28 kwietnia minęła pięćdziesiąta rocznica śmierci francuskiego filozofa Jacquesa Maritaina, wybitnego przedstawiciela myśli katolickiej XX wieku. Pamiętam moje pierwsze spotkanie z jego książką, gdy miałem zaledwie 18 lat. Był to jego podręcznik logiki formalnejKolejność pojęćopublikowany w Buenos Aires przez Club de Lectores w 1965 roku. Byłem pod wrażeniem jego przejrzystości koncepcyjnej, porządku ekspozycji i wiedzy na temat historii przedmiotu, która tak bardzo kontrastowała z innymi podręcznikami dostępnymi w tamtym czasie.
Jacques Maritain urodził się w rodzinie protestanckiej w Paryżu w 1882 r., poślubił Raïssę Oumansoff, żydowską imigrantkę rosyjskiego pochodzenia, w 1904 r. i został ochrzczony wraz z żoną w kościele św. Jana Ewangelisty na Montmartrze 11 czerwca 1906 r., z kontrowersyjnym katolickim pisarzem i konwertytą Léonem Bloyem (1846-1917) jako ojcem chrzestnym.
Myśl Maritaina
W książce Raïssy Na stronie duży przyjaźnie z wielkim wzruszeniem opowiada o ich spotkaniu z Charlesem Péguyem, Henri Bergsonem, Pierre'em i Cristiną Van der Meer, chrześniakami, tak jak oni, Bloya. To sama Raïssa wprowadziła swojego męża Jacquesa w studiowanie myśli św. Tomasza z Akwinu.
Być może warto również dodać, że Maritain nie został dobrze przyjęty w powojennej Hiszpanii ze względu na jego stanowisko w sprawie hiszpańskiej wojny domowej (1936-1939). Maritain sprzeciwiał się uznawaniu wojny domowej za "krucjatę", a nawet uznawaniu oddziałów dowodzonych przez Francisco Franco za godne miana katolickich ze względu na masakry dokonywane na republikanach.
Pod kierownictwem Huberta Borde i Bernarda Huberta, gruby tom liczący ponad 850 stron został opublikowany w zeszłym roku przez wydawnictwo Téqui w Paryżu, pod ogólnym tytułem Actualité de Jacques Maritain która gromadzi 24 cenne artykuły, które zagłębiają się w różne aspekty jego postaci pół wieku po jego śmierci. "Myśl Maritaina"wyjaśniają redaktorzy tego tomu- jest częścią łatwej do zidentyfikowania konstelacji powrotu do św. Tomasza, rozumianego jako próba ponownego przyjęcia dzieła Anielskiego Doktora i pokazania, w jaki sposób może ono odpowiedzieć na wyzwania współczesnej myśli". To, moim zdaniem, jest kluczem do zainteresowania się lekturą Maritaina dzisiaj, ponieważ to właśnie myśl katolicka pilnie potrzebuje silnego ożywienia, aby stawić czoła palącym problemom intelektualnym i życiowym, które trapią naszą kulturę. Maritain, choć wciąż jest, "zwłaszcza w Hiszpanii, słynny nieznany". -Według słów Juana Manuela Burgosa, może to być decydujący punkt wsparcia dla przemyślenia dzisiejszego świata w ramach wiary chrześcijańskiej.
Jak powszechnie wiadomo, Jacques Maritain był zaangażowany w opracowanie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka ONZ z 1948 roku. Maritain był przewodniczącym oficjalnej francuskiej delegacji i w obliczu poważnych nieporozumień, które pojawiły się w komisji przygotowawczej, zaproponował odłożenie na bok sporów teoretycznych i przyjęcie realistycznego i praktycznego podejścia, które opowiadało się za współpracą między ludźmi w oparciu o ich wspólną naturę.
Takie podejście umożliwiło opracowanie i przyjęcie Powszechnej Deklaracji, która wywarła tak wielki wpływ. W rzeczywistości myślenie Jacquesa Maritaina miało decydujący wpływ na kształtowanie partii chrześcijańsko-demokratycznych w wielu krajach, zwłaszcza w Ameryce Południowej: Argentynie, Chile, Wenezueli itp.
Humanizm integralny
Zapytałem eksperta, którą książkę z obszernego dorobku Maritaina poleciłby dla upamiętnienia 50. rocznicy jego śmierci, a on odpowiedział mi bez wahania Humanizm integralny, pierwotnie opublikowany w 1936 roku w języku francuskim i hiszpańskim, który nosi znaczący podtytuł Doczesne i duchowe problemy nowego chrześcijaństwa. Prawdopodobnie - mówi Burgos w hiszpańskim wydaniu, które czytałem, opublikowanym przez Palabra w 2015 roku -. "Jest to jego arcydzieło, a przynajmniej najbardziej znane. [...] Jest to poważna i głęboka książka, z bardzo konkretnymi i dobrze przemyślanymi tezami, i to właśnie ta intelektualna siła sprowokowała ważne kontrowersje, które trwały do niedawna". (p. 10).
Dzisiejszy czytelnik Humanizm integralny Mistrzostwo i łatwość, z jaką Maritain porusza się po historii idei, imponuje nam przede wszystkim: jak dobrze opisuje upadek średniowiecznego chrześcijaństwa, jego zastąpienie przez renesans i nowoczesny humanizm, aż po kryzys pierwszych dziesięcioleci XX wieku, w którym chrześcijaństwo - jak dzieje się to z nami sto lat później - wydaje się pozostawać w tyle za postępem czasów. "Maritain -Burgos dodaje (str. 10) ".chciał zbudować nowy projekt działań politycznych i społecznych, który raz na zawsze zerwałby z paradygmatem średniowiecznego chrześcijaństwa jako modelu jedności między chrześcijaństwem a społeczeństwem"..
Jan Paweł II wspomniałó Jacques Maritain w Fides et ratio jako jeden z tych chrześcijańskich myślicieli, którzy mogą służyć nam za przykład: "Zwrócenie uwagi na duchową podróż tych mistrzów niewątpliwie pomoże w postępie w poszukiwaniu prawdy i zastosowaniu osiągniętych wyników w służbie ludzkości".. I wyraził nadzieję, że ta tradycja "znaleźć dziś i w przyszłości kontynuatorów i kultywatorów dla dobra Kościoła i ludzkości". (n. 74). Ponowne przeczytanie dzisiaj Humanizm integralny Książka Maritaina zachęca nas do ponownego przemyślenia działań chrześcijan w świecie w roku 2023.
