Dwa cudowne połowyWstęp
Mateusz jest jedynym ewangelistą, który opisuje trzy bardzo ważne wydarzenia z życia św. Piotra: jego chodzenie po wodach (14, 28-31); uroczystą obietnicę Jezusa, że będzie on fundamentem Jego przyszłego Kościoła (16, 17-19); oraz epizod związany z podatkiem świątynnym (17, 24-27), który tutaj studiujemy. W ten sposób Mateusz chce podkreślić istotną i symboliczną rolę, jaką ma Piotr dla Kościoła i właśnie w tych ramach go analizujemy.
Jezus Chrystus pokazuje panowanie nad rybą w tym cudzie, w którym Piotr łowi rybę z monetą w pysku, jak Pan przewidział. Ten cud jest obrazem odkupieńczej misji życia Jezusa, który daje siebie - jak monetę w rybie - na nasz zbawczy okup.
S. Matthew narruje to w następujący sposób:
"Gdy przyszli do Kafarnaum, ci, którzy zbierali podatek w wysokości dwóch drachm, przyszli do Piotra i zapytali go: "Czy twój Mistrz nie płaci tych dwóch drachm?". Odpowiedział: "Tak. Gdy wrócił do domu, Jezus poszedł dalej i zapytał go: "Co myślisz, Szymonie? Na kogo królowie świata nakładają podatki i cła, na własne dzieci czy na obcych? Odpowiedział: "Na obcych. Jezus mu odpowiedział: "W takim razie dzieci są zwolnione. Żeby jednak nie dawać im złego przykładu, idź nad morze, zarzuć haczyk, weź pierwszą rybę, która go złapie, otwórz jej pysk, a znajdziesz srebrną monetę. Weź i zapłać im za mnie i za ciebie" (Mt 17, 24-27).
W tym artykule zamierzamy wyjaśnić wiarygodną hipotezę, jak doszło do tego cudu oraz inne szczegóły, takie jak podatek, który musiał być zapłacony, narzędzia użyte do połowu ryb, gatunek złowionej ryby i monety, które ryba mogła mieć w ustach, a także zaoferować teologiczne wyjaśnienie cudu.
Monety w Izraelu w czasach Jezusa
W czasach Jezusa istniały co najmniej trzy rodzaje monet, wag i miar. Co do monet, które byśmy mieli:
Monety Romans imperium, które dominowało wówczas w Palestynie. Należały do nich: denar, kwadrant, asarion itp.
Monety Grecy która pozostała aktywna po okresie hellenistycznym, a miała zostać przyjęta przez Rzymian. Właśnie do tych monet odnosi się oryginalny grecki tekst Mateusza: δίδραχμα (w.24; didragma = 2 dragmy) i στατῆρα (w.27; stater = 4 drachmy lub 1 tetradrachma).
I wreszcie, były też starsze monety, które tradycyjnie były fasolaNależały do nich szekel - główna waluta Świątyni w Jerozolimie - oraz szekel, geras i bekam. To wyjaśnia istnienie zmieniaczy pieniędzy w Świątyni, aby dostosować różne waluty do różnych ułamków szekli lub innych walut świątynnych.
Moneta, o której Jezus mówi Piotrowi, że znajdzie ją w paszczy ryby, którą złowi, to najprawdopodobniej stater (ryc. 1). Chociaż istniały różne mennice tej monety, jest najbardziej prawdopodobne, że stater, o którym mowa w oryginalnym tekście Mateusza, był staterem tyryjskim lub tetradrachmą, ponieważ była to najczęściej spotykana srebrna moneta o tej wartości. Tetradrachma ma dokładną wartość podatku, który należało zapłacić za dwie dorosłe osoby, tak jak Jezus Chrystus wskazał Piotrowi, że powinien zrobić z monetą, którą znalazł w paszczy ryby. Inni autorzy uważają, że może to być również tetradrachma z Antiochii, choć była ona znacznie rzadziej używana.
Połów na hak w czasach Jezusa
Miejsce połowu ryby znajdowało się prawdopodobnie w pobliżu domu św. Piotra w Kafarnaum, którego fundamenty odkryto podczas wykopalisk w ubiegłym wieku. W tym domu znaleziono archeologiczne pozostałości sieci i haków z tamtego okresu. Data cudu jest trudna do ustalenia, ponieważ Mateusz wydaje się organizować swoją Ewangelię bardziej dydaktycznie niż chronologicznie.
Połów na hak i żyłkę jest bardzo starożytny i był używany przez nadmorskie ludy Morza Śródziemnego i Izraela przez wieki przed narodzinami Jezusa. Niedawno, na początku XX wieku, opisano system połowu na hak i żyłkę stosowany wówczas na Jeziorze Galilejskim. Żyłka z ciężarkiem i nie zanęconym hakiem jest przymocowana do końca wędki i wrzucona do wody w środku ławicy ryb i szybko wycofana, od czasu do czasu zaczepiając rybę na haku. Jest to znane jako "kradzież ryby".
Z prawnego punktu widzenia łowienie ryb na haczyki było wolne i dozwolone dla wszystkich plemion Izraela.
Gatunki ryb złowionych przez św.
Tradycyjnie znany jest jako. musht, Sarotherodon galilaeuRyba ta jest odwzorowana w sposób, który może tłumaczyć obecność monety w jej pysku. Na stronie musht ma cykl roczny z dwoma odrębnymi porami roku, z których jedna poświęcona jest karmieniu, a druga rozmnażaniu. Podczas pierwszego z nich, w miesiącach zimowych i wczesną wiosną zbierają się w ławice w północnej części jeziora ze względów żywieniowych: w pobliżu Taghba do jeziora wpadają strumienie z ciepłą wodą, gdzie łatwo wyhodować pokarm, który przyciąga ryby, zwłaszcza tilapię i sardynki z jeziora. Ryby te odżywiają się planktonem, którego w tym rejonie jeziora jest najwięcej. W okresie lęgowym pary lęgowe rozpraszają się. Odbywa się to poprzez zewnętrzne zapłodnienie ikry w otworze wykonanym w skalistym terenie, a po wykluciu narybek jest broniony przez rodziców. Gdy tylko się wyklują, jedno z rodziców opiekuje się nimi, wykorzystując swój pysk jako schronienie, a para się rozpada. W momencie usamodzielnienia się rodzic wysuwa z pyska młode osobniki, wcierając w nie kamienie pobrane z dna. W niektórych przypadkach znaleziono również monety, które opadły na dno podczas wyławiania.
Dla Mastermanna techniką kradzieży ryby jest ta, którą przy tej okazji zastosował Piotr, łowiąc musht. Num jednak sprzeciwia się temu pomysłowi, argumentując, że metoda kradzieży ryby wydaje się nieodpowiednia dla zawodowego wędkarza, jakim jest Peter, a biorąc pod uwagę, że skoro musht jest planktivorem, to ryba ta nie gryzie na haczyk, złowiona ryba musiała być brzaną, gatunkiem bardzo licznym w jeziorze, drapieżnym i żerującym na dnie. Dla nas Piotr, wytrawny wędkarz, mógł złowić rybę na ten dość intuicyjny system.
Teologia cudu
Po dokonaniu tych wstępnych wyjaśnień, przechodzimy do analizy egzegetycznej tekstu w celu odkrycia jego teologicznego tła.
Powierzchowna lektura mogłaby doprowadzić do tego, że Jezus kwestionuje płacenie podatku świątynnego, ale tak nie jest. Jezus, daleki od wrogości wobec Świątyni, chciał zapłacić ten podatek razem z Piotrem. Co więc Jezus próbuje wyjaśnić, mówiąc, że "dzieci są zwolnione"? To, co robi, to umieszczenie podatku świątynnego w jego prawdziwym wymiarze religijnym, co wyjaśniamy poniżej.
Chociaż słowo "Świątynia" nie pojawia się w tym odcinku (występuje tylko "didragma", w. 24), to z pewnością odnosi się do podatku świątynnego, który został zainaugurowany na polecenie Boga skierowane do Mojżesza, który przez czterdzieści lat prowadził naród izraelski przez pustynię do Ziemi Obiecanej. Postanowili zrobić spis ludności, która może nie podobać się Bogu. Każdy dawał okup w wysokości sześciu uncji srebra, aby nie spotkała ich żadna krzywda, gdy zostaną zarejestrowani (Wj 30,11-16). Podatek miał więc wyraźnie na celu wykupienie ich życia: oddanie dobra materialnego o jakiejś wartości, aby Bóg uszanował ich życie. Jest to więc zapłata przebłagalna za Izraelitów; okup za zbawienie całego Izraela przed Bogiem. A czyż nie po to właśnie przychodzi Jezus?".Syn Człowieczy nie przyszedł, aby Mu służono, lecz aby służyć i dać swoje życie na okup za wielu." (Mt 20,28): zamiarem Syna jest odkupienie nas przez oddanie swojego życia. Być może dlatego, gdy Jezus mówi Piotrowi, by poszedł łowić ryby i złowił monetę, usta ryby i płacą "..." (Mt 20,28).dla mnie i dla ciebie"To naprawdę Jezus - posługując się rybą - zapłaci Piotrowi okup. To On przez swoją mękę, śmierć i zmartwychwstanie złoży okup za wszystkich. W ten sposób sam Jezus, z głęboko kontemplacyjną wizją, interpretuje prawdziwe znaczenie podatku świątynnego: okup za Izraela, który - wraz z nim - stanie się rzeczywistością.
We wszystkich relacjach ewangelicznych jest to jeden z niewielu cudów, które Jezus zdaje się czynić dla własnej korzyści. Ale tak naprawdę nie jest: oddanie swojego życia jest podatkiem, który Bóg nałożył, aby wykupić lud Izraela. Jezus chciał założyć swój Kościół jako nowy lud Izraela, do którego należą wszyscy ochrzczeni. Dlatego Jezus, w pewnym sensie, w tym fragmencie, jest prawdziwym "podatkiem", który ratuje także wszystkich chrześcijan.
Często podkreślano wszechwiedzę Jezusa, bo wiedział, o czym Piotr wcześniej rozmawiał z celnikami. Podobnie jak przyszła wiedza o tym, że Piotr złowi później rybę z monetą w ustach. Jednak to, co naprawdę robi wrażenie, to głęboko teologiczna interpretacja, jakiej dokonuje Jezus, odnosząc wszystko, co się dzieje, do swojej mesjańskiej i odkupieńczej misji. Wszystko powyższe najlepiej tłumaczyłoby reakcję Jezusa w tej osobliwej historii. Rzeczywiście, wszystko w niej zdaje się prowadzić do wyznania wiary, którą chrześcijanin, podobnie jak Piotr, głosi: "...Pan jest tym, który mówi do niego:.Zaprawdę, jesteś Synem Bożym" (Mt 14:33).
Poszerzenie wiedzy:
- Katechizm Kościoła Katolickiego. Stowarzyszenie Redaktorów Katechizmu. 2005. n. 583-586.
- France R. T. "Ewangelia Mateusza", Wm. B. Eerdmans. 2007
- Galili E., Zemer A. i Rosen B. "Ancient Fishing Gear and Associated Artifacts from Underwater Explorations in Israel - A Comparative Study".. Archeofauna 22 (2013): 145-166
- Gil, J.-Gil, E. "Huellas de nuestra fe". Jerozolima 2019.
- Harrington, D. J. "The Gospel of Matthew", Liturgical Press. 1991
- Marotta, M. E. "Tak zwane 'monety biblijne'".2001
- Masterman, E. W. G. "Rybołówstwo w Galilei". Kwartalny raport Palestine Exploration Fund 40, nr 1 (styczeń 1908): 40-51.
- Nun, M. "Morze Galilejskie i jego rybacy w Nowym Testamencie". Ein Gev 1989.
- Troche, F.D. "Il sistema della pesca nel lago di Galilea al tempo di Gesù. Indagine sulla base dei papiri documentari e dei dati archeologici e letterari". Bolonia 2015.
