Artykuły

Papa Francesco, ultimo appello per l'Ucraina

Papież Franciszek swoim wezwaniem do zakończenia wojny na Ukrainie 2 października 2022 r. nakreślił wyraźną linię i sprecyzował swoje stanowisko w sprawie wojny. Wyjaśnienie chyba konieczne, bo słowa i stanowisko papieża Franciszka wywołały krytykę na samej Ukrainie.

Andrea Gagliarducci-9 październik z 2022 r.-Czas czytania: 5 minuty
Papież Franciszek Ukraina

Papież Franciszek swoim wezwaniem do zakończenia wojny na Ukrainie z 2 października 2022 roku ustanowił wyraźną linię demarkacyjną i jasno określił swoje stanowisko w sprawie wojny. Wyjaśnienie, które było chyba konieczne, gdyż słowa i stanowiska papieża Franciszka wywołały szereg krytycznych uwag na samej Ukrainie. 

Tekst papieża był tekstem przemyślanym, dyplomatycznym i wyważonym w każdym słowie, który miał na celu podkreślenie powagi sytuacji. Nie wiemy, co skłoniło papieża do tego apelu, czy była to nowa minaccia atomowa, czy sytuacja powstała po rocznicach Rosji w Doniecku. Ługańsk, Zaporoże i Chersoń oraz przemówienie Putina, które wznieciło nuklearną minaccię. 

Wiemy jednak, że słowa papieża Franciszka są zwieńczeniem wielkiego wysiłku dyplomatycznego Stolicy Apostolskiej, która od początku konfliktu nieustannie pracuje za kwintą. 

Przemówienie papieża Franciszka

Papież Franciszek postanowił zabrać głos przy okazji modlitwy Anioł Pański. Apel o zakończenie wojny na Ukrainie został wygłoszony po komentarzu do Ewangelii, który zwykle poprzedza modlitwę Anioł Pański. Tylko przy jednej innej okazji się udało: 1 września 2013 r., gdy papież poruszył kwestię wojny w Syrii i zapoczątkował dzień modlitwy i modlitwy o pokój 7 września następnego roku. 

Ryzyko, przy dokonywaniu tego wyboru, polegało na nadaniu przemówieniu papieskiemu konotacji jawnie polityczno-dyplomatycznej, bez odniesienia do Ewangelii, jak to na ogół bywa we wszystkich przemówieniach papieża. Jak już mówiłem, udało się to tylko przy jednej innej okazji. To znak, że sytuacja dla papieża jest tragiczna. 

W swoim wystąpieniu papież Franciszek podkreślił, że "pewnych działań nigdy nie można usprawiedliwić" i powiedział, że "niepokojące jest to, że świat zaprzecza geografii Ukrainy poprzez takie nazwy jak Bucze, Irpin, Mariupol, Izium, Zaporoże i inne miejsca, które stały się miejscami cierpienia i nieopisanego bólu". A co można powiedzieć o tym, że ludzkość po raz kolejny staje w obliczu atomowej minacci? To pewne.

W sposób jednoznaczny papież napiętnował w ten sposób masowych morderców i procesy tortur prowadzone w tych miejscowościach. 

Dlatego papież Franciszek najpierw wystosował apel do prezydenta Federacji Rosyjskiej, "prosząc go, by zatrzymał, także z miłości do swojego narodu, tę spiralę przemocy i śmierci". 

Il Papa si è rivolto anche al Presidente dell'Ucraina, perché sia "aperto a serie proposte di pace". 

To nie jest prośba do prezydenta Ukrainy o zgodę na inwazję. Ważnym szczegółem jest to, że dotyczy on "serii" propozycji pokojowych. Dla Stolicy Apostolskiej "seria propozycji pokojowych" oznacza zamierzenie propozycji pokojowych, które nie dotykają integralności terytorialnej Ukrainy, które zmniejszają martwe pole wojny, które przywracają równowagę w regionie.  

Dialog z Federacją Rosyjską

Stolica Apostolska nigdy nie próbowała nawiązać dialogu z Federacją Rosyjską. Papież Franciszek dał zresztą do zrozumienia, że jest gotów jechać do Moskwy. 25 lutego, kiedy wojna dopiero się rozpoczęła, w sposób zupełnie drażliwy postanowił odwiedzić ambasadę Federacji Rosyjskiej w Stolicy Apostolskiej, szukając dialogu z prezydentem Rosji Władimirem Putinem, otwartego "finału", jak zaznaczył sam papież. 

Ta "finestrina" nigdy nie jest otwarta. Teraz dialog wciąż trwa. Kardynał Pietro Parolin odbył 8 marca 2022 r. rozmowę telefoniczną z ministrem spraw zagranicznych Rosji Siergiejem Ławrowem i spotkał się z nim na marginesie Zgromadzenia Ogólnego ONZ w Nowym Jorku. 

Według rosyjskiego ministra spraw zagranicznych, podczas konferencji Ławrow miałby "wyjaśnić przyczyny obecnego kryzysu w stosunkach między Rosją a Zachodem, który jest wynikiem "kryzysu" NATO, mającego na celu zniszczenie Rosji i podział świata".". Minister spraw zagranicznych zawsze podkreślał, że "środki przyjęte przez nasz kraj mają na celu zagwarantowanie niezależności i bezpieczeństwa, a także przeciwdziałanie egocentrycznym dążeniom Stanów Zjednoczonych do kontrolowania wszystkich procesów globalnych".

In quell'occasione si era parlato anche dei referendum che, diceva ancora il ministero degli Esteri russo -. "sono la realizzazione dei legittimi diritti degli abitanti di questi territori all'autodeterminazione e all'organizzazione della vita secondo le proprie tradizioni civili, culturali e religiose".

To oczywiście tylko rosyjska wersja historii. Stolica Apostolska nie wydała żadnego oficjalnego komunikatu. Wiadomo jednak, że to kardynał Parolin poprosił o spotkanie.

Efektem jest nie tylko skomplikowana sytuacja, ale także absolutna trudność (żeby nie powiedzieć niemożliwość) zaangażowania Rosjan w pokojowe negocjacje. Prawdopodobnie stąd pochodzi też dopracowany w szczegółach Anioł Pański papieża Franciszka. Jakby miał świadomość, że Stolica Apostolska nie może być siłą pośredniczącą.

Una mediazione della Santa Sede per la fine della guerra?

Nie może być, bo mediacja, aby była owocna, musi być ustalona przez obie strony. W tej chwili wydaje się jednak, że nie ma rosyjskiej woli do mediacji. Nawet niedawny wywiad z metropolitą Antonijem, szefem Wydziału Stosunków Zewnętrznych Patriarchatu Moskiewskiego, pokazał, że Rosja i Stolica Apostolska nie wydają się być tak bliskie.

"W tej chwili stosunki między Watykanem a Patriarchatem Moskiewskim są zamrożone" - powiedział Antonij rosyjskiej agencji Interfax. Jeśli chodzi o relację ekumeniczną, to ma ona również skutki polityczne, zwłaszcza ze względu na sposób powiązania Patriarchatu Moskiewskiego z prezydencją Federacji Rosyjskiej. 

Sono tempi molto diversi da giugno, quando era stata proprio l'agenzia governativa russa Ria Novosti a diffondere la notizia che la Federazione Russa sosteneva la mediazione della Santta Sede per la risoluzione della Guerra in Ucraina. Uczynił to, cytując wypowiedzi Aleksieja Paramonowa, dyrektora pierwszego europejskiego departamentu rosyjskiego MSZ, który zauważył, w bardzo znaczącej zmianie tonu, że "przywódcy Watykanu wielokrotnie deklarowali gotowość do udzielenia wszelkiej możliwej pomocy w celu zaprowadzenia pokoju i przywrócenia stabilności na Ukrainie.. Obserwacje te znajdują potwierdzenie w praktyce. Prowadzimy otwarty i rzetelny dialog w wielu sprawach, głównie związanych z sytuacją humanitarną na Ukrainie"

Co się zmieniło od czerwca do dziś? Przede wszystkim zmienił się sposób prowadzenia wojny, a więc i dostępność do negocjacji. A potem zmieniło się zaangażowanie Stolicy Apostolskiej. Na poziomie dyplomatycznym zawsze zaczyna się od zasadniczego punktu: poszanowania integralności terytorialnej Ukrainy. 

Integralność terytorialna Ukrainy

Arcybiskup Paul Richard Gallagher, watykański "minister spraw zagranicznych", podczas konferencji na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim 14 czerwca wezwał do "oparcia się pokusie kompromisów w sprawie integralności terytorialnej Ukrainy".

Gallagher era stato in visita in Ucraina tra il 18 e il 21 maggio, e durante quel viaggio aveva sottolinea to che la Santa Sede "difende l'integrità territoriale ucraina". 

Ovvio che per la Santa Sede sia necessaria una soluzione negoziata, e non guerreggiata. 

Jako Kościół, powiedział Gallagher, "musimy pracować na rzecz pokoju, a także podkreślać wymiar ekumeniczny". Musimy również oprzeć się pokusie zaakceptowania kompromisów w sprawie integralności terytorialnej Ukrainy. Przeciwnie, musimy wykorzystać to", czyli terytorialność, "jako zasadę pokoju. Speriamo di poter iniziare presto un negoziato una trattativa per un futuro di pace".

Gest Papy Franciszka jest teraz wykonywany w tych dyplomatycznych ramach. Integralność terytorialna Ukrainy nie jest przedmiotem dyskusji. Tak jak nie podlega dyskusji osąd Stolicy Apostolskiej w sprawie wojny. Wystarczy wziąć pod uwagę, że już w 2019 roku, gdy papież wezwał do Rzymu na międzydiecezjalne spotkanie Synod i greckokatolickie ukraińskie vescovii, kardynał Parolin określił to, co dzieje się na Ukrainie, jako "wojnę hybrydową". 

Swoją wypowiedzią papież Franciszek chciał jeszcze bardziej sprecyzować swoje stanowisko. Jest to jednak spóźnione wyjaśnienie w obliczu różnych sytuacji, które wstrząsnęły wrażliwą ukraińską opinią publiczną - od decyzji, by Rosjanka i Ukrainka nosiły krzyż na drodze krzyżowej w Wielki Piątek, co było gestem postrzeganym jako nacisk na pojednanie, alla preghiera per l'intellettuale russa Darya Dugina, lanciata senza riferimento alla persona, ma collegando l'attentato che ne ha provocato la morte alla guerra in Ucraina quando ancora non si puo si sai chi abbia messo una bomba nella sua macchina. 

Ad ogni modo, il Papa ha marcato una linea ben precisa, un punto di non ritorno. Mogło to wyglądać jak rozproszona próba, ostatni apel o Ukrainę. Ma forse to początek nowej ofensywy dyplomatycznej Santa Sede, giocata dietro le quinte. 

AutorAndrea Gagliarducci

Biuletyn informacyjny La Brújula Zostaw nam swój e-mail i otrzymuj co tydzień najnowsze wiadomości z katolickim punktem widzenia.
Banery reklamowe
Banery reklamowe