Papież blisko Maroka i oklaski dla beatyfikowanej rodziny UlmówPodróż na południe. Odkrywanie eSwatiniZ krańca Tarify, z Gibraltaru i południowej Hiszpanii, Afryka jest na wyciągnięcie ręki. Podróżując drogą krajową nr 340 w Andaluzji, łatwo jest rozproszyć się widokiem i spróbować dostrzec za morzem zielone góry Czarnego Kontynentu (który nie jest tam czarny). Inny świat, inna kultura, inna mentalność zaledwie kilka kilometrów dalej, poza punktem, w którym spokojne, ciepłe wody Morza Śródziemnego spotykają się i zderzają z prądami morskimi, a wąskie, skaliste plaże stopniowo stają się szersze i bardziej piaszczyste, od Tarify do Kadyksu.
To Maroko, po arabsku Maghreb (dosłownie: zachód, ponieważ jest to najbardziej wysunięty na zachód punkt świata arabskiego), które jest kontemplowane poza niebieską Cieśniną Gibraltarską, z jego białymi domami opartymi o siebie w medynach, tajemniczymi imperialnymi miastami, pustynią Sahara, konfliktami i ludźmi, którzy ją zamieszkują, migrantami próbującymi uciec do Europy.
Kilka faktów o Maroku
Maroko jest monarchią konstytucyjną od 1990 roku (wcześniej było monarchią absolutną z silnymi islamskimi konotacjami religijnymi). Ma powierzchnię 710 850 km² i około 37 milionów mieszkańców.
Charakteryzuje się zmiennym krajobrazem, skąpanym zarówno w Oceanie Atlantyckim, jak i Morzu Śródziemnym, poprzecinanym na całej długości górami Atlas (ze szczytami o wysokości ponad 4000 metrów) i dotkniętym na dużej części swojej powierzchni pustynią Sahara.
Jego nazwa w językach europejskich ("Maroko" po hiszpańsku, "Maroque" po francusku, "Morocco" po angielsku, "Marocco" po włosku) nie pochodzi od oficjalnej arabskiej nazwy miejsca (Maghreb), ale od jednego z jego najbardziej znanych miast, Marrakeszu (arabski: مراكش, Marrākush), który z kolei wywodzi się od berberyjskiego Mur-Akush (co oznacza "ziemia Boga").
Głową państwa jest król Mohammed VI.
Maghreb i Mashreq
W artykułach poświęconych Syria, Liban, Egipt, Irak, Izrael y PalestynaWspomnieliśmy o silnym rozróżnieniu w świecie arabskim na Maghreb (po arabsku "zachód", odnoszący się do części Afryki Północnej, która obejmuje Mauretanię, Maroko i Saharę Zachodnią, Algierię, Tunezję, Libię) i Mashreq (po arabsku "wschód", odnoszący się do Egiptu - Sudanu, a także krajów Zatoki Perskiej i Półwyspu Arabskiego, zasługujących na osobną dyskusję - Izrael/Palestyna, Liban, Syria, Jordania, Irak).
Ogólnie rzecz biorąc, różnicę tę można przypisać wielu aspektom:
Maghreb charakteryzuje się silną obecnością Berberów (można powiedzieć, że duża część ludności jest pochodzenia berberyjskiego, choć dziś większość jest arabskojęzyczna), podczas gdy Maszreku, choć został "arabizowany" i islamizowany w tym samym czasie co Maghreb, ma już semickie podłoże (tj. populacje, które mówiły językami semickimi, z tej samej rodziny co arabski, takimi jak hebrajski, aramejski w różnych formach itp.)
-Maghreb jest znacznie mniej zróżnicowany religijnie niż Maszrek. Tradycyjnie bogaty w liczne społeczności żydowskie i pomimo tego, że był kolebką chrześcijańskich świętych, takich jak Augustyn, zwłaszcza od XI i XII wieku, w Afryce Północnej, z wyjątkiem Egiptu, społeczności chrześcijańskie praktycznie zniknęły, podczas gdy Żydzi pozostali tam liczni. Mashreq jest jednak domem dla największych społeczności chrześcijańskich w świecie arabsko-islamskim (Egipt, Irak, Liban, Syria).
-Od XIX wieku Francja, jako potęga kolonialna, dominowała w Maghrebie, podczas gdy w Maszreku (z wyjątkiem Syrii i Libanu) dominowała Wielka Brytania. Najbardziej rozpowszechnionym językiem europejskim w Afryce Północnej jest zatem francuski (poza Saharą Zachodnią, byłą kolonią hiszpańską, i Libią, byłą kolonią włoską), podczas gdy w Maszreku jest to angielski.
-Jeśli chodzi o islamskie szkoły prawne, w Maghrebie dominuje szkoła malikicka, a w Maszreku, w zależności od kraju, jedna z trzech pozostałych (w islamie sunnickim istnieją cztery szkoły prawne lub madhaby, które wpływają na myśl religijną, prawną i polityczną, z różnicami, które w zależności od szkoły mogą być nieistotne: malikicka, shafi'ita, hanbalicka i hanaficka).
Arabowie i Berberowie
Około 65% Marokańczyków to rodzimi użytkownicy języka arabskiego, ale pochodzenia berberyjskiego. Reszta populacji posługuje się językiem berberyjskim (w różnych dialektach) jako językiem ojczystym.
Można powiedzieć, że zdecydowana większość ludności, jeśli nie mówi po berberyjsku, jest jednak zbliżona do berberyjskiej grupy etnolingwistycznej. Jeśli w rzeczywistości element arabskojęzyczny wynika z imigracji plemion z Arabii w średniowieczu i arabizacji (która szła w parze z islamizacją) niektórych tubylców, dominującą grupą etniczną, zwłaszcza w obszarze Atlasu, są Berberowie.
Berberyjski, podobnie jak arabski, jest językiem należącym do dużej grupy języków afroazjatyckich lub kamito-semickich, która dzieli się na kamickie (języki berberyjskie, starożytny egipski i inne) i semickie (arabski, hebrajski, akadyjski, amharski itp.). Dzieli on zatem pewne cechy morfologiczne z arabskim, ale jest zupełnie inny pod względem leksykalnym i fonetycznym. Podczas gdy element semicki był obecny w Afryce Północnej od czasów starożytnych (wraz z Fenicjanami, Kartagińczykami i stworzonymi przez nich koloniami), plemiona i ludy berberyjskie dumnie opierały się zarówno islamizacji, jak i arabizacji, przynajmniej na początku, i choć były dyskryminowane, dziś osiągnęły stopniowe oficjalne uznanie, zwłaszcza w Maroku, gdzie berberyjski jest językiem urzędowym obok arabskiego.
Etnonim "Berber" może pochodzić od arabskiego "barbar" lub, co bardziej prawdopodobne, od łacińskiego "barbarus" lub greckiego "barbaros", a pierwotne znaczenie tego terminu to "mówić niezrozumiałym językiem". Berberowie, ze swojej strony, wolą nazywać siebie "Amazigh" (Berber dla "wolnych ludzi") i nazywać swój język "Tamazight", czyli językiem wolnych ludzi. Należy powiedzieć, że zamiast języka jako takiego, berberyjski jest językowym kontinuum idiomów, które nie zawsze są wzajemnie zrozumiałe (i istnieje kilka między Tunezją, Algierią, Marokiem i Libią), podobnie jak różne dialekty arabskie odnoszą się do klasycznego arabskiego jako ich języka pochodzenia. Nie jest to język literacki, ponieważ różne populacje zawsze używały arabskiego do pisania, chociaż istnieją starożytne alfabety, takie jak "Tuareg" lub "Typhinagh".
Obecnie, zwłaszcza po uznaniu niektórych dialektów berberyjskich za języki urzędowe w Maroku i Algierii, identyfikuje się pisany "koine".
Trochę historii Maroka
Pierwszymi znanymi mieszkańcami Maroka byli Berberowie, którzy byli obecni w regionie już w drugim tysiącleciu p.n.e.. Jak już wspomniano, pierwsze kolonie, najpierw fenickie, a następnie kartagińskie, pojawiły się na tym obszarze od I wieku pne.
Jednak od 146 r. n.e., wraz z zakończeniem wojen punickich i późniejszym upadkiem Kartaginy, obszar geograficzny odpowiadający dzisiejszemu Maroku znalazł się pod kontrolą Rzymu, włączony do prowincji Mauretania Tingitana. Po upadku Cesarstwa Rzymskiego kraj został najechany przez Wandalów, a następnie stał się częścią Cesarstwa Bizantyjskiego.
Islam przybył do Maroka w VII wieku wraz z podbojem arabskim, przynosząc głęboką transformację kulturową i religijną. Do władzy doszło kilka arabskich dynastii, w tym Idrisidów, którzy założyli miasto Fez w 789 roku, które później stało się ważnym ośrodkiem kulturalnym i religijnym. W średniowieczu Maroko było świadkiem powstania Almorawidów i Almohadów, którzy rozszerzyli swoje panowanie na większość Afryki Północnej i Hiszpanii.
Fundamentalne znaczenie w historii Maroka miał również exodus Maurów z Hiszpanii po rekonkwiście, który wiązał się nie tylko z przybyciem dziesiątek, a raczej setek tysięcy uchodźców, zarówno "Maurów" (Arabów i Berberów), jak i Żydów z Półwyspu Iberyjskiego, ale także z transformacją społeczną i kulturową kraju. W rzeczywistości przybysze stali się elitą miejską i osiedlili się, wywierając znaczny wpływ kulturowy, zarówno pod względem językowym, architektonicznym, jak i muzycznym, w najbardziej znanych miastach (cztery "miasta cesarskie": Meknes, Fez, Rabat, Marrakesz), ale także w Tangerze i kilku ośrodkach przybrzeżnych, zwłaszcza nad Morzem Śródziemnym (a styl mauretański jest tego śladem). Sefardyjscy Żydzi, którzy przybyli do Maroka i osiedlili się w mellah marokańskich miast, zachowali judeo-hiszpański jako język potoczny aż do dnia dzisiejszego.
W XVI wieku Maroko było rządzone przez Saadytów, dynastię, która odpierała ataki zarówno Osmanów (Maroko nigdy nie było częścią Sublime Porte), jak i Portugalczyków i umocniła autonomię kraju. Dynastia Alawi, wciąż u władzy, pojawiła się w 1659 roku (jej członkowie twierdzą, że ich przodkowie sięgają Mahometa). Pod ich rządami kraj pozostał niezależny pomimo europejskich nacisków kolonialnych, choć doświadczył, zwłaszcza od końca XIX i początku XX wieku, rosnących wpływów dwóch mocarstw: Francji i Hiszpanii. W 1912 r. Francji i Hiszpanii udało się ustanowić dwa oddzielne protektoraty, francuski na północy (Maroko właściwe) i hiszpański na południu (Sahara Zachodnia).
Ruch niepodległościowy, kierowany przez postacie takie jak Mohammed V, doprowadził do zakończenia protektoratu w 1956 r., kiedy to Maroko stało się niepodległym królestwem (później anektując Saharę Zachodnią, która należała do Hiszpanii do 1975 r., w 1976 r.).
Od tego czasu, pomimo dychotomii między tradycją a nowoczesnością, dyktaturą a okresami większej wolności, kraj przeszedł nieprzerwaną fazę modernizacji i rozwoju pod przywództwem królów Mohammeda V, Hassana II i Mohammeda VI, panującego władcy. W szczególności temu ostatniemu zawdzięczamy główne reformy polityczne, gospodarcze i społeczne, które umocniły pozycję Maroka jako jednego z najbardziej stabilnych i zaawansowanych państw w Afryce Północnej.
Jednak ubóstwo i znaczne różnice ekonomiczne wśród ludności pozostają, wraz z kwestią Sahary Zachodniej i plagą emigracji, prawdziwymi trudnościami na tym obszarze.
