José de Acosta (1 października 1540 - 15 lutego 1600) był naukowcem i misjonarzem w hiszpańskiej Ameryce, nazywanym "Pliniuszem Nowego Świata". W młodości został wyświęcony na jezuitę, a w wieku 31 lat został przydzielony do Andów. Tam założył kilka kolegiów, w tym w Panamie, Arequipie, Potosi, Chuquisaca i La Paz. Później objął katedrę teologii na Uniwersytecie San Marcos w Limie, a w 1576 r. został wybrany prowincjałem Towarzystwa w Peru.
Wspomina się o nim zarówno jako nadzorującym odlanie dużego dzwonu, jak i badającym pływy w cieśninie w związku z możliwym atakiem Anglika Francisa Drake'a. Kierował również opracowaniem trójjęzycznego katechizmu i brewiarza (hiszpański, ajmara i keczua). Ponadto odbył co najmniej trzy długie podróże przez wnętrze Peru, odwiedzając założone tam misje, co pozwoliło mu poznać naturę i życie społeczne rdzennej ludności.
Wyróżniają się dwa z jego naukowych osiągnięć. Pierwszym z nich jest odkrycie Prądu Humboldta we wschodniej części Oceanu Spokojnego u wybrzeży Ameryki Południowej (250 lat przed pruskim naukowcem Alexandrem von Humboldtem).
Drugi odnosi się do ewolucji. W 1590 roku opublikował "Historia Natural y Moral de las Indias" (Historia naturalna i moralna Indii), która zajmuje się niezwykłymi rzeczami Nieba, żywiołami, metalami, roślinami i zwierzętami, a także obrzędami, ceremoniami, prawami, rządami i wojnami Indian. Postuluje tam wstępną, ale ewolucyjną interpretację rzeczywistości zwierzęcej, roślinnej i kulturowej. Dla niego wszystkie zwierzęta Ameryki były niczym więcej niż modyfikacją oryginałów z Europy, gdzie różnica w różnych charakterach zwierząt mogła być spowodowana różnymi wypadkami. Z tego powodu jest cytowany w kilku książkach o historii nauki jako twórca biogeografii, badania geograficznego rozmieszczenia żywych istot na Ziemi w ciągu miliardów lat ewolucji. Jego odważny wkład sprawił, że wyprzedził Alexandra von Humboldta (który cytuje go obszernie) i Karola Darwina (który kopiuje to, co mówi Humboldt) w niektórych pomysłach dotyczących rozmieszczenia i migracji istot żywych w Ameryce Hiszpańskiej przez miliony lat.
Profesor paleontologii. Wydział Teologii, Granada.
