Stany Zjednoczone

Juneteenth: druga niepodległość Stanów Zjednoczonych

Juneteenth, 19 czerwca, jest uważany za drugi Dzień Niepodległości w Stanach Zjednoczonych, ponieważ upamiętnia zniesienie niewolnictwa w tym kraju.

Gonzalo Meza-28 czerwca 2023-Czas czytania: 7 minuty
Juneteenth

(Unsplash / Tasha Jolley)

W XIX wieku listy i wiadomości potrzebowały tygodni, miesięcy, a nawet lat, aby dotrzeć do miejsca przeznaczenia. Proces ten był dodatkowo opóźniany przez brak infrastruktury, takiej jak drogi lub wojny. Wiele z tych pilnych wiadomości dotyczyło życia lub śmierci, niewolnictwa lub wolności. Tak też było w Stanach Zjednoczonych. Gdy zbliżał się trzeci rok amerykańskiej wojny secesyjnej (1861-1865), prezydent Abraham Lincoln wydał Proklamację Emancypacji w dniu 1 stycznia 1863 r., Deklarując, że wszystkie osoby przetrzymywane jako niewolnicy będą odtąd wolne. Dokument ten zmienił status prawny prawie trzech i pół miliona niewolników żyjących w USA. Jednak wielu z nich dowiedziało się o tym dopiero dwa lata później.

19 czerwca 1865 r. wojska Unii przybyły do zatoki Galveston w Teksasie z dobrymi wieściami dla niewolników: "Mieszkańcy Teksasu zostali poinformowani, że zgodnie z proklamacją rządu Stanów Zjednoczonych wszyscy niewolnicy są wolni. Oznacza to absolutną równość praw i własności wśród byłych panów". Od tego czasu wydarzenie to jest upamiętniane lokalnie 19 czerwca i nazywane "Dniem Niepodległości Juneteenth". Niektórzy nazywają je drugą niepodległością kraju. 

Po zakończeniu amerykańskiej wojny secesyjnej, na początku ery rekonstrukcji (1863-1877), Juneteenth zaczęto obchodzić lokalnie w Teksasie. Obchody były uroczystym wydarzeniem, podczas którego odmawiano modlitwy, czytano tekst proklamacji Lincolna i śpiewano hymny społeczności afroamerykańskiej, w tym wiersz Jamesa Weldona Johnsona "Lift Every Voice", stworzony w 1900 roku, który stał się znany jako "Negro National Anthem".

Z biegiem lat obchody Juneteenth zostały wzbogacone o inne działania, takie jak niedzielne kazania w kościołach protestanckich, wykłady i parady ulicami miasta. Aleje zostały również wzbogacone o afroamerykańskie potrawy. Jednak w latach ery "Jima Crowa" (prawa segregacji rasowej w latach 1876-1965) święto Juneteenth zostało zmarginalizowane, a nabrało komercyjnego wydźwięku. Dopiero w 1979 r. Teksas przyjął je jako święto stanowe, a w 2021 r. prezydent Joe Biden podniósł je do rangi święta federalnego, czyniąc je, wraz z innymi dniami, takimi jak Dzień Niepodległości i Dzień Pamięci, świętem bankowym.

Wkład w przyszłość

Z okazji Czerwca kardynał Wilton D. Gregory, arcybiskup Waszyngtonu, przewodniczył 18 czerwca 2023 r. Mszy św. w parafii Mount Calvary w Forestville w stanie Maryland. W swojej homilii prałat odniósł się do znaczenia Juneteenth dla afroamerykańskich katolików: "Ludzie kolorowi w Stanach Zjednoczonych mają skłonność do interpretowania Słowa Bożego jako bezpośrednio związanego z naszą sytuacją życiową. Historia Exodusu, kiedy Hebrajczycy uciekli przed faraonem, jest prawdopodobnie najczęściej stosowaną analogią biblijną w naszej historii".

Biskup Gregory zauważył, że Proklamacja Emancypacji zajęła ponad dwa lata, aby dotrzeć do Teksasu, a "jej implikacje zajęły dużo czasu, aby dotrzeć do odległych zakątków narodu", częściowo dlatego, że "nie wszyscy chcieli, aby wolność tych, którzy wcześniej byli zniewoleni, była znana". Dokonując porównania, kardynał zauważył, że "Królestwo Niebieskie jest krainą doskonałego pokoju i wolności. Dzisiaj, nawet przy wszystkich środkach komunikacji, przesłanie Królestwa nie dotarło do wszystkich serc. Królestwo wciąż na nas czeka. Jesteśmy w drodze pomimo przeszkód, które napotykamy" - powiedział.

Kościoły protestanckie i Kościół katolicki w ogóle były schronieniem, w którym tysiące Afroamerykanów, najpierw jako niewolników, a następnie segregowanych, znalazło miejsce pocieszenia, współistnienia, a nawet możliwości edukacji i zatrudnienia. Wiele zakonów poświęciło się ewangelizacji i opiece nad tym zmarginalizowanym i dyskryminowanym społecznie sektorem, między innymi Misjonarze Słowa Bożego, Siostry Oblatki Opatrzności Bożej, Siostry Świętej Rodziny, Ojcowie Towarzystwa Najświętszego Serca Jezusowego (Józefici), Franciszkanie Słudzy Maryi. Ze swojej strony Afrykański Metodystyczny Kościół Episkopalny, Amerykańskie Baptystyczne Towarzystwo Misji Domowej założyły kolegia, uniwersytety i seminaria.

Instytucje te mnożyły się i wkrótce ich liczba przekroczyła dwieście. W ten sposób w afroamerykańskim społeczeństwie powstała tradycja intelektualna. Jednym z przykładów jest Augusta Theological Institute, założony w Auguście w stanie Georgia w 1867 roku. Został on założony w piwnicy kościoła baptystów w tym mieście. Było to uosobienie przyspieszonego rozwoju uniwersytetów i szkół wyższych poświęconych edukacji Afroamerykanów w różnych gałęziach nauki, pracy społecznej, medycyny i sztuk wyzwolonych. 

Powrót do przeszłości

Niewolnictwo zostało zdefiniowane jako jeden z "grzechów pierworodnych" narodu. Niestety, wielu wykorzystywało wiarę, aby je usprawiedliwić. Juneteenth jest również okazją do powrotu do przeszłości, jak zauważył arcybiskup Baltimore William E. Lori w przesłaniu na to święto: "158 lat po tym, jak Proklamacja Emancypacji dotarła do Teksasu, grzech niewolnictwa nadal wpływa na świat, w którym żyjemy. Jesteśmy wezwani przez Boga do rozpoznania szkodliwych wpływów i stworzenia trwałych zmian". 

Biblia niewolników

Niektórzy brytyjscy i amerykańscy kolonizatorzy będący właścicielami niewolników korzystali z nieuczciwie zdobytego źródła, stworzonego w Londynie w 1807 roku. Była to "Biblia niewolników", zmieniona "biblia" usprawiedliwiająca niewolnictwo. Dokument ten pomijał całe sekcje Pismo Święte które mogłyby wzniecić bunt (np. Gal 3:28) i zawierały fragmenty, które wzmacniały kolonizatorskie idee Imperium Brytyjskiego (np. Ef 6:5).

Według ekspertów dokument ten pomija około 90% Starego Testamentu i 50% Nowego Testamentu. Broszura była używana w USA i w Brytyjskich Indiach Zachodnich: na Jamajce, Barbadosie, Antigui i w niektórych krajach karaibskich. 

Kościół katolicki

Chociaż rodzący się Kościół w USA walczył z niewolnictwem, tworząc instytucje edukacyjne i ośrodki służące temu sektorowi, niektóre diecezje były częścią zbiorowego grzechu niewolnictwa w USA. W 2018 r. biskupi amerykańscy odnieśli się do tej kwestii w liście pasterskim przeciwko rasizmowi: "Otwórzcie nasze serca. Nieustanne wezwanie do miłości". W dokumencie wskazują: Badanie naszej grzeszności - indywidualnie, jako wspólnoty chrześcijańskiej i jako społeczeństwa - jest lekcją pokory. Wymaga od nas przyznania się do grzesznych czynów i myśli oraz proszenia o przebaczenie. Ku naszemu wstydowi, wielu amerykańskich przywódców religijnych, w tym niektórzy katoliccy biskupi, formalnie nie sprzeciwiało się niewolnictwu; niektórzy nawet byli właścicielami niewolników. Wyrażamy wobec nich głęboki żal i skruchę".

Zjawisko niewolnictwa na poziomie instytucjonalnym w rodzącym się kościele amerykańskim nie było tak rozległe z kilku powodów: do czasu proklamacji emancypacji w USA istniało 15 diecezji (pierwszą było Baltimore), z których 8 należało do Północy (z 13 amerykańskich kolonii), regionu, w którym niewolnictwo nie było akceptowane, a 7 do Południa. Ponadto do 1848 r. znaczna część dzisiejszego terytorium na geograficznym południu i zachodnim wybrzeżu kraju należała do Nowej Hiszpanii (do 1810 r.), a następnie do Meksyku jako niepodległego państwa.

Na tych terytoriach rdzenni mieszkańcy, Indianie, żyli od wielu stuleci, a system niewolnictwa nie miał takich samych cech jak europejsko-amerykański system handlu Afrykanami. Podobnie niewolnictwo rdzennej ludności nie było dozwolone w Nowej Hiszpanii. Nie oznacza to jednak, że region ten był wolny od tego zjawiska. W stanach wzdłuż wschodniego wybrzeża Zatoki Meksykańskiej również praktykowano handel ludźmi przywiezionymi z Afryki. Podobnie niektóre rdzenne grupy w Mezoameryce, podbijając inne, podporządkowywały sobie mieszkańców.

W przypadku Kościoła w USA, jedną z diecezji, w której wystąpiło zjawisko niewolnictwa, było Baltimore w stanie Maryland, pierwsza diecezja w kraju. Dlatego w maju 2023 r. archidiecezja ogłosiła utworzenie Komisji ds. Niewolnictwa. Z okazji Juneteenth 2023 arcybiskup Baltimore William E. Lori zauważył: "158 lat później grzech niewolnictwa nadal ma ogromny wpływ na świat, w którym żyjemy. Jesteśmy wezwani przez Boga, aby rozpoznać te złe wpływy i stworzyć trwałą zmianę dla dobra wszystkich. Komisja ds. niewolnictwa będzie nadzorować badania historyczne, które z modlitwą zbadają związek archidiecezji z niewolnictwem. Chciałbym prosić każdego z nas, abyśmy nadal rozumieli i zajmowali się sposobami, w jakie rasizm niszczy ludzką godność, niszczy jedność rodziny ludzkiej i odrzuca Dobrą Nowinę naszego Pana Jezusa Chrystusa. Razem, jako bracia i siostry w Chrystusie, możemy dążyć do prawdziwej i trwałej wolności, wolności od mocy grzechu, który oddziela nas od Boga i od siebie nawzajem.

Czarny hymn narodowy

Znany jako murzyński hymn narodowy, został napisany przez Jamesa Weldona Johnsona w 1900 roku. Muzykę do tekstu skomponował jego brat, John Rosamond Johnson. Jest częścią hymnów śpiewanych podczas obchodów Juneteenth i innych uroczystości. Był wykonywany między innymi przez Raya Charlesa i Arethę Franklin.

Podnieś każdy głos i śpiewaj
Aż zabrzmi ziemia i niebo,
Niech rozbrzmiewa harmonią wolności.
Niech wzniesie się nasza radość
Wysoko jak niebo,
Niech rozbrzmiewa głośno jak falujące morze.
Śpiewajmy pieśń pełną wiary, której nauczyła nas mroczna przeszłość,
Śpiewaj pieśń pełną nadziei, którą przyniosła nam teraźniejszość;
W obliczu wschodzącego słońca naszego nowego dnia,
Maszerujmy aż do zwycięstwa...
Boże naszych zmęczonych lat,
Boże naszych cichych łez,
Ty, który zaprowadziłeś nas tak daleko;
Ty, który swoją mocą
Poprowadziłeś nas do światła,
Zachowaj nas na zawsze na ścieżce, modlimy się.
Aby nasze stopy nie zboczyły z miejsc, Boże nasz, gdzie spotkaliśmy Ciebie,
Aby nasze serca, pijane winem świata, nie zapomniały o Tobie;
W cieniu Twej ręki,
Obyśmy wiecznie stali.   
Wierni naszemu Bogu,
Wierni naszej ojczystej ziemi.

Angielskie tłumaczenie jest następujące:

Niech głosy wznoszą się i śpiewają
Aż niebo i ziemia zabrzmią
Rozbrzmiewać harmonią wolności.
Niech nasza radość szybuje
Tak wysoko jak słuchające niebo
Niech rozbrzmiewa tak wysoko, jak falujące morze.
Śpiewaj pieśń pełną wiary, której nauczyła nas mroczna przeszłość.
Śpiewaj pieśń pełną nadziei, którą przyniosła nam teraźniejszość.
Przed wschodzącym słońcem naszego nowego dnia, który się zaczyna.
Maszerujmy aż do zwycięstwa.
Boże naszych ciężkich lat
Boże naszych cichych łez
Ty, który doprowadziłeś nas tak daleko w drodze.
Ty, który swoją mocą
prowadzisz nas do światła,
Zachowaj nas na zawsze w drodze, prosimy Cię.
Aby nasze stopy nie zbłądziły z miejsc, gdzie spotykamy Ciebie, naszego Boga.
Aby nasze serca, pijane winem świata, nie zapomniały o Tobie.
Obyśmy zawsze pozostali
Wierni naszemu Bogu
Wierni ziemi naszych narodzin.
Biuletyn informacyjny La Brújula Zostaw nam swój e-mail i otrzymuj co tydzień najnowsze wiadomości z katolickim punktem widzenia.