Rok temu, z okazji 8. stulecia katedry w Burgos, ówczesne czasopismo "Palabra" poświęciło specjalny numer, w którym szczegółowo omówiło wszystkie aspekty tej uroczystości, która będzie miała miejsce 20 lipca 2021 r. i która będzie obchodzona 20 lipca 2021 r. możesz przeczytać cały artykuł pod tym linkiem jeśli jesteś prenumeratorem naszego magazynu.
Z tej okazji proponujemy tekst Juan Álvarez Quevedo, Delegat ds. dziedzictwa diecezji Burgos, który w znakomity sposób wprowadza nas w cudowną katechezę kamienia z 800-letniej historii poprzez jej najbardziej znaczące elementy.
Kiedy ktoś przybywa do katedry w Burgos, to z bardzo konkretnego powodu; ale może on być tak różnorodny, że kombinacja wszystkich z nich może być użyta do sformułowania traktatu o socjologii. W trakcie obchodów i wydarzeń odbywających się z okazji 8. stulecia położenia pierwszego kamienia, do Katedry podeszło wiele osób, które były pod wrażeniem wydarzenia, tego co zobaczyły w związku z Dziedzictwem lub wspomnieniem wydarzenia, które nadal jest żywą historią w życiu Kościoła, zarówno w diecezji, jak i w społeczeństwie Burgos.
Turyści, wierni Kościoła diecezjalnego, pielgrzymi w drodze do Santiago, miłośnicy Dziedzictwa, badacze architektury, czciciele Chrystusa z Burgos, miłośnicy muzyki i teatru, gorliwi współpracownicy dialogów, przedstawiciele organizacji publicznych i prywatnych..., cała ta różnorodność osób przybyła do Katedry w Burgos w ostatnich miesiącach.
Wiele innych osób z innych powodów uczestniczyło w różnych zajęciach w tej świątyni. Bardzo trudno jest znaleźć jednolitą motywację, która poruszyła ich wszystkich, by przybyć w to emblematyczne miejsce. Wkrótce pojawi się inna motywacja, która wypełni kaplice i nawy tej Katedry; to obchody Jubileuszu, które w ciągu całego roku pozwolą nam kontemplować go oczami wiary, z inną motywacją. Z pewnością, gdy niektórzy z wymienionych bohaterów przybyli do tej świątyni, nie zapomnieli o tej motywacji: jest to budowla, która służy kontemplacji Boga na ziemi.
Anegdota o kamieniarzach
Kiedy grupa dzieci lub młodzieży zbliża się do katedry, przy drzwiach Sarmental, kiedy mają przed oczami kilka otwartych drzwi umożliwiających dostęp do wnętrza, zwykle pytam ich: gdzie jesteśmy?
Odpowiedzi są bardzo różne, więc korzystam z okazji, by powiedzieć: to bardzo ważne, święte miejsce, a robię to opowiadając anegdotę, prawdziwą lub fikcyjną. Jest on następujący: Kiedy budowano tę katedrę, jeszcze w XIII wieku, pewien bardzo zaniepokojony sąsiad widział kamieniarzy wspinających się na rusztowanie; pierwszego dnia, kiedy przechodził obok, zapytał robotnika "Co tam robisz, mój dobry człowieku?" Odpowiedział: "Wytrzymując upał dnia i ciężkie godziny pracy". Okazjonalny gość wracał do domu, myśląc o ciężkiej pracy kamieniarzy. Minął drugi dzień i zapytał innego robotnika: "Czy praca idzie dobrze?" Ten odpowiedział: "Oto zarabiam na chleb dla moich dzieci, które tak bardzo go potrzebują". Wreszcie wrócił trzeciego dnia i mając rusztowanie nieco wyżej, zapytał trzeciego robotnika: "Co to za praca, którą wykonujesz?" A ten odpowiedział: "Buduję katedrę". Mówię więc młodym ludziom: drzwi są dla nas otwarte; jesteśmy zaproszeni, by wejść do katedry, być w niej bohaterami, jak ci artyści z XIII wieku.
Aby odkryć prawdziwy powód naszego wejścia do katedry musimy zrozumieć czym jest świątynia katolicka, czego się w niej uczymy, do czego została stworzona. W ten sposób znajdziemy nie tylko kolejną czy inną motywację pójścia do katedry, ale podstawę czy powód naszej wizyty czy naszego wejścia do tego miejsca.
W tym celu przyjrzę się pokrótce pewnym drobnym szczegółom sztuki naszej katedry i temu, jak wszyscy jesteśmy świadkami zawartego w niej przesłania, a tym samym stajemy się protagonistami tej świątyni. Te drobne i niezwykłe szczegóły sprawiają, że odkrywamy ten protagonizm i religijne przesłanie świątyni. Resztę opracowań dotyczących historii, sztuki czy restauracji Katedry analizują już inni ludzie, którzy znają te szczegóły techniczne do perfekcji.
Santa Maria i drzwi przebaczenia
Katedra w Burgos, widziana z zewnątrz, posiada trzy bardzo znaczące fasady, które wprowadzają nas w misteria odprawiane wewnątrz.
Juan Álvarez Quevedo
Na przykład, jeśli apsyda jest ozdobiona ołtarzem najwyższej jakości lub witrażami, które pozwalają nam odkrywać tajemnice poprzez światło, a dodatkowo posiada na fasadzie rodzaj ołtarza zewnętrznego, znajdujemy się przed zespołem o podwójnej wartości, który ukazuje tajemnice Zbawienia od wewnątrz, ale przygotowuje to oddziaływanie od zewnątrz, aby zaprosić odwiedzającego do wejścia w kontemplację.
Katedra w Burgos, widziana z zewnątrz, posiada trzy bardzo znaczące fasady, które wprowadzają nas w misteria odprawiane wewnątrz, będące streszczeniem Historii Zbawienia zapisanej w kamieniu w trzech rozdziałach, i które zapraszają tych, którzy je kontemplują, do wejścia w przesłanie.
Fasada Santa María, która otwiera się na plac o tej samej nazwie, jest drzwiami Przebaczenia, miejscem, przez które wchodzą pielgrzymi i jubilaci pragnący otrzymać tę łaskę. Jest to punkt odniesienia dla całej Katedry: Maryja jest patronką Kościoła, mieści szereg kaplic poświęconych Jej tajemnicom i wprowadza nas w Historię Zbawienia, ponieważ są to początki tego wielkiego projektu Boga, który pragnie liczyć na Maryję, swoją Matkę, aby nadać pełnię temu planowi.
Ponieważ centrum tej historii jest zakorzenione w narodzie izraelskim, który jest zapowiedzią Kościoła, mamy w centrum fasady Gwiazdę Dawida, która służy do obramowania okna różanego. Maryja i Jej Lud stanowią początkową ramę tej historii, są bohaterami tej pierwszej fasady, która jest uzupełniona ośmioma posągami różnej wielkości; według niektórych autorów przedstawiają one postacie z Ludu Izraela i są związane z Dziewicą.
Natomiast w górnej części centrum znajdujemy obraz i tekst objaśniający fasadę: wizerunek Dziewicy z Dzieciątkiem z księżycem pod stopami; po jej bokach pojawia się tekst odnoszący się do niej: "...".Pulchra es et decora"(Jesteś piękna i piękna). Dodanie iglic, wykonane w XIV wieku z mottami biskupów Alonso de Cartagena i Luis de Acuña, "Pax vobis" y "Ecce agnus Dei"Pomaga to powiązać fasadę z innym momentem historii zbawienia, którym jest Kościół, ale który konkretyzuje się w pracy i działaniu biskupów w Kościele lokalnym.
Sarmental, Chrystus
Następna fasada ujawnia kolejny moment tej historii i jest dostępna z Plaza de San Fernando. Jest to Portada del Sarmental, w której Chrystus jest głównym bohaterem; w niej i na bardzo małej przestrzeni, ale z nieporównywalnym bogactwem, opisane są cztery momenty, z których ostatni przedłuża się w Historii. Są one następujące. W centrum pojawia się Chrystus, bohater tej okładki, siedzący, błogosławiący prawą ręką i z otwartą księgą Ewangelii; jest Słowem Wcielonym, które przynosi i głosi Zbawienie poprzez swoje Słowo. Obok Niego stoją ewangelicy, przy swoich pulpitach z epoki i ze swoimi atrybutami, Przyjmują to przesłanie na piśmie; jest to Jego Słowo przekazane dalej.
Poniżej tej grupy znajduje się dwunastu apostołów z księgą Ewangelii, którzy postanawiają ją głosić; i wreszcie czwarty moment, postać biskupa, jako następcy apostołów, który przynosi na tę ziemię orędzie Zbawienia; orędzie to jest reprezentowane tak, że Słowo rozprzestrzenia się w historii na przestrzeni wieków. W archiwoltach tej fasady ukazana jest liturgia Kościoła, z aniołami, muzykami i starszymi, a w górnej części także z aniołami niosącymi świece i kandelabry.
Coronería, apostołowie
Trzecim ważnym wejściem na zewnątrz jest to, które znajduje się w północnym końcu transeptu i jest znane jako drzwi Apostołów, aby sugerować, że towarzyszą nam w tym procesie Zbawienia. Znajduje się on przy ulicy Fernán González. Jest to trzeci rozdział tego procesu, w którym wszyscy wierzący stają się protagonistami. Jest to egzamin końcowy, gdyż jeśli na ławie zasiada dwunastu apostołów, tympanon symbolizuje Sąd Ostateczny, czyli analizę życia wiernych przed udziałem w życiu Bożym. Chrystus pojawia się jako Sędzia, w towarzystwie Dziewicy i św. Jana Ewangelisty, a w dolnej części, pod baldachimem, wąskie drzwi, przez które trzeba przejść, z jednymi po prawej, a z innymi po lewej stronie, zgodnie z tekstem Mt 25, 41. Jest to cała historia, która angażuje bohaterów i czyni nas wszystkich jej uczestnikami.
Wiadomość od chóru
Pierwszy chór katedry w Burgos znajdował się na czele nawy głównej, ale pod koniec XV wieku pojawił się pomysł powiększenia go i zastąpienia innym, o ówczesnej jakości artystycznej. Z tego powodu usunięto pierwotny chór, a od 1506 roku rozpoczęto prace nad nowym, które trwały do 1610 roku, a pracowało nad nim kilku wybitnych autorów.
To co nas w tym momencie interesuje to opis części z nich, zgodnie z celem tego opracowania. Znajdują się w niej 103 miejsca siedzące, a ponieważ znajduje się ona w centrum katedry, by chwalić Boga, podzielona jest na trzy poziomy: na dolnym znajdują się płaskorzeźby o tematyce biblijnej i hagiograficznej dotyczące życia codziennego; na górnym poziomie, opartym na narracjach z Księgi Rodzaju, znajdują się płaskorzeźby scen z Księgi Rodzaju przeplatane wizerunkami świętych i postaci biblijnych. Najbardziej jednak wyróżnia się zespół płaskorzeźb w górnych stallach chóru, gdzie przedstawiono życie Chrystusa od Zwiastowania do Zmartwychwstania.
Jest to Ewangelia w scenach, którą proponuje się wszystkim odwiedzającym Katedrę, a zwłaszcza młodzieży, aby mogli odkryć najważniejsze postacie w centrum Historii Zbawienia.
JuanÁlvarez Quevedo
Jest to Ewangelia w scenach, którą proponuje się wszystkim odwiedzającym Katedrę, a zwłaszcza młodzieży, aby siedząc na tych siedzeniach mogli odkryć najważniejsze postacie znajdujące się w centrum Historii Zbawienia i które są z nią związane. Ci goście, podobnie jak osoby uczestniczące w uroczystościach czy innych wydarzeniach kulturalnych lub religijnych, kojarzą się z najbardziej błyskotliwymi i wybitnymi momentami w życiu Ewangelii. Mogą w tym chórze wykonać retrospektywne zdjęcie miejsc, które zajmowali przez całe życie.
Kopuła
"In medio templi tui laudabo te et gloriam tribuam nomini tuo qui facis mirabilia".Pośród Twojej świątyni będę Cię chwalił i oddam Ci chwałę, bo czynisz cuda. Taki właśnie napis widnieje na podstawie ostatniego dzieła, które wśród wielu innych można przeanalizować, by zrozumieć sens przedstawień świadków. To zdanie artyści mogliby zostawić napisane drukowanymi literami, aby sugerować, że wykonując tę czynność, kontynuują Boże dzieło w stworzeniu.
Na zlecenie biskupa Acuña, Juan de Colonia około 1460-1470 roku wzniósł w transepcie kopułę w formie trzeciej wieży. Efektowna, elegancka i wystawna, o śmiałej konstrukcji, była ozdobiona wieloma kolumnami i zwieńczona ośmioma iglicami. Ponieważ zbudowano ją na szczycie pierwotnej budowli, która miała tylko prosty dach, w nocy z 3 na 4 marca 1539 r., po ustąpieniu jej filarów od strony północnej, zawaliła się całkowicie, pociągając za sobą także pobliskie sklepienia.
Kapituła jeszcze tego samego dnia postanowiła odbudować kopułę, zlecając to zadanie Juanowi de Vallejo, który inspirował się projektem Juana de Langres, ucznia Filipa Bigarny. W 1555 roku był prawie gotowy, ale ukończono go dopiero w 1568 roku. Obecny projekt ma wysoką ośmiokątną strukturę pryzmatyczną podzieloną na dwie części, z czterema dołączonymi wieżami zwieńczonymi smukłymi iglicami, które wzmacniają wizualne oddziaływanie centralnego bębna.
W sercu katedry
Artysta chce oddać Bogu to, co otrzymał, chce kontynuować dzieło stwórcy, dlatego wznosi się i chwali go, oddaje chwałę ze świątyni.
Juan Álvarez Quvedo
Znajdujemy się w samym sercu katedry. Wyobraźnia idzie w górę i widzi światło, które opromienia całą kopułę, od świtu do zmierzchu. Filip II powiedział, że wydawało się to bardziej dziełem aniołów niż ludzi. Ręka Boga unosi się nad tymi płaskorzeźbami, nad oknami i jako dzieło człowieka schodzi na chodnik świątyni, miejsce przeznaczone do ludzkiego spoczynku.
Artysta pragnie oddać Bogu to, co otrzymał, pragnie kontynuować dzieło Stwórcy, dlatego wznosi się w górę i ze świątyni oddaje Mu chwałę i uwielbienie; w ten sposób kontynuuje to dzieło Stwórcy. Jeśli na początku powiedział On niech będzie światło, a cały wszechświat zabłysnął, to teraz człowiek sławi Go ręką artysty, wypełniając mandat pracy. Talenty, które Bóg złożył w umyśle człowieka, czynią go artystą wszechświata, dopełniającym stworzenie i zaprzyjaźnionym z Bogiem. Ażurowe sklepienie, typowe dla Burgos, otwiera wnęki na modlitwę, a kadzidło otwiera uczucia boskości. Człowiek i Bóg współpracują w tym artystycznym cudzie.
Wniosek
Jeśli potrafimy marzyć, możemy zobaczyć katedry pełne światła, białe jak pierwszy dzień, ponieważ zostały w pełni odrestaurowane; możemy wyobrazić sobie dobrze zakonserwowane świątynie pełne turystów; możemy kontemplować cudowne prace ze złota i srebra za szklanymi gablotami, i marzymy o trasach pełnych marzeń i pełnych klejnotów, które wypełniają geografię i krajobraz. Jeśli tylko to, to nie odkryliśmy jeszcze pełni światła, nie widzieliśmy jeszcze cudów Boga, które zawierają te klejnoty.
Prawdziwą chwałą Bożą jest również to, że katedry służą jako miejsca spotkań ludu chrześcijańskiego, że kościoły są ośrodkami spotkań parafialnych i wspólnotowych, że monstrancje, krzyże procesyjne i kielichy swoim świetlistym blaskiem prowadzą nas do Boga.
Nie ma znaczenia, czy nasze muzea odwiedza wielu czy niewielu turystów, pilniejsze jest, aby były one itinerarium wiary i pytań, aby sztuka służyła światu kultury i służyła turystom duszpastersko; aby każda ze świątyń była punktem zapalnym pokoju i solidarności dla świata, który wciąż potrzebuje i szuka Boga.
Wszyscy bohaterowie Katedry, odzwierciedleni w obrazach i płaskorzeźbach, stają się dziś mężczyznami i kobietami XXI wieku, którzy nadal piszą swoją historię, aby być protagonistami swojego gwiezdnego momentu w tej Drodze Zbawienia.
Delegat ds. dziedzictwa diecezji Burgos, wiceprzewodniczący Kapituły Katedralnej.
