Katedry są budynkami zaprojektowanymi, by trwać "wiecznie" i nierzadko na przestrzeni wieków poddawane są pracom, które stopniowo zmieniają ich wygląd. Kiedy katedra Santa María la Real de la Almudena znajdował się szereg kaplic bocznych, z których jedna jest tą, którą Kapituła Katedralna postanowiła poświęcić Święty Jan Paweł IIPapież, który poświęcił katedrę w 1993 roku.
Kiedy zlecenie trafiło do pracowni Cano y Escario, istniała już pierwsza kaplica, którą postanowiono uszanować i zaprojektowano wnętrze składające się z serii drewnianych portyków położonych bardzo blisko siebie, które pozwalają dostrzec oryginalną architekturę, ale z zachowaniem subtelności, która jest bardzo udana, ponieważ odwiedzający doświadcza przebywania w zupełnie nowej kaplicy.
Oznacza to, że Cano i Escario proponują swój spektakl jako sceniczną akcję przestrzenną w przestrzeni bocznej kaplicy. Ta z kolei jest ujęta w ramy ogólnej przestrzeni katedry.
Elementy symboliczne
Przy wejściu do kaplicy wyróżnia się duża skała, symbolizująca materialny wymiar stworzenia. Marmurowa skała, oprócz tego znaczenia, nawiązuje do prymatu Piotra i ciągłości apostolskiej.
Tuż za tym kamieniem, na wzór łodzi, znajduje się wąski podłużny stół, na którego dalekim końcu znajduje się świeca paschalna, na której pionie, trzymanym z nieba lub z łona Abrahama, wiszą trzy luminarze symbolizujące Trójcę Świętą.
Tradycyjnie w świątyniach do materializacji ich sklepień wykorzystywano kamień, symbolizujący sferę niebiańską i/lub świętą.
W tym miejscu następuje pozorna zmiana, ponieważ Cano i Escario zdecydowali się na użycie drewna, wybór bardzo interesujący i subtelny, ponieważ w istocie chodzi o symbolizowanie zjednoczenia wiernych w budowie kościoła. O ile w niektórych przykładach wierni reprezentowani są przez rzeźbione kamienie, tutaj to kawałki drewna w kolejnych portykach, oddalone od siebie o trzydzieści centymetrów, czynią pierwotną kaplicę przejrzystą: jest to Kościół w ruchu, w tradycji i żywej współczesności, konfigurujący strukturę kaplicy, symbolizujący w ten sposób miejsce tego świata i dzieło człowieka w jego projekcie dominacji nad stworzeniem.
Warsztat Józefa jest tu również reprezentowany, przypominając w tym drewnie zarówno o zaangażowaniu Kościoła w tworzenie, jak i o zamiłowaniu polskiego papieża do lasów i gór.
Św. Jan Paweł II rozpoczął swój pontyfikat od zawierzenia całego Kościoła Matce Bożej tą pamiętną inwokacją "....Totus Tuus". (Wszystko Twoje). W tej kaplicy być może brakuje nam, w przenośni, tej tajemnicy dziewiczej obecności Maryi. Jednak, być może w sposób bardziej kryptyczny, w tych Piotrowych ustawieniach możemy wyczuć, odzwierciedlone już w ich części, coś w rodzaju macierzyńskiego klasztoru naszej Matki, Świętej Maryi. W tym względzie należy zauważyć, że jedną z nowości wprowadzonych przez architekturę chrześcijańską było to, że w przeciwieństwie do klasycznych świątyń Grecji i Rzymu, wierni przechodzili do wnętrza świątyni. Tę koncepcję zawiera ogólna koncepcja kościołów chrześcijańskich, w których, na podobieństwo łona matki, wierni są zanurzeni w świecie łaski.
W tym przypadku możemy również dostrzec tę gestykulującą obecność zarówno w planie podłogi, jak i w przekroju. Podczas gdy w innych kaplicach katedry nie ma możliwości dostępu do wnętrza, lecz są one pomyślane jedynie do obserwacji, w tej kaplicy św. Jana Pawła II możemy ustanowić wewnętrzną drogę, która mówi nam o początku i końcu znaczenia zawartych w niej symboli.
Czystość wymiaru duchowego symbolizuje światło emitowane przez świecę paschalną oraz światła umieszczone jako luminarze pomiędzy drewnianymi portykami, które symbolizują świt i cienie życia wiernych i świętych, dając wrażenie tła w perspektywie ze swoją seryjnością. Są to kamienie milowe i światła, które Opatrzność wyznacza na drodze wędrówki przez to życie, aż do dotarcia do Ojca.
W tej symbolicznej grupie możemy również zrozumieć, że widzimy tajemnicę naszego odkupienia, w której Jezus Chrystus wcielił się w materię (skałę) i po swoim życiu reprezentowanym w łodzi, która z kolei jest Kościołem, po swoim wniebowstąpieniu otworzył drogę, która prowadzi do spotkania z Bogiem Ojcem.
Ta drewniana wspinaczka przebija się przez ścieżki życia, od początku podłogi w szachownicę do zenitu odkupienia, na którym wisi krzyż Chrystusa.
Pod nim, jako preambuła sakramentalna, znajduje się konfesjonał dla penitentów.
Listwy, które wznoszą się z poziomu ziemi w jego kierunku, łamią swój bieg i kierunkowość w zgrabnym itinerarium, jak dzieci, które zawsze bawią się w jego obecności.
W dolnej części kaplicy na tych stołach umieszczono romboidalne oprawy ze zdjęciami z życia papieża lub z życia świętego Jana Pawła II jako znaczących kamieni milowych w jego historii i przejściu przez to życie. Te sceny z życia świętego są jak okna, które otwierają się z jego prywatności na zewnętrzną przestrzeń wiernych.
Z tyłu kaplicy znajduje się duży obraz św. Jana Pawła II, za którym jest miejsce na posługę pokuty, która wraz z Eucharystią i innymi sakramentami jest drogą ustanowioną przez Jezusa Chrystusa, aby zapoczątkować nasze zmartwychwstanie już w tym życiu. To - konfesjonał - dzięki łasce podnosi nas pokutujących do Ojca. Innymi słowy, penitent zostaje w ten sposób przemieniony w embrion przeznaczony do narodzin do życia wiecznego. Człowiek zostaje w ten sposób ukazany jako obraz i podobieństwo Boga, uświęcony przez łaskę i wyniesiony do porządku nadprzyrodzonego.
W tym przypadku, ponieważ jest to kaplica pokutna i nie ma w niej ołtarza, obraz umieszczono przed konfesjonałem, co symbolizuje ogromne oddanie i wartość, jaką w życiu i nauczaniu papieża Wojtyły przypisywano temu sakramentowi. Jak zauważył dziekan katedry podczas inauguracji, miłą postawą dla zwiedzającego, przed wejściem do kaplicy, będzie rozważenie słów świętego skierowanych do młodzieży: "wejdź, nie bój się i otwórz drzwi Chrystusowi"; słowa wypowiedziane przez niego zaraz po przystąpieniu do posługi Piotrowej.
W jednej z bocznych pastylek, również podświetlonej, znajduje się relikwiarz, który był przechowywany w katedrze w Madrycie, w tej pierwszej przestrzeni poświęconej polskiemu papieżowi i zawierającej fiolkę z jego krwią.
Jeśli spojrzymy na formalne aspekty działki scenicznej, którą oferuje nam kaplica, moglibyśmy powiedzieć, że ma ona reminiscencje minimalistyczne, organiczną architekturę północnoeuropejską, sztukę konceptualną i szczególną "manierę" aranżowania i pojmowania rzeczy w sposób wyraźnie ekspresyjny.
Widać tu wielkie wyrafinowanie formalne, które z kolei ujawnia pewną architektoniczną złożoność i sprzeczność użytego języka. Świadczy o tym gra i wypaczenie elementów drewnianych portyków, które wchodzą i wychodzą, opuszczają się i podnoszą asymetrycznie itd.
Można też mówić o śladowym czy symbolicznym powietrzu procesji Wielkiego Tygodnia, z pewnym efektem nokturnowym. Coś jak zbiorowa nieświadomość, którą artyści, nie wiem czy świadomie czy nieświadomie, pozostawili po sobie. To archetypowe marzenie o sacrum w człowieku, przejawiające się w jego symbolicznych rytuałach. Scenariusze podróży: tajemnica innej obecności.
Architekt.
