Papież może ekskomunikować 400 księży obrządku wschodniego Siro MalabarNa stronie Syromalabarski Kościół Katolickiz siedzibą w Kerali w Indiach, jest jedną z najstarszych wspólnot chrześcijańskich na Wschodzie, tradycyjnie założoną przez apostoła Tomasza. Z ponad pięcioma milionami wiernych i silną obecnością instytucjonalną, Kościół odgrywa ważną rolę zarówno w życiu duchowym swoich członków, jak i w tkance społecznej i kulturowej kraju. W ostatnich latach Kościół został jednak przytłoczony serią skandali i kontrowersji, które głęboko podważyły zaufanie wiernych i zakwestionowały jego instytucjonalną wiarygodność.
Ten klimat nieufności został szczegółowo przeanalizowany i udokumentowany przez studenta Nibina Thomasa, który w miniony poniedziałek zaprezentował swoją pracę doktorską na Wydziale Instytucjonalnej Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego. Papieski Uniwersytet Świętego Krzyżaw reżyserii profesora Juana Narbony.
Poprzez analizę konkretnych przypadków i odpowiedzi próby katechistów w archieparchii Ernakulam-Angamaly - 5 332 katechistów, z których 767 to siostry zakonne, 14 księży i 156 seminarzystów - badania zasadniczo wykazały, w jaki sposób nieodpowiednie zarządzanie kryzysowe przez władze kościelne podsyciło poczucie niepewności i nieufności wśród wiernych, prowadząc do erozji zaufania do samej hierarchii kościelnej.
Wpływ skandali na zaufanie i pewność siebie
Badania przeprowadzone przez Thomasa pokazują, że kolejne skandale - przypadki wykorzystywania seksualnego, oszustwa finansowe i oskarżenia o tuszowanie - niszcząco wpłynęły na postrzeganie zaufania do Kościoła syromalabarskiego. W rzeczywistości 83,8 % respondentów stwierdziło, że wydarzenia te wywołały bezprecedensowy kryzys; ponad 77 % potwierdziło, że kontrowersje zagroziły ich osobistym relacjom z Kościołem, dostrzegając rosnący rozdźwięk między instytucją a wartościami przejrzystości i sprawiedliwości, które powinna uosabiać.
Kluczowym elementem przyczyniającym się do erozji zaufania jest przekonanie, że hierarchia kościelna źle poradziła sobie z tymi kryzysami. W rzeczywistości 73,4 % respondentów uważa, że władze próbowały chronić sprawców i tuszować przestępstwa, zamiast zajmować się nimi w sposób przejrzysty i moralnie rygorystyczny. Poczucie ochrony sprawców zostało zinterpretowane jako zdrada oczekiwań dotyczących prawdy i sprawiedliwości. Sama komunikacja instytucjonalna była postrzegana jako niewystarczająca, a 65,9 % respondentów nie zgadzało się z metodami informowania stosowanymi przez Kościół podczas kryzysów.
Rola sieci społecznościowych
W rzeczywistości rewolucja cyfrowa i sieci społecznościowe wzmocniły wpływ skandali. Według 74,6 % ankietowanych katechetów, również w oparciu o ich osobiste doświadczenia, rozpowszechnienie tych narzędzi niewątpliwie zaostrzyło kontrowersje, oczywiście sprzyjając rozprzestrzenianiu się często negatywnych wiadomości w sposób wirusowy.
Jednocześnie ujawnia brak gotowości organów kościelnych do reagowania na te przepływy informacji w odpowiednim czasie i we właściwy sposób. Teza Thomasa stwierdza, że "scenariusz ten podkreśla potrzebę proaktywnego i strategicznego podejścia do komunikacji ze strony Kościoła syromalabarskiego, nie tylko w celu obalenia ewentualnych fałszywych wiadomości, ale także w celu wspierania przejrzystej narracji, która może odzyskać zaufanie wiernych".
Jedzenie do przemyślenia
Badanie zaprezentowane na Uniwersytecie Świętego Krzyża wyraźnie dostarcza materiału do przemyśleń, które można zastosować również w innych kontekstach kościelnych. W coraz bardziej połączonym i przejrzystym świecie instytucje kościelne są wezwane do przeglądu swoich metod zarządzania kryzysowego i ogólnego sposobu komunikacji. Utrata zaufania jest w rzeczywistości ważnym przypomnieniem o promowaniu kultury odpowiedzialności, dialogu i słuchania, kluczowych elementów odbudowy więzi przynależności, które zostały naruszone przez to, co się stało.
Oczywiste jest, że należy nauczyć się unikać tuszowania spraw, podejmować zdecydowane działania przeciwko sprawcom oraz komunikować się w sposób jasny i przejrzysty. Elementy te, oprócz odbudowy zaufania, mogą sprzyjać prawdziwemu pojednaniu w społeczności.
Interwencja Stolicy Apostolskiej
Na tym froncie należy przypomnieć, że wewnętrzne sytuacje i podziały, których doświadczyła archieparchia Ernakulam-Angamaly w ostatnich latach, wymagały nawet interwencji Stolicy Apostolskiej. W 2023 r. papież Franciszek wyraził w przesłaniu wideo swoje zaniepokojenie sytuacją konfliktową, która powstała w związku ze sposobem sprawowania liturgii, zachęcając arcybiskupstwo do obrania drogi jedności i odnowy.
Wcześniej, w 2021 i 2022 r., skierował dwa listy do biskupów, kapłanów, zakonników i świeckich, w których wezwał wspólnotę do "kroczenia razem z ludem Bożym, ponieważ jedność przezwycięża wszelkie konflikty". Jedność, która musi być odbudowywana ramię w ramię z odbudową zaufania.
