Eucharystia w centrum. Od Irlandii po Ekwador, pobożność jest zawsze żywa.W 700. rocznicę śmierci wielkiego poety Dantego Alighieri, autora słynnej Boskiej Komedii, w dniu, w którym Kościół obchodzi uroczystość Zwiastowania Pańskiego, papież Franciszek podpisał nowy list apostolski, w którym zastanawia się nad aktualnością i znaczeniem dla dzisiejszej ludzkości spuścizny kulturowej i duchowej pozostawionej przez florenckiego pisarza.
Jest on zatytułowany. Candor Lucis aeternae (Promień Wiecznej Światłości) właśnie w nawiązaniu do wcielenia odwiecznego Słowa Bożego w łonie Maryi Dziewicy i w hołdzie włoskiemu poecie, który swoim dziełem potrafił wyrazić "lepiej niż wielu innych", "głębię tajemnicy Boga i miłości".
Na kilkunastu stronach papież Franciszek dokonuje przeglądu przesłania nadziei, roli miłosierdzia, drogi wolności, tajemnicy Trójcy Świętej, autorytetu kobiety i wyjątkowości każdego stworzenia, które wyłaniają się z dzieła poety, przekazanego do naszych czasów, w tym, że wymagają ponownego odkrycia i umocnienia.
Z listu apostolskiego jasno wynika, że jest on autorem bardzo cenionym i nie przypadkiem papież Franciszek już od pierwszych słów określa go mianem "proroka nadziei", tym bardziej, że z powodu dramatycznych wydarzeń, które musiał przeżyć, nigdy nie zrezygnował i nie poddał się niesprawiedliwości, hipokryzji, arogancji czy egoizmowi.
Skarb kulturowy i moralny
Poza aspektem biograficznym ważne dla Papieża Franciszka jest jednak to, że dostęp do całego dzieła Dantego powinien być dla nas, ludzkości dzisiejszej, bodźcem do odbycia "drogi życia i wiary w sposób świadomy", obejmując cały przekazany przez niego skarb kulturowy, religijny i moralny.
Dziedzictwo, które przede wszystkim - czytane, komentowane, studiowane, analizowane - musi być "słuchane" i "naśladowane", pisze papież Franciszek, aby w pełni zaspokoić "nasze człowieczeństwo, pozostawiając za sobą ciemne lasy, w których tracimy łożysko i godność".
A jaka byłaby spuścizna, którą autor Boskiej Komedii pozostawił ludzkości, liczącej obecnie siedem wieków?
U korzeni Europy
Zdaniem papieża Franciszka dzieło Dantego jest przede wszystkim "integralną częścią naszej kultury, przenosi nas z powrotem do chrześcijańskich korzeni Europy i Zachodu". Jest to zatem bogactwo ideałów i wartości, które także dzisiaj sam Kościół i społeczeństwa obywatelskie "proponują jako podstawę ludzkiego współżycia, w którym wszyscy możemy i musimy uznać się za braci i siostry".
Dante - pisze Ojciec Święty - "umie dogłębnie czytać ludzkie serce i w każdym, nawet w najbardziej odrażających i niepokojących postaciach, umie odkryć pragnienie osiągnięcia pewnego szczęścia, pełni życia". Jest to proces, który powstaje najpierw w formie autobiograficznej, a następnie rozszerza się na każdą inną osobę, która ma pragnienie znalezienia "prawdy, odpowiedzi na whys and wherefores istnienia".
Wolność i miłosierdzie
Kolejnym aspektem, na który należy zwrócić uwagę w twórczości florenckiego poety, jest kwestia wolności, fundamentalnie związanej także z Bożym miłosierdziem, jako warunku "zarówno życiowych wyborów, jak i samej wiary". Człowiek jest w istocie swej wolny i nawet te pozornie nieznaczące gesty codzienności "mają zasięg wykraczający poza czas", rzutowany na wymiar wieczny.
Papież Franciszek podkreśla następnie treść "przebóstwienia" obecną w Boskiej Komedii, centralność tajemnicy Wcielenia, która tak się składa, że znajduje się w centrum i zasadniczym rdzeniu całego poematu. W ujęciu Dantego, krótko mówiąc, "ludzkość, w swojej konkretnej rzeczywistości, ze swoimi codziennymi gestami i słowami, ze swoją inteligencją i afektami, ze swoim ciałem i emocjami, zostaje wyniesiona do Boga", gdzie znajduje swoje pełne i ostateczne spełnienie, "cel całej swojej podróży".
Kobiety jako przewodniczki
W Candor Lucis Aeternae papież Franciszek podkreśla również centralną rolę kobiet w Komedii: Maryi, Beatrycze i Łucji. Znacząca obecność kobiety, która wykonuje dzieło wstawiennictwa i prowadzenia: "Maryja, Matka Boża, postać miłosierdzia; Beatrycze, symbol nadziei i św. Lucy, obraz wiary". Potwierdzając, że to miłość podtrzymuje na drodze życia i prowadzi do zbawienia, do odnowienia życia, a więc do szczęścia.
Jest wreszcie nawiązanie do świętego z Asyżu, którego imię nosi papież, wybranego jako postać spośród wielu świętych, którzy na drodze Dantego osiągnęli pełnię swojego życia i powołania. Franciszka - pisze Papież - Dante wykazuje "głęboką harmonię", polegającą na wyjściu poza własną przestrzeń i własne "zwyczaje", aby dotrzeć do ludzi, przy czym ten pierwszy idzie wśród ludzi i głosi kazania w wioskach, ten drugi używa języka ludu - wulgarnego. Nie mówiąc już o "otwartości na piękno i wartość świata stworzeń", którą obaj zawsze preferowali.
Nadawanie treści komunikatom o wolności
Na temat piękna List Apostolski kończy się wyraźną zachętą dla artystów, by "dali głos, oblicze i serce, by nadali formę, barwę i dźwięk poezji Dantego", aby udało im się przekazać, tak jak on, najgłębsze prawdy o człowieku, głosząc "orędzie pokoju, wolności i braterstwa".
Wezwanie, które staje się jeszcze bardziej naglące w szczególnym momencie historycznym, w którym żyje ludzkość, naznaczona wieloma cieniami i sytuacjami, które ją degradują, pozbawiona wiary i perspektyw na przyszłość. Dzięki Dantemu, "prorokowi nadziei i świadkowi ludzkiego pragnienia szczęścia", możemy zatem otrzymać prawdziwą pomoc, aby nadal iść "z pogodą ducha i odwagą w pielgrzymce życia i wiary", radośnie i w pokoju.
