własnym statutem, składa się z przewodniczącego, sekretarza i kilku innych członków mianowanych na pięć lat przez papieża rzymskiego.
6. Komitet Inwestycyjny
W 2019 roku, w celu przygotowania ważnych instrumentów dla polityki inwestycyjnej, papież Franciszek postanowił powołać to ciało. Jego misją jest zagwarantowanie etycznej stosowności inwestycji ruchomych Stolicy Apostolskiej zgodnie z doktryną społeczną Kościoła, a jednocześnie zapewnienie ich rentowności.
Jej członkowie są mianowani na pięć lat i obejmują starszych specjalistów. Komitet jest właściwy jedynie w przypadku inwestycji w papiery wartościowe, ponieważ nieruchomości są zarządzane i kontrolowane przez podmioty będące ich właścicielami.
Wydział Prawa Kanonicznego. Katolicki Uniwersytet w Walencji San Vicente Mártir
