Dokument liczy 32 strony i składa się ze wstępu, uzasadnienia, trzech części i zakończenia zatytułowanego "Kościół synodalny w świecie". Dokument zawiera syntezy otrzymane w celu ożywienia refleksji zgromadzenia nad centralnym pytaniem na październik: "Jak być Kościołem synodalnym w świecie?". Kościół synodalny na misji".
W podsumowaniu tekst odwołuje się do encykliki Fratelli tuttiktóra "przedstawia nam wezwanie do uznania siebie za siostry i braci w Chrystusie zmartwychwstałym, proponując Go nie jako status, ale jako sposób życia. Encyklika podkreśla kontrast między czasami, w których żyjemy, a wizją wspólnego życia przygotowaną przez Boga. Zasłona, koc i łzy naszych czasów są wynikiem rosnącej izolacji od siebie nawzajem, rosnącej przemocy i polaryzacji naszego świata oraz wykorzenienia źródeł życia.
Synodalny Kościół misyjny: głębokie słuchanie i dialog
"To Instrumentum laboris", wyjaśnia Sekretariat Generalny Synodu, którego szefem jest kardynał Mario Grech, "stawia nam pytania i pyta, jak być misyjnym Kościołem synodalnym; jak zaangażować się w głębokie słuchanie i dialog; jak być współodpowiedzialnym w świetle dynamizmu naszego osobistego i wspólnotowego powołania chrzcielnego; jak przekształcać struktury i procesy, aby wszyscy mogli uczestniczyć i dzielić się charyzmatami, które Duch wylewa na każdego dla dobra wspólnego; jak sprawować władzę i autorytet jako służbę".
"Każde z tych pytań jest służbą Kościołowi, a poprzez jego działanie, możliwością uleczenia najgłębszych ran naszych czasów" - dodaje ostatnia część dokumentu.
"Instrumentum laboris" można znaleźć w kilku językach na oficjalnej stronie internetowej Sekretariat Generalny Synoduktóra zawiera specjalną sekcję poświęconą pracom Drugiej Sesji XVI Zgromadzenia. Oprócz IL, sekcja ta zawiera często zadawane pytania (FAQ), infografiki i inne przydatne dokumenty nie tylko do przygotowania członków zgromadzenia, ale także dla każdej innej osoby lub grupy, która chce pogłębić swoją wiedzę na temat Kościoła synodalnego.
W lutym tego roku papież Franciszek nakazał, aby niektóre z grupy badawcze będzie analizować dziesięć pytańi przedstawić swoje wnioski, jeśli to możliwe, do czerwca 2025 roku. Jedno z pytań i odpowiedzi w tym zarysie, w celu wyjaśnienia, odnosi się do tej kwestii.
Pytania i odpowiedzi
Sekretariat Generalny Synodu przygotował szereg pytań, dokładnie dziesięć, wraz z odpowiedziami, które Omnes przekazuje tutaj.
Czym jest "Instrumentum laboris"?
- Jak wskazuje jego łacińska nazwa, "Instrumentun Laboris" (IL) jest przede wszystkim narzędziem pracy dla członków II sesji XVI Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów. Uzasadnia to również jego język oraz użycie pojęć i kategorii teologicznych w niektórych jego częściach. Pomoc teologiczna, która wkrótce zostanie opublikowana, ułatwi jego lekturę i pozwoli na głębsze zrozumienie użytych pojęć i kategorii teologicznych.
Zrodził się on z refleksji, jakie Konferencje Episkopatów, Katolickie Kościoły Wschodnie i inne międzynarodowe rzeczywistości kościelne, a także z raportów przedstawionych przez pasterzy podczas trzydniowego spotkania roboczego pasterzy Synodu, dokonały na temat Raportu Syntetycznego z Pierwszej Sesji (4-29 października 2023 r.) w świetle wskazań Sekretariatu Generalnego Synodu zawartych w dokumencie W kierunku października 2024 roku.
W ten sposób IL przedstawia otrzymane syntezy, aby zachęcić Zgromadzenie do refleksji na temat główna kwestia zgromadzenia październikowego Jak być synodalnym Kościołem w misji.
Jako narzędzie robocze XVI Zgromadzenia, IL nie jest dokumentem magisterialnym ani katechizmem. Nie jest też tekstem oferującym gotowe odpowiedzi, ani dokumentem, który udaje, że odnosi się do wszystkich kwestii związanych z potrzebą bycia coraz bardziej "synodalnym w misji".
Jest to dokument, owoc słuchania, rozeznawania i refleksji nad synodalnością, który dojrzał w trakcie procesu synodalnego. Jest to tekst podstawowy, wyartykułowany, ale zasadniczy, pomyślany przede wszystkim jako wsparcie dla metody, według której zgromadzenie zostanie wezwane do pracy i zachęcenia do modlitwy, dialogu, rozeznania, dojrzewania konsensusu na podstawie pewnych zbieżności dojrzewających w drodze, w celu dostarczenia Ojcu Świętemu Dokumentu Końcowego XVI Zgromadzenia.
"Instrumentum laboris" ma swoje źródło w raportach otrzymanych przez Sekretariat Generalny Synodu. Kto wysłał te raporty?
- W grudniu 2023 r. Sekretariat Generalny, za pośrednictwem dokumentu "W kierunku października 2024 r.", zaprosił całą wspólnotę chrześcijańską do refleksji nad pytaniem przewodnim określonym dla II Sesji XVI Zgromadzenia: Jak być Kościołem synodalnym w misji, proponując szereg zróżnicowanych ścieżek i działań opartych na Raporcie Syntetycznym, zatwierdzonym przez członków XVI Zgromadzenia na zakończenie prac I Sesji w październiku 2023 r.
Celem było podtrzymanie dynamiki synodalnej poprzez promowanie na poziomie lokalnym refleksji nad tym, jak wzmocnić zróżnicowaną współodpowiedzialność w misji ze strony wszystkich wiernych, a jednocześnie zwrócenie się do Konferencji Episkopatów, Katolickich Kościołów Wschodnich i grup Kościołów o refleksję nad tym, jak wyartykułować wymiar Kościoła jako całości i jego zakorzenienie na poziomie lokalnym, zbierając w ten sposób owoce refleksji wokół Raportu Syntetycznego.
Pomimo krótkiego czasu, do 30 czerwca 2024 r. otrzymano nie mniej niż 108 raportów od Konferencji Episkopatów (ze 114), 9 od Katolickich Kościołów Wschodnich (z 14), a także wkład USG-UISG (odpowiednio Międzynarodowej Unii Wyższych Przełożonych i Międzynarodowej Unii Przełożonych Generalnych). Oprócz wkładu niektórych dykasterii Kurii Rzymskiej, Sekretariat Generalny otrzymał również ponad 200 komentarzy od podmiotów międzynarodowych, wydziałów uniwersyteckich, stowarzyszeń wiernych lub wspólnot i osób prywatnych.
Oczywiście, opracowując Instrumentum laboris, Sekretariat Generalny wziął również pod uwagę sprawozdania przedstawione przez pasterzy podczas trzydniowej sesji roboczej Międzynarodowego Spotkania Pasterzy Synodu oraz niektórych grup roboczych: pięciu grup powołanych przez Sekretariat Generalny Synodu w celu pogłębienia studiów teologicznych nad pięcioma obszarami refleksji, w ślad za tym, o co wielokrotnie prosiło Zgromadzenie (oblicze misyjnego Kościoła synodalnego; misyjne oblicze synodalne zgrupowań Kościołów; oblicze Kościoła powszechnego; metoda synodalna; "miejsce" Kościoła synodalnego w misji), oraz specjalnej komisji ekspertów kanonicznych powołanej w celu wsparcia pracy teologów.
W tym sensie Instrumentum laboris można naprawdę uznać za dokument Kościoła, który był w stanie prowadzić dialog z różnymi wrażliwościami i różnymi obszarami duszpasterskimi.
Kto opracował "Instrumentum laboris"?
- Jak każdy inny dokument Sekretariatu Generalnego Synodu dotyczący procesu synodalnego, Instrumentum Laboris (IL) jest owocem pracy wielu osób z różnych części świata i o różnych kompetencjach.
Przede wszystkim grupa teologów (mężczyzn i kobiet, biskupów, kapłanów, osób konsekrowanych i świeckich) z różnych kontynentów, ale także członkowie XV Rady Zwyczajnej Sekretariatu Generalnego Synodu, którym towarzyszyli niektórzy konsultorzy tegoż Sekretariatu.
Pierwsza wersja dokumentu została następnie wysłana do około siedemdziesięciu osób, przedstawicieli całego Ludu Bożego (kapłanów, osób konsekrowanych, świeckich, przedstawicieli rzeczywistości kościelnych, teologów, duszpasterzy i znacznej liczby proboszczów) z całego świata, z różnych wrażliwości kościelnych i z różnych "szkół" teologicznych.
Ta szeroka konsultacja została przeprowadzona w celu zachowania spójności z zasadą cyrkularności (to, co pochodzi z dołu, wraca na dół), która ożywiała cały proces synodalny. Weryfikacja przygotowanego materiału w świetle otrzymanych raportów była również ćwiczeniem ze strony Sekretariatu Generalnego w zakresie odpowiedzialności, która charakteryzuje Kościół synodalny.
Ostatecznie, po odpowiednich modyfikacjach, IL został zwrócony Radzie Zwyczajnej, która po serii poprawek zatwierdziła go i przekazała Ojcu Świętemu do ostatecznego zatwierdzenia.
Jaka jest jego struktura?
- Instrumentum laboris" składa się z pięciu części. Po wprowadzeniu, IL otwiera sekcja poświęcona fundamentom rozumienia synodalności, która ponownie przedstawia świadomość dojrzewającą w trakcie i usankcjonowaną przez Pierwszą Sesję.
Następują trzy ściśle ze sobą powiązane części, które oświetlają misyjne życie synodalne Kościoła z różnych perspektyw: (I) perspektywa Relacji - z Panem, między braćmi i między Kościołami - które podtrzymują żywotność Kościoła o wiele bardziej radykalnie niż jego struktury; (II) perspektywa Dróg, które konkretnie podtrzymują i karmią dynamizm relacji; (III) perspektywę Miejsc, które wbrew pokusie abstrakcyjnego uniwersalizmu mówią o konkretności kontekstów, w których wcielają się relacje, z ich różnorodnością, wielością i wzajemnymi powiązaniami, a także z ich zakorzenieniem w rodzącym się fundamencie wyznania wiary.
Każda z tych sekcji będzie przedmiotem modlitwy, wymiany poglądów i rozeznania w jednym z modułów, które będą wyznacznikiem prac Drugiej Sesji. Podsumowanie IL jest dostępne na stronie www.synod.va.
To "Instrumentum laboris" wydaje się w swojej strukturze nieco odmienne od poprzedniego, które zawierało wiele arkuszy z wieloma pytaniami, dlaczego wybrano taką strukturę?
- Zgromadzenie jest rzeczywistością ewoluującą, a Instrumentum laboris służy Zgromadzeniu, a nie odwrotnie. Jeśli podczas pierwszej sesji konieczne było doprowadzenie do zbieżności w obliczu wielu pytań, które pojawiły się w wyniku szerokich konsultacji z Ludem Bożym na poziomie lokalnym, krajowym i kontynentalnym, to teraz konieczne jest, aby z tych zbieżności można było osiągnąć konsensus. Podczas gdy w sesji pierwszej członkowie zostali poproszeni o wybranie obszaru tematycznego, w którym chcieliby wnieść swój wkład, w sesji drugiej wszyscy członkowie zajmą się tym samym tekstem i omówią te same propozycje.
"Instrumentum laboris" jest przeznaczone dla członków XVI Zgromadzenia, ale w jaki sposób mogą z niego korzystać lokalne grupy synodalne i ogólnie wierni, którzy nie wezmą udziału w październikowym Zgromadzeniu? W jaki sposób mogą przyczynić się do pracy w październiku?
- Instrumentum laboris" skierowane jest przede wszystkim do członków II Sesji XVI Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów. Jest to jednak również cenne narzędzie dla poszczególnych grup na poziomie diecezjalnym i krajowym, które chcą kontynuować swoją podróż refleksji i rozeznania na temat tego, jak kroczyć razem jako Kościół; i realizować inicjatywy kościelne. Na przykład, IL może zaoferować szczególną okazję do spotkania - nawet wirtualnego - między członkami zgromadzenia a przynajmniej zespołem krajowym w fazie przygotowań do październikowego spotkania, również poprzez synodalną metodę Rozmowy w Duchu.
W ten sposób reprezentatywna rola każdego członka zgromadzenia może stać się namacalna. W każdym razie ważne jest, aby ci, którzy są zainteresowani synodalnym nawróceniem Kościoła w perspektywie misji, kontynuowali swoje zaangażowanie, aby dynamizm kościelny zapoczątkowany konsultacjami z Ludem Bożym w 2021 r. nie zanikł i aby wykonywanie współodpowiedzialności za misję Kościoła nadal rozwijało się na poziomie lokalnym, tak jak to już ma miejsce.
Ponadto IL z pewnością pomoże zrozumieć, jak ważne jest, aby wierni towarzyszyli pracom Zgromadzenia modlitwą, prosząc Ducha Świętego - prawdziwego protagonistę październikowego dzieła - o podtrzymanie wielkiego zadania powierzonego członkom Zgromadzenia.
Instrumentum Laboris wspomina o subwencji teologicznej - czym ona jest?
- Jako dodatek do stosunkowo zwięzłego Instrumentum laboris, Sekretariat Generalny Synodu uznał za stosowne przedstawić kilka teologicznych i kanonicznych spostrzeżeń dotyczących tematów IL, aby pomóc członkom Zgromadzenia - nie wykluczając szerszego kręgu odbiorców - w rozpoznaniu i zrozumieniu korzeni i implikacji tego, co jest zawarte w IL.
"Pogłębić" z teologicznego punktu widzenia oznacza: podkreślić odniesienie poszczególnych tematów do Pisma Świętego, Tradycji Kościoła, Soboru Watykańskiego II, najnowszego Magisterium Biskupa Rzymu i episkopatów świata.
"Pogłębić" z kanonicznego punktu widzenia oznacza: pokazać, w jaki sposób rozeznanie w odniesieniu do poszczególnych kwestii można przełożyć na uregulowane i zweryfikowane praktyki również za pomocą instrumentu normatywnego.
Zamiast organicznego tekstu, Grant zostanie przedstawiony jako seria "glos" do IL. W rzeczywistości zaktualizowana wersja IL będzie zawierać pewne odniesienia do Grantu na marginesach poszczególnych rozdziałów.
Niektóre kwestie zostały powierzone 10 grupom roboczym powołanym przez papieża Franciszka. Jak należy interpretować tę decyzję? Czy jest to sposób na usunięcie tych kwestii z debaty Zgromadzenia?
- Od samego początku papież Franciszek podkreślał, że ten Synod nie dotyczy tego czy innego tematu, ale synodalności, tego, jak być Kościołem misyjnym w drodze. Ten cel przyświeca październikowemu zgromadzeniu i wszystkim teologicznym pytaniom oraz duszpasterskim propozycjom zmian. Zgromadzenie musi być zatem czasem, w którym każdy uczestnik, stawiając się na drodze, która rozpoczęła się w 2021 roku i przynosząc "głos" ludu Bożego, z którego pochodzi, wzywa pomocy Ducha Świętego i jego braci i sióstr, aby rozeznać wolę Bożą dla swojego Kościoła, a nie okazją do narzucenia własnej wizji Kościoła.
Jednocześnie papież Franciszek z zadowoleniem przyjął zbieżność, jaką członkowie zgromadzenia wyrazili podczas pierwszej sesji w odniesieniu do szeregu istotnych kwestii dotyczących życia i misji Kościoła w perspektywie synodalnej, co do których zgromadzenie osiągnęło spójny konsensus, prawie zawsze wyższy niż 90%, poprzez utworzenie 10 konkretnych grup roboczych. Są to ważne kwestie, z których niektóre muszą być rozwiązywane na poziomie całego Kościoła i we współpracy z dykasteriami Kurii Rzymskiej.
Nie chodzi zatem o usunięcie pewnych pytań z debaty zgromadzenia, które już wyraziło zbieżność co do ich znaczenia, ale o dostarczenie użytecznych elementów z teologicznego i kanonistycznego punktu widzenia, aby zaoferować posługę Piotra.
Grupy te należy zatem już teraz uznać za owoc podróży synodalnej. Grupy te angażują ekspertów i biskupów z różnych części świata, zidentyfikowanych na podstawie ich doświadczenia i szanujących różnorodność pochodzenia geograficznego, pochodzenia dyscyplinarnego, płci i statusu kościelnego niezbędnego do autentycznego podejścia synodalnego.
Gromadzą one i wzbogacają istniejący wkład w przydzielone im tematy. Grupy powinny zakończyć swoją pracę, jeśli to możliwe, przed końcem czerwca 2025 roku.
Czego możemy się spodziewać po zakończeniu Synodu?
- Obchody II sesji XVI Zgromadzenia Synodu Biskupów nie oznaczają końca procesu synodalnego. Konstytucja Apostolska Episcopalis Communio (EP), która reguluje cały proces synodalny, przypomina, że synod składa się zasadniczo z trzech faz: konsultacji z wiernymi, rozeznania przez pasterzy i fazy realizacji.
Te trzy fazy nie powinny być rozumiane jedynie w sensie chronologicznym. W rzeczywistości, wraz z obchodami XVI Zgromadzenia, zgodnie z PE, znaleźlibyśmy się w fazie rozeznawania pasterzy, po której nastąpiłby moment przyjęcia dzieła Zgromadzenia przez wspólnoty lokalne.
Jednak rozeznawanie pasterzy towarzyszyło prawie całemu procesowi synodalnemu (tj. już w fazie konsultacji, która w rzeczywistości obejmowała już rozeznawanie pasterzy na poziomie lokalnym, krajowym i kontynentalnym).
Co więcej, możemy zaświadczyć, że faza "wdrażania" rozpoczęła się już bezpośrednio po pierwszych spotkaniach. Synodalne "owoce" są już liczne: wiele jest świadectw tych rzeczywistości kościelnych, które zmieniły swoje działania kościelne w sensie synodalnym, z większą współodpowiedzialnością wszystkich ochrzczonych wiernych.
Dlatego zakończenie II sesji nie będzie końcem procesu synodalnego, a jedynie ważnym momentem w rozeznawaniu pasterzy.
Z drugiej strony, na poprzednich synodach zatwierdzano dokument końcowy i przekazywano go Ojcu Świętemu. Dokument ten zawierał pewne wskazówki, które zgromadzenie chciało przekazać papieżowi. Zwykle po kilku miesiącach papież przekazywał całemu Kościołowi dokument zwany adhortacją posynodalną, który zawierał pewne postanowienia dotyczące danego tematu.
Oczekuje się, że zgromadzenie to opracuje również dokument końcowy, który zostanie przedłożony Ojcu Świętemu do ewentualnej adhortacji. Celem zgromadzenia synodalnego jest udzielenie wskazówek papieżowi. Synod ma charakter konsultacyjny, a nie obradujący.
Gdzie można znaleźć IL?
- "Instrumentum laboris" można znaleźć w kilku językach na oficjalnej stronie Sekretariatu Generalnego Synodu (www.synod.va), gdzie utworzono specjalną sekcję poświęconą pracom II sesji XVI Zgromadzenia. Oprócz IL, sekcja ta zawiera również najczęściej zadawane pytania (FAQ), infografiki i inne przydatne dokumenty nie tylko do przygotowania członków zgromadzenia, ale także dla każdej innej osoby lub grupy, która chce pogłębić swoją wiedzę na temat Kościoła synodalnego.
