Kultura

Tradycja i wiara na całym świecie. Zwyczaje wielkanocne

Procesje na koniach, słynne pisanki w różnych częściach środkowej i północnej Europy, tradycyjne potrawy i prezenty to niektóre ze zwyczajów, których doświadcza się w różnych częściach świata wraz z nadejściem Wielkanocy. 

P. Aguilera, M. Meilutyte, J.M. García Pelegrín, A. Bernar, A. y B. Borovský-10 kwietnia 2023 r.-Czas czytania: 7 minuty

Procesja Quasimodos. ©Pablo Aguilera

"Jeśli Chrystus nie zmartwychwstał, daremne jest nasze przepowiadanie i próżna jest wasza wiara. Św. Paweł, apostoł pogan, woła w swoim pierwszym liście do chrześcijan w Koryncie. Centralność zmartwychwstania Chrystusa przejawia się nie tylko w sposób szczególny w liturgii Kościoła, ale także w wielości zwyczajów i tradycji, które mimo postępującej sekularyzacji są nadal bardzo żywe w życiu społecznym i kulturalnym miast i wspólnot na całym świecie. Świadczą o tym takie przykłady jak Niemcy, Chile czy Szwecja. 

Chile: Festiwal Quasimodo

-Pablo Aguilera

Na stronie Rada Trydentu w XVI wieku ustanowił nakaz przyjmowania komunii przynajmniej raz w roku. Zgodnie z tą zasadą, która objęła również Amerykę, powszechne stało się przynoszenie przez księży komunii chorym, którzy nie mogli uczestniczyć w kościele w okresie wielkanocnym.

U zarania Republiki Chile (pierwsza połowa XIX wieku) istnieją zapisy o obchodzeniu święta Quasimodo. Słowo to pochodzi od łacińskiego zwrotu "Quasi modo géniti infantes" (Quasi modo géniti infantes)co oznacza: "jak nowo narodzone dzieci".. To pierwsze zdanie tekstu, który wprowadza w Mszę św. w niedzielę następującą po Niedzieli Wielkanocnej. 

Kapłan i jego orszak potrzebowali ochrony podczas wędrówki przez samotne wiejskie drogi, na których mógł czekać zbójca, aby ich okraść. Wspólnota nabyła wówczas tradycję towarzyszenia Najświętszemu Sakramentowi niesionemu przez kapłana, co spełniało również misję wspominania Zmartwychwstania Chrystusa.

Druga niedziela Wielkanocy to wielki dzień dla "huaso" - jak nazywa się chilijskiego chłopa - w centralnej dolinie Chile. Jest to święto z niecierpliwością oczekiwane przez różne stowarzyszenia quasi-modystów - których w kraju jest ponad 150 - ponieważ jest to moment, w którym można z rozmachem zademonstrować swoją wiarę w Eucharystię. Z wielomiesięcznym wyprzedzeniem dokonuje się przeglądu uprzęży, projektuje się dekoracje, które ozdobią konia lub rower, przygotowuje się girlandy i znaki, które mają obwieścić przybycie Chrystusa Króla. 

Nazywa się go również "biegnij do Chrystusa", czyli huasos biegną na swoich koniach, towarzysząc powozowi, w którym ksiądz wiezie Najświętszy Sakrament, aby chorzy i starsi, którzy nie mogą opuścić swoich domów, mogli przyjąć komunię i wypełnić przykazanie wielkanocne. Na znak szacunku huasos zastępują swoje kapelusze mantillami przywiązanymi do głowy i esclavinas przez ramiona. W skali kraju w festiwalu uczestniczy około 100 tysięcy osób.

Litwa: Dekorowanie jaj wielkanocnych 

-Marija Meilutyte

Zwyczaj zdobienia jaj jest głęboko zakorzeniony na Litwie, podobnie jak w innych sąsiednich krajach, takich jak Polska, Ukraina i Białoruś. Na Litwie zwyczaj malowania pisanek został po raz pierwszy wspomniany w XVI wieku w jednym z hymnów Martynasa Mažvydasa (litewskiego pisarza, autora pierwszej książki w języku litewskim), ale możliwe, że tradycja jest znacznie starsza.

W zależności od sposobu dekoracji, istnieją różne sposoby ozdabiania tych pisanek.

Jajka prosto farbowane; można je prosto farbować, pozostawiając jednokolorowe jajko, można też przed farbowaniem umieścić kwiaty lub liście, mocując je za pomocą zwiniętej nylonowej pończochy, pozostawiając kształty i kolor liści i kwiatów odciśnięte na jajku. 

Jajka zdobione woskiem; za pomocą szpilki przymocowanej do patyczka lub ołówka ozdabia się jajka woskiem, a następnie zanurza w barwniku. Aby uzyskać motywy w różnych kolorach, proces ten powtarza się kilkakrotnie, farbując od jaśniejszego do ciemniejszego koloru.

Jaja zdobione metodą skrobania; jaja są barwione na jeden kolor, a drobne ażurowe motywy podobne do litewskich motywów ludowych na meblach, tkaninach, biżuterii i ceramice są wyskrobywane igłą lub nożem.

Do XX wieku stosowano wyłącznie barwniki roślinne (skórka cebuli, liście brzozy, siano, kora dębu lub olchy), które barwiły jaja na odcienie brązowe, zielonkawe i żółtawe. Później wprowadzono barwniki sztuczne, dzięki czemu uzyskano jaskrawe kolory - czerwony, zielony, niebieski, czarny, brązowy - i większy kontrast. 

Wiele rodzin dekoruje swoje jajka wielkanocne i przynosi je do kościoła, aby zostały pobłogosławione w koszyku z innymi pokarmami. Błogosławieństwo jaj odbywa się zazwyczaj podczas Wigilii Paschalnej lub podczas Mszy Świętej, chociaż wiele kościołów oferuje również czas tylko na błogosławieństwo pokarmów w Wielką Sobotę. 

Jajka zdobią stół wielkanocny i są spożywane od niedzieli wielkanocnej. W zależności od liczby udekorowanych jaj, rodziny mogą spędzić kilka dni na jedzeniu gotowanych jaj. Często są one również dawane jako prezenty lub wymieniane z rodziną i przyjaciółmi. 

Niemcy: Procesja jeździecka na Górnych Łużycach 

-José G. Pelegrín

W Saksonii panuje chyba najbardziej barwny zwyczaj wielkanocny w Niemczech: parada wielkanocna. Jest to tradycja z Górnych Łużyc, regionu rozciągającego się na wschód od Drezna aż do granicy z Polską, obchodzona od wieków - podobnie jak w całej Bawarii - w katolickich wioskach, tutaj tradycyjnie związanych z kulturą łużycką. Serbołużyczanie są zachodniosłowiańską mniejszością językową - z podobieństwem do polskiej, czeskiej i słowackiej - i liczą obecnie około 80 000 mieszkańców. 

W niedzielę wielkanocną katoliccy mężczyźni z jednej parafii, ubrani w surdut i kapelusz, wjeżdżają na odświętnie przystrojonych koniach do sąsiedniej wioski, aby ogłosić dobrą nowinę o Zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa. Uczestniczą w tym również duchowni niosący sztandary i krucyfiks lub małą figurkę, zajmując pierwsze miejsca wraz z chorążymi. Przed opuszczeniem wsi kolarze robią trzy okrążenia wokół kościoła i są błogosławieni przez księdza. Zwyczajem jest, że odwiedzana parafia odwdzięcza się wizytą. 

Zgodnie z tradycją, każda procesja - w której może uczestniczyć nawet 450 jeźdźców i koni - nie może krzyżować się z innymi. Ponadto trasy procesji są celowo zaplanowane tak, aby orędzie mogło być głoszone w jak największej liczbie miejsc. Śpiewają oni pieśni liturgiczne przywołujące błogosławieństwo dla ziemi. Wielkanocni jeźdźcy są mile widziani w każdej rodzinie. Zabawia się ich domowymi ciastami i sznapsami, a uczestnicy rzucają dzieciom słodycze.

Najstarsza procesja konna, która odbywała się pomiędzy Hoyerswerdą a Wittichenau, jest udokumentowana z końca XV wieku. W 1541 roku procesja została przeniesiona z Wittichenau do Ralbitz, ponieważ w Hoyerswerdzie wprowadzono reformę protestancką.

Wraz z tą tradycją, serbołużycka Wielkanoc obejmuje również szereg innych zwyczajów, m.in. "podrzucanie jaj". w Protschenberg, w pobliżu miasta Bautzen. Tradycyjnie zamożni mieszkańcy górnego miasta Bautzen toczyli jajka, pomarańcze, ciastka i inne słodycze w dół stromego zbocza, aby odebrać je ubogim rodzinom mieszkającym w chatach u stóp zbocza. Zwyczaj ten został zakazany w okresie Niemieckiej Republiki Demokratycznej (1949-1990). 

Od ponad 130 lat tradycją Berthelsdorfu jest parada muzyków w niedzielę wielkanocną wieczorem, którzy maszerują przez miasto grając chorały i wielkanocne pieśni ludowe. Inną tradycją jest "Woda na WielkanocW Wielką Niedzielę o świcie dziewczęta idą do źródła, aby zaczerpnąć wody wielkanocnej. Zgodnie z tradycją, woda zapewnia piękno i odstrasza choroby, ale tylko wtedy, gdy dziewczęta nie powiedzą ani słowa w drodze tam i z powrotem.

Szwecja: światło ognisk

-Andrés Bernar

Szwecja, mimo że jest jednym z najbardziej zsekularyzowanych krajów na Zachodzie, nie może zapomnieć o swoich chrześcijańskich korzeniach, które są szczególnie widoczne w wielu popularnych tradycjach, zwłaszcza w związku z ważnymi liturgicznymi okresami Bożego Narodzenia i Wielkanocy.

Po długich zimowych miesiącach ciemności, Wielkanoc zbiega się ze znaczącą zmianą długości światła dziennego. Podobnie światło świecy wielkanocnej wchodzące do kościoła w całkowitej ciemności przypomina, że zmartwychwstały Chrystus jest światłością świata. Również poza kościołami, w niektórych regionach kraju, w noc wielkanocną rozpalane są ogniska, które przypominają, że światło Chrystusa dociera wszędzie.

Gałęzie wielkanocne (Påskris) to gałęzie, zazwyczaj brzozowe, które są ozdobione kolorowymi piórami i zanurzone w wodzie. Podczas tygodni okresu wielkanocnego rozkwitają, oznaczając życie, które pochodzi ze zmartwychwstania. 

PisankiSą to jajka kurze ozdobione różnymi motywami w jaskrawych kolorach. Przypominają nam, że w dawnych czasach nie jedzono jajek w czasie Wielkiego Postu, dlatego teraz w czasie Wielkanocy jest to powód do świętowania i odświętności. Jajko jest symbolem życia, a rozbicie skorupki przypomina nam o wyjściu Jezusa z grobu zapieczętowanego kamieniem.

Wielkanocne cukierki i żelki. W Szwecji tradycją jest, że dzieci kupują żelki i inne słodycze tylko w soboty. Na Wielkanoc zwyczajowo daje się duże kartonowe lub plastikowe jajka ozdobione motywami wielkanocnymi i wypełnione żelkami. Ponadto Poniedziałek Wielkanocny jest w Szwecji dniem wolnym od pracy, co jest dobrym sposobem na przypomnienie sobie, jak chrześcijaństwo odcisnęło swoje piętno na szwedzkiej kulturze i życiu społecznym.

Słowacja. na Mszy św. i przy stole

-Andrej Matis i Brań Borowski

Na stronie Obrzęd Zmartwychwstania Pańskiego to obrzęd właściwy tylko dla Słowacji i niektórych narodów sąsiednich, który ma miejsce na zakończenie liturgii Wigilii Paschalnej. Jest to obrzęd pochodzący z czasów wczesnosłowiańskich, związany z diecezją Esztergom.

Obrzęd rozpoczyna się Inwokacją otwierającą: kapłan z monstrancją podchodzi do ołtarza, podnosi monstrancję i intonuje: "Zmartwychwstałem!" a potem trzy razy, coraz głośniejszym głosem: "Pokój niech będzie z wami, to ja, alleluja! Wierni odpowiadają: "Nie lękajcie się, alleluja!".. Po tej pieśni radości następuje uroczysta procesja, na której czele znajduje się Eucharystia w monstrancji i figura Chrystusa Zmartwychwstałego. 

Procesja, w której uczestniczą wierni, zwykle okrąża kościół, podczas gdy kapłan z monstrancją błogosławi cztery punkty kardynalne. Chociaż liturgia tego dnia jest zazwyczaj najdłuższa w roku, to jednak piękno i radość tych chwil jest wyczuwalna i lud uczestniczy w niej z wielką radością. Po przejściu procesji wokół kościoła, kapłan zwraca monstrancję do ołtarza i udziela ostatniego błogosławieństwa eucharystycznego.

Wielkanocna radość widoczna jest również przy rodzinnym stole, gdzie można znaleźć wędzoną szynkę, sałatkę rosyjską, specjalne sery, jajka itp. Ponadto post wielkopiątkowy to tutaj nie tylko wstrzemięźliwość od mięsa, ale także od serów i jaj. 

Pokarmy błogosławi się specjalnym błogosławieństwem, które udzielane jest zazwyczaj przed Wigilią Paschalną. W wielu miejscowościach wierni przynoszą przygotowane potrawy do kościoła, a ksiądz lub diakon błogosławi je przed rozpoczęciem Mszy św. 

Innym popularnym słowackim zwyczajem wielkanocnym jest szibacka. W pierwsze dni Wielkanocy młodzi chłopcy biorą świeżą wierzbową różdżkę i stukają nią młode, niegdyś "zamężne" dziewczyny. Nagrodami dla "šibackiej" były kiedyś tylko klasycznie zdobione jajka, zwane "pisankami" lub "kraslicami". Dawano też kawałek ciasta lub coś do picia. Jest to schrystianizowana tradycja pogańskiego obrzędu płodności. Jego chrystianizacja przypomina o świętych kobietach, które po zobaczeniu pustego grobu wyruszyły, aby ogłosić Zmartwychwstałego i zostały pobite przez rzymskich żołnierzy i niektórych Żydów, ale nie przestały głosić nadziei. W ten sposób pogański zwyczaj stał się katechezą, choć może nie w sposób całkowicie wiarygodny. 

AutorP. Aguilera, M. Meilutyte, J.M. García Pelegrín, A. Bernar, A. y B. Borovský

Biuletyn informacyjny La Brújula Zostaw nam swój e-mail i otrzymuj co tydzień najnowsze wiadomości z katolickim punktem widzenia.